جاذبه های گردشگری

زیارتگاه چک چک

زیارتگاه چک چک یزد در شهر اردکان قرار دارد و یکی از مهم ترین و مقدس ترین زیارتگاه ها برای پیروان دین زرتشت به شمار می‌رود. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و همه این زیارتگاه ها برای آنها حائز اهمیت است اما زیارتگاه چک چک به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه از معروفیت بیشتری برخوردار است و هر سال در ایام مختلف سال نه تنها میزبان تعداد زیادی از زرتشتیان ایران و جهان بلکه میزبان گردشگران مسلمان نیز هست . اما در روزهای 24 تا 28 خرداد این مکان اختصاصا در اختیار زرتشتیان قرار دارد و پیروان این آیین از شهرها و استانها و کشورهای مختلف در این مراسم شرکت می‌کنند . به دلیل موقعیت قرارگیری این مجموعه در دل کوه برای عموم کسانی که در بالا رفتن از بلندی مشکل دارند و ناتوان به شمار می‌آیند نیز بسیار نامناسب است. پس اگر قصد بازدید از آن را دارید باید بدانید که راه نسبتا سختی را باید پشت سر بگذارید. آتشکده چک چک یزد حدود ۳۶۰ پله سیمانی دارد. در واقع رسیدن به زیارتگاه مستلزم بالا رفتن از این تعداد زیاد پله در مسیری پیچ‌درپیچ است که در طول آن، نوشته‌هایی از اوستا روی دیوار دیده می‌شود. در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است، تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می‌ریزد . چند شعله شمع به طور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد . همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش محوطه کوچک زیارتگاه است. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن برای تبرک به زائران اهدا می‌شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می‌رسد . برخی نیز این زیارتگاه را با عنوان پیر سبز می‌شناسند، این عبارت از دو واژه پیر و سبز تشکیل شده است: در آیین مهر (آیین پرستش الهه میترا)، پیر به آخرین گام عرفانی گفته می‌شود و به سبب وجود درختان کهنسال چنار، واژه سبز را به آن افزوده اند.

تخت سلیمان (شهر گنجک)

