جاذبه های گردشگری

موزه دکتر رهگشای

در 130 کیلومتری اصفهان و در شهر بادرود از توابع شهرستان نطنز موزه ای وجود دارد که بزرگترین گنجینه مردم شناسی بادرود به شمار می‌رود. این موزه با عنوان سراموزه رهگشای شناخته می‌شود که در خانه شادروان علی اکبر رهگشای به همت فرزند ايشان دکتر محمد رهگشای، یکی از مجموعه داران مشهور کشور ایجاد شده است. رهگشای به همراه همسر فرانسوی اش در سال 1372 خانه پدری اش را که در بادرود قرار داشت تعمیر کرد و تعمیرات اساسی را در سال 1375 به پایان رساند. وی پس از اتمام تعمیرات خانه پدری، سراموزه رهگشای را تاسیس کرد. دکتر رهگشای در این خانه بیش از 2 هزار قطعه تاریخی را نگه داشته و در معرض دید عموم قرار می‌دهد. این اشایای تاریخی آداب و سنن مردمان حاشیه کویر را به گردشگران نشان می‌دهند. خانه رهگشای در کوچه « کوچه باغ » واقع گردیده که به ورودی باغات سرسبز و با طراوت ختم می‌شده و دلیل وجه تسمیه آن کوچه نیز بوده است. بنای این خانه از نظر کالبدی، جزو خانه های تیپ اقلیم خشک بوده که دانش معماری آن در تطابق و هماهنگی با اقلیم بیابانی کاملا مشهود است، به گونه ای که طی چهار فصل سال، به راحتی می‌توان از فضاهای آن استفاده کرد. میریام گوتس همسر دکتر رهگشای در این خصوص می‌گوید : « اصالتا فرانسوی و وکیل دادگستری بوده و نزدیک به 36 سال است که ازدواج کرده و صاحب دو فرزند است که آنها اکنون برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رفته اند و دخترش در فرانسه و پسرش نیز در مونترال کانادا مشغول به تحصیل است. تقر یبا 20 سال پیش و زمانی که فرزندان من کوچک بودند و پدر شوهرم نیز نزدیک به 90 سال داشت تصمیم گرفتیم حداقل برای دوره دبستان فرزندانم به اینجا سفر کنیم و پس از آن با توجه به اینکه در اینجا وضعیت خوبی داشتیم همینجا ماندگار شدیم. پدر شوهرم در این منطقه یک حالت کدخدایی داشت و در 13 سال پیش که فوت شد ما تصمیم گرفتیم تا درب این منزل بسته نشود؛ در واقع اینجا یادبودی از پدر شوهرم است و در ابتدا اصلا به فکر ایجاد موزه نبودیم. وقتی 20 سال پیش به ایران آمدم دیدم بچه‌ها حداقل در مقطع دبستان اطلاعات کمی از فرهنگ و تاریخ ایران دارند این بود که کاری کردیم که اینجا پایگاهی باشد تا آنها بتوانند از هر لحاظی با گذشته خود آشنا شوند. » یکی از قسمت های این سراموزه خانه عروسک محلی است که شامل ۳۴ ماکت خانه عروسکی است که از حدود ۱۵۰ عروسک دست ساز شناسنامه دار با لباس های محلی از جنس پارچه، چوب، کرک قالی، نخ و پنبه و سایر موادی که با محیط زیست سازگاری دارد تشکیل شده است. عروسک های محلی سراموزه معرف افراد حقیقی و شخصیت های نخستین مشاغل و حرفه منطقه بادرود است. این موزه دومین موزه عروسک‌های سنتی در استان اصفهان است و پیش از این کاشان نیز چنین موزه‌ای را افتتاح کرده بود. عروسک های این موزه با عروسک های کاشان با توجه به اینکه هر 2 در حاشیه کویری هستند تفاوت خاصی ندارد. این عروسک‌ها توسط بانوان منطقه ساخته شده که شامل شخصیت‌هایی مانند دلاک، ماما، گروه‌های شادمانی، حکیم‌باشی، قالی باف، کوزه‌گر و سایر حرفه‌هایی که در این منطقه کویری وجود داشته‌اند می‌شود . شایان ذکر است در این سراموزه فعالیت های پژوهشی و