مجموعه تخت سلیمان که در گذشته به شهر گنجک نیز معروف بوده است، چهارمین اثری است که از ایران در سال 1380 در فهرست میراث جهانی ملموس یونسکو به ثبت رسیده است. این منطقه حدود 124 هزارمتر مربع مساحت دارد و متشکل از یک سکوی مستحکم گرد با ارتفاع حدود 60 متر بالاتر از دشت های اطراف ساخته شده است که بر روی آن معبد آناهیتا، یک آتشکده زرتشتی و یک دریاچه طبیعی وجود دارد. تخت سلیمان یک مجموعه فرهنگی، تاریخی و طبیعی است که آثار سکونت انسان از هزاره اول قبل از میلاد در آن یافت شده است و در دوره های مختلف تاریخی مادها، اشکانیان، ساسانیان و مغول ها یکی از مناطق حائز اهمیت و محل سکونت بوده است. به گفته برخی مورخان، تخت سلیمان همان زادگاه زرتشت پیامبر است. قلعه تاریخی تخت سلیمان بازمانده از دوره ساسانیان با بخش‌های مختلفی همچون آتشکده آذرگشنسپ به عنوان یکی از مهمترین آتشکده های دوره ساسانی، آتشکده شاهی و جنگ آوران، ایوان خسرو، معبد آناهیتا و چندین آتشکده کوچک و دروازه‌ها و دیوارهای مستحکم از بناهای مهم تاریخی ایران و جهان به شمار می‌رود. مجموعه باستانی تخت سلیمان قبل از اسلام به عنوان بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان به شمار می‌رفت اما در سال 624 میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراطور رومیان به ایران تخریب شد، بکارگیری سنگ‌های تراشدار و آجرهای بزرگ در ساخت این بنای تاریخی و واقع شدن دریاچه عجیب و همیشه جوشانی به عمق 112 متر در وسط این مجموعه جلوه زیبا و خاصی به این مکان تاریخی بخشیده است. این مکان تاریخی در زمان ایلخانیان و در دوره حکمرانی آقاخان در قرن هفتم هجری به عنوان تفرجگاه تابستانی مورد استفاده قرار گرفت، این حکمران مغول با احداث بناهای مختلفی همچون سالن شورا، ایوان شرقی و ساختمان‌های 8 و 12 ضلعی یکبار دیگر جان تازه‌ ای به مجموعه تاریخی تخت سلیمان تکاب بخشید. آتشکده آذرگُشنَسپ، در شمال دریاچه واقع شده است و مهم ترین اثر تاریخی موجود در مجموعه تخت سلیمان است. این معبد زرتشتی یکی از مهم ترین معابد و پایگاه های زرتشت در دوره ساسانیان است. در قسمت روبه رویی آتشکده، حیاط شمالی و در شرق آن محل آتش مقدس است و در سمت شرق آتشکده تالار ستون‌داری قرار دارد. این آتشکده محل تاجگذاری شاهان سلسله ساسانیان بوده است. این آتشکده به طبقه جنگجویان و سپاهیان و شاهان اختصاص داشته‌است و تنها خانواده سلطنتی و فرماندهان نظامی حق عبادت در آنجا را داشته‌اند. دریاچه تخت سلیمان که در دل سکوی تخت سلیمان قرار گرفته است، دریاچه ای اسرارآمیز است که افسانه ها و داستان های زیادی درباره آن و راز و رمزهایش نقل می‌شود. نکته جالب در مورد این دریاچه غیرقابل دسترس بودن به دلیل آغشته بودن به سم آرسنیک، رسوبات فراوان و عمق زیاد آن است و تاکنون کاوشگران و غواصان موفق به رسیدن به اعماق و کاوش بستر این دریاچه نشده اند. دریاچه تخت سلیمان در عمیق ترین نقطه 112 متر عمق دارد و چشمه ای جوشان در بستر، آبی 40 درجه را به آن می‌بخشد که در سطح حرارتش نصف می‌شود. معبد آناهیتا در شمال شرقی دریاچه، معبدی منتسب به آناهیتا، الهه آب واقع شده است. مردمان در گذشته از این معبد برای ستایش آب استفاده می‌کردند. در اسناد تاریخی آمده است که مردم در زمان جنگ و حمله دشمنان، اشیا گرانبها و ارزشمند خود را درون دریاچه می‌انداختند و معتقد بودند آناهیتا از آنها در برابر دشمنان محافظت می‌کند. همچنین کوه یا تخت بلقیس در ۸ کیلومتری شمال شرقی تخت سلیمان با دو قله با ارتفاع بیش از ۳ هزار متر قرار دارد. ارگ و استحکامات تاج و تخت بلقیس در قله جنوبی واقع شده است. استحکامات دارای برج دیدبانی مشرف به منطقه است. بر روی کوه می‌توان از منظره زیبای دریاچه‌ای که بین دو قله ایجاد شده لذت ببرید. از دیگر جاذبه های تاریخی منطقه تخت سلیمان، زندان سلیمان است که تپه مخروطی است که در ۳ کیلومتری غرب تخت سلیمان با ارتفاع حدود ۱۰۰ متر بالاتر از دشت‌های اطراف با واقع شده است. در قله این تپه، گودالی به عمق ۸۰ متر و قطر ۶۰ متر وجود دارد که به احتمال زیاد در دو هزار سال پیش از آب پر شده است. علت چنین نامگذاری افسانه محلی است که می‌گوید اینجا مکانی است که در آن سلیمان، شیاطین نافرمان را زندانی کرده است. اما روایت‌های واقعی‌تر از قربانی دادن پادشاهان در دوران ساسانی خبر می‌دهد. گفته می‌شود درون گودال و فضای زندان پر از گاز گوگرد است که روایت دوم را تقویت می‌کند.

موزه زرتشتیان کرمان

تنها موزه مردم‌‌شناسی زرتشتیان جهان در آتشکده شهر کرمان جای دارد. فکر بنیانگذاری موزه مردم‌شناسی زرتشتیان کرمان از سال 1362 همراه با بنیانگذاری کتابخانه انجمن زرتشتیان کرمان جان گرفت.
در این سال پرویز وخشوری ریاست انجمن زرتشتیان؛ به همراه مهران غیبی سرپرست وقت کتابخانه، اشیای میراث فرهنگی زرتشتیان کرمان را گردآوری کرده و تا امروز نیز آثار دیگری به آن افزوده‌اند.
سرانجام این موزه در جشن تیرگان سال1384 به‌طور رسمی و از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گشایش یافت.ساختمان موزه در سال 1370 به کوشش بهدینان فرزانه، هرمزدیار اشیدری و مهیندخت سیاوشیان پی‌‌ریزی و در سال 1380 پایان یافت.
از کهن‌ترین اشیاء این موزه یک جلد کتاب دست‌نویس گات‌ها با پیشینه‌ی بیشتر از دویست سال و یک آتشدان دستی با تاریخ حک شده 1207 است.از بخش‌های ارزشمند این موزه بخش فرتور و اسناد است که فرتورهای انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان و فرتورهای سرشناسانی چون ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی، کشور خانم و پوراندخت در بین آنها ارزش بسیاری دارد.
بخشی از این موزه به انواع آتشدان، روغن‌سوز، پیه‌سوز و چراغ لاله را اختصاص داده شده است.لباس‌های زنانه‌ای با دیرینگی 50 تا 150 سال و پیشینه‌ای که در اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده می‌شود، گویای پوشش زنان زرتشتی است. مخنا، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده از انواع آن بوده و زیبایی ویژه‌ای دارند.
هر سال در روزهای نوروز شماری از جوانان فرهیخته کرمانی از بامداد تا پاسی از شب به دادن راهنمایی به بازدیدکنندگان نوروزی آتشکده و موزه زرتشتیان می‌پردازند. این جوانان در طول سال در کلاس‌های آموزشی موزه با هدف هماهنگ‌سازی و یکپارچه شدن گفته‌هایی که در 2 بخش موزه و آتشکده بیان می‌شود، شرکت می‌کنند.
به کوشش این جوانان امسال برای نخستین بار جایگاه بازدید افراد غیرزرتشتی از جایگاه نیایش آنان جدا شده است تا پیروان این دین کهن بتوانند در محیطی آرام‌تر به نیایش بپردازند.

چهار طاقی نویس

چهار طاقی یا آتشکده نویس در 100 کیلومتری قم و 2/5 کیلومتری غرب روستای نویس در بخش خلجستان استان قم واقع شده است. این بنای باستانی در دامنه بلندی های دشت برزو (ارتفاعات غربی روستای نویس) قرار دارد و به همین دلیل آتشکده یا چهار طاقی برزو نیز خوانده می‌شود. محلی ها نیز از این بنا به عنوان چهار طاقی نام می‌برند.
چهارطاقی نویس از نمونه های اولیه چهارطاقی های منفرد دوره ساسانی است که در ابعادی کوچک و محلی برپا شده و تا اوایل دوره اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. برخی کارشناسان هم قدمت بنا را به دوره ی پارت ها نسبت می‌دهند. چهارطاقی های منفرد در ایران معمولا کاربرد آتشکده و تقویم فصول را داشته اند.
آتشکده نویس با شکل متقارن چهار وجهی و با قاعده مربع است. بنا از چهار پایه با چهار طاق تشکیل شده که گنبدی به واسطه چهار فیلپوش بر روی آنها ساخته شده است. مصالح بنا منحصراً عبارت است از قلوه سنگ و لاشه‌سنگ‌های بدون تراش با ملات گچ. چهار سوی بنا، چشم‌اندازی باز و بدون هیچگونه در یا پنجره و مانعی است.
آتشکده نویس در طول تاریخ آسیب های زیادی دید و سازمان میراث فرهنگی استان قم نمای جنوبی و طاق های آسیب دیده آن را مرمت کرده است. محوطه پیرامون بنا را زمین‌های زراعی و املاک شخصی در برگرفته که نشانه و شواهدی از وجود آثار و سازه‌های باستانیِ دیگر در اطراف آن دیده نمی‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که در چهارطاقی نویس نیز همچون دیگر چهارطاقی‌های منفرد ایران و از جمله چهارطاقی مشهور نیاسر، ملاحظات تقویمی و تناسب با نقاط طلوع خورشید به هنگام اعتدالین و نیز انقلاب‌های تابستانی و زمستانی بکار بسته شده است. محور و ساختار بنا و نسبت اندازه طول پایه‌ها به فاصله میان آنها و زاویه‌های منتج شده از آن با توجه به ارتفاع افق محلی به گونه‌ای است که در هنگام‌‌هایی از سال، پرتوهای خورشید در راستاهای سنجیده شده‌‌ای از بنا می‌تابند و از روزنه‌های میان پایه‌ها دیده می‌شوند.
این اثر در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شماره ثبت ۳۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : ghiasabadi.com - iran-newspaper.com

آتشکده آذرجو

اين آتشکده در ده کيلومتري غرب داراب قرار دارد و به سبک چهار تاقي با گنبد ساخته شده است. آوار ديوارهاي اين آتشکده را تا نصف گرفته است و گنبد آن ريخته است. کنار آتشکده کوه سنگي حفره سياه و همچنین چشمه طبیعی بزرگی به نام اغلان قز که به معنی دختر و پسر است، قرار دارد.
بنا به روايت مروج الذهب مسعودي اين آتشکده به دستور اشو زرتشت بنا شده است. زرتشت به يستاف شاه دستور داد تا آتش مقدس جمشيد را بيابد و يستاف شاه آنرا در خوارزم يافت و به دارابگرد آورد و در آنجا آتشکده اي بنا نمود و آتش مقدس را در آن نگه داري و سپس شهر خرم دارابگرد را بنا نمود.
از سال 332 هجري قمري نام آن به آتشکده آذرجو تغيير کرد. همانند همهٔ چهارتاقی‌های روزگار ساسانی دارای پلانی مربعی است. این سازهٔ تاریخی خاموش از لاشه‌سنگ با ملاط گچ دست‌کوب ساخته‌شده‌است. بدنه داخل اثر، گچ‌اندود بوده که پهنای لایه‌های گچی آن ۵ سانتیمتر است.
همچنین درکنار آتشکده آذرجو دو حلقه چاه سنگی دردل کوه تراشیده اند که از آنها به عنوان مخزن آب، برای دو آسیاب که در زیر آن قرار دارد، استقاده می‌شده است.

آتشکده آذرخش

آتشکده‌ی آذرخش یکی از آتشکده‌های خاموش ایران است. نامهای دیگر این آتشکده مسجد سنگ ومسجد سنگی است. این آتشکده در پنج کیلومتری جنوب‌شرقی شهر داراب، در دامنهٔ کوه ساخته‌شده است. سازه‌ای شگفت‌انگیز با نمای چلیپا(صلیبی شکل) .
مساحت این آتشکده 420 مترمربع است که یکپارچه از کوه تراشیده شده است.بخشی از سقف این سازه باز است و در زیر آن حوض کم‌ ژرفایی است. در بیرون این سازه، اتاق کوچکی در کوه ساخته شده که گویا جایگاه نگهبان آتشکده بوده‌است. برخی از پژوهشگران بر این باورند که آتشکدهٔ آذرخش در آغاز یکی از نیایشگاه‌های مهرپرستان آریایی بوده که در روزگار ساسانیان به آتشکده دگرگون شده است‌.
در زمان محمدحسن مبارز به سال 652 قمری، محرابی به این آتشگاه افزوده شده و از آن پس، این سازه مسجد شده‌است. در نزدیکی آتشکدهٔ آذرخش، آسیابی در دل کوه ساخته شده‌است که از نظر معماری در نوع خود یگانه ‌است.

آتشکده قدمگاه

آتشکده قدمگاه جهرم که به نام قدمگاه جهرم و آتشکده جهرم نیز شناخته میشود، در نزديکي محله ي علي پهلوان و در دامنه ي شمالي کوه البرز بر روي تپه ای کوچک و به شکل ساختماني است که قدمتش به دوران ساسانیان میرسد و دارای چشم انداز زیبای شهر است. گفته می‌شود که قدمگاه‌ها از معابد آناهیتا به شمار می‌روند که ویژه زنان بوده‌اند.
اين بنا شباهتي به شبستانهاي مسجد داشته و شامل يک عده طاق هاي رو به شمال است. در قسمت وسط در پشت طاق هاي فوق محوطه ي سرپوشيده شبيه چار سوق بازار وجود دارد و در همين قسمت است که بر روي قلعه سنگي نقشهايي حجاري شده و در نتيجه نام قدمگاه را به کليه ي اين ساختمان داده است. در بالاي درگاه يکي از اطاقهاي شرقي در داخل بنا سنگي نصب گرديده و اشعاري از حکيم سرائي شاعر معروف جهرم بر روي آن نوشته شده است .
در اين اشعار از اين ساختمان تحت عنوان آتشکده نام برده شده است، ولي طبق تحقيقاتي که اداره ي باستان شناسي انجام داده اعلام نمود که بناي مزبور آتشکده نبوده و بناهاي بعد از اسلام است. هرچند اين بنا از بناهاي اسلامي است، ولي قرائني در دست است که احتمال قوي مي رود در ادوار قبل از اسلام در اين نقطه آتشکده وجود داشته و بعدها به صورت فعلي درآمده است.
همچنین آرامگاه باربد موسیقیدان معروف دربار ساسانیان در مجاورت آتشکده قرار دارد.

محوطه مقدس

در فاصله حدود ۱۲۰۰ متری شمال غرب مجموعه پاسارگاد و پشت تپه ماهوری‌های سنگی مشرف به دشت، محوطه‌ای باستانی وجود دارد که شامل دو سکوی سنگی سفید رنگ و یک تپه مستطیل شکل پله‌ای است که معروف به محوطه مقدس است. در این محوطه با استفاده از سنگ‌های سفید دو سکوی نزدیک به هم ایجاد شده که یکی دارای پله و دیگری بدون پله‌است. قاعده سکوی جنوبی ۴۳/۲ متر و بلندی آن ۱۶/۲ متر است. این سکو دارای ۸ پله با خیز ۲۷ سانتی متر یعنی برابر با ارتفاع پله‌های دیگر بناهای پاسارگاد است.
قاعده سکوی شمالی ۸۰/۲ متر و بلندی آن۱۰/۲ متر است. مطالعه و بررسی سکوها نشان می‌دهد که آنها در دوره کوروش و به عنوان آتشدان جهت اجرای مراسم آیینی ساخته شده‌اند. درون آتشدان‌ها جهت سبک کردن وزن، خالی شده و روی شالوده‌ای به عمق حدود یک متر قرار داده شده که پیرامون آنها را نواری از سنگ سیاه دربر گرفته‌است. در فاصله ۱۲۰ متری غرب آتشدان‌ها روی صخره‌های طبیعی موجود در محوطه ساختاری خشتی و سنگی ایجاد شده که اکنون به صورت یک تپه درآمده‌است
این محوطه که در ۳ کیلومتری آرامگاه کوروش و در غرب مجموعه پاسارگاد واقع شده‌است شامل تپه‌ای تاریخی و دو سکوی مجزای سنگی است. برخی از محققین اعتقاد دارند که سکوی سوم کشف‌نشده‌ای وجود دارد که تثلیث خدایان باستانی – اهوارامزدا، مهر و آناهیتا – را نمایشگر است.

نقش رستم

نقش رستم نام مجموعه‌ ای باستانی در روستای زنگی‌ آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری از تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌ هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌ است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده‌ است، زیرا آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌ برجستهٔ ویران‌ شده‌ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته‌ است.
در گذشته، نام این مکان سه‌ گنبدان یا دوگنبدان بوده‌ است که در بین مردم منطقه، به نام‌ های کوه حاجی‌ آباد، کوه استخر یا کوه نِفِشت نیز خوانده می‌ شد و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنکه ایرانیان بین رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ‌ نگاره‌های شاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند به این مکان داده شد.
کعبهٔ زرتشت نام بنای سنگی چهارگوش و پله‌داری در محوطهٔ نقش رستم است. فاصلهٔ کعبهٔ زرتشت تا کوه، ۴۶ متر است و دقیقاً روبه‌روی آرامگاه داریوش دوم قرار دارد.این بنا در دورهٔ هخامنشی ساخته شده و از نام بنا در آن دوران اطلاعی در دست نیست ولی در دورهٔ ساسانی به آن بُن خانک گفته می‌شده و نام محلی این بنا هم، کُرنای‌خانه یا نقاره‌خانه بوده و اصطلاح کعبهٔ زرتشت در دوران اخیر و از حدود قرن چهاردهم میلادی به این بنا اطلاق شده‌است. تا امروز حدس می‌زدند کاربرد این بنا، محل نگهداری کتاب اوستا و اسناد حکومتی یا محل گنجینه دربار و یا آتشکده معبد بوده‌است. اما غیاث آبادی با تحقیقات خود مدعی است این بنا با مقایسه با تمامی بناهای گاهشماری (تقویم) آفتابی در سرتاسر جهان، پیشرفته ترین، دقیقترین، و بهترین بنای گاهشماری آفتابی جهان است.

آتشکده نیاسر

آتشکده نیاسر یا همان چهارتاقی نیاسر که آن را آتشکده ای ساسانی می‌دانند واقع در ارتفاعات بخش نیاسر در 35 کیلومتری شمال غربی شهرستان کاشان بر بلندی صخره ای مرتفع به نام تالار نیاسر و در کنار چشمه آبی به همین نام قرار دارد. بنای این آتشکده را به اردشیر بابکان نسبت می‌دهند. آتشکده ها و پرستشگاه ها سابقه ای چندین هزار ساله دارند که برخی از آنها در معرض دید و پرستش همگانی قرار داشته و برخی دیگر تنها در دسترس موبدان بود و برای نگهداری آتش مقدس به کار می‌رفت.آتشکده نیاسر از سنگ ساخته شده است و سنگ ها با ملات گچ بر روی هم سوار شده اند و در گذشته طرح هایی از گچ آن را تزیین کرده بود. گنبد اصلی بنا به شکل تخم مرغی بوده است که پس از تخریب آن را دوباره بازسازی کرده اند. برخی محققین بر این باورند که این بنا کارکردی تقویمی دارد و به گونه ‌ای ساخته شده که طلوع و غروب خورشید در آغاز و میانه هر یک از فصل‌ های سال از یکی از روزنه‌ های آن دیده می‌‌شود. بنای چارتاقی نیاسر به مانند دیگر چارتاقی‌های منفرد ایران بدون وجود بناهای دیگر در اطراف آن ساخته شده و دقت محاسبات تقویمی آن بیش از بناهای دیگر تقویمی در جهان است که گاه تا سه درجه خطا دارند.

آتشکده آمل

آتشکده آمل مربوط به دوره ساسانیان است و در آمل، محله پائین بازار، در شهر قدیم (عوام کوی) واقع شده و این اثر در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۰۶۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آتشکده آمل با توجه به ویژگی های خاص معماری در شمار بناهای قرن نهم هجری قمری است و در مقایسه با سایر برج های این دوره از وسعت قابل ملاحظه ای برخوردار است.ساختمان این بقعه شامل بدنه چهار گوشه و برج مخروطی شکل است و در قسمت فوقانی بدنه دارای مقرنس های تزیینی است. آتشکده بصورت چهار گوشه و گنبد مخروطی است و گنبد آن دو پوش است که هر دو پوش آن در اثر زلزله و عوامل جوی منطقه خراب شده است. عمده تزیینات بنا طاق و قوس و قرنیس های آجری و کاشی کاری در قسمت فوقانی است.جسد شمس آل رسول محمد بن محمود آملی با نام کامل شمس الدین محمد بن محمود آملی از دانشمندان پزشکان شهیر ایرانی در داخل این آتشکده به خاک سپرده شده است.

آتشکده زرتشتیان یزد

آتشکده زرتشتیان که به آن «آتشکده بهرام» یا «آتشکده وَرهُرام» نیز می‌گویند، یکی از بناهای مقدس زرتشتیان است که در شهر یزد واقع در استان یزد بنا شده است. این آتشکده شامل ساختمان و باغ مشجری است که در آن آتش مقدس نگهداری می‌شود.
از باستانی‌ ترین دوران، آتشکده‌ها ساده و بدون زرق و برق ساخته می‌شدند و آتشکده یزد نیز از این قاعده مستثنی نیست. معماری ساختمان آتشکده از معماری آتشکده‌ های پارسیان هند تأثیر گرفته است. این بنا که در وسط حیاط واقع شده و درختان همیشه سبز آن را احاطه کرده‌ اند، در حدود 21 متر از سطح زمین بلندتر است و برای رسیدن به ورودی آن باید از 8 پله بالا رفت. نگاره فَرَوَهَر و سرستون‌ های سنگی، زیبایی ویژه‌ ای به ساختمان بخشیده‌ اند. این سرستون‌ ها و سنگ‌های گلدار پای دیوارها هنر دست هنرمندان اصفهانی است که در اصفهان سنگ‌ ها را تراشیده و سپس تا یزد برده‌ اند. کاشی‌ های نگاره فروهر بالای سردرِ ورودی نیز توسط هنرمندان کاشی‌ کار یزدی انجام پذیرفته است. در داخل ساختمان، دیوارها با تصاویر زرتشت و جمله‌ هایی از کتاب مقدس اوستا تزئین یافته‌ است.
حوضی مُدور و بزرگ در ورودی بنا به این مجموعه زیبایی خاصی بخشیده است و به رسم دیگر حوض‌ های دنیا کف آن به وسیله بازدیدکننده‌ ها با سکه‌ های ریز و درشت پول فرش شده است.
اتاق نگهداری آتش مقدس، در وسط ساختمان (دور از تابش خورشید) قرار دارد و در اطراف آن اتاق هایی برای نماز و نیایش طراحی شده اند.
ساختمان آتشکده پیشینه کهنی ندارد. این بنا در آبان ماه 1313 خورشیدی با سرمایه اهدایی انجمن پارسیان هند در زمینی که از سوی چند تن از زرتشتیان ایران از جمله برادران امانت به نام پدرشان اردشیر مهربان رستم امانت وقف شد، ساخته شد. نقشه آتشکده از سوی مهندسان پارسی کشیده شد و شادروان ارباب جمشید امانت سرپرستی و نظارت ساخت این بنا را بر عهده داشت.
آنچه که به آتشکده یزد اهمیت و اعتباری بسیار بخشیده، آتشی است که در این آتشکده می‌سوزد. به گفته زرتشتیان ارشد، آتش آن که آتش ورهرام نامیده می‌شود، ابتدا از آتشکده واریان پارس به عقدای یزد منتقل و مدت 700 سال در آنجا نگهداری می‌شد. سپس به ترک آباد اردکان آورده شد و در آنجا 300 سال روشن بود تا اینکه از آنجا به یزد آورده شد و در محل کنونی آن روشن است. قدمت آتش این آتشکده به بیش از 1535 سال می‌رسد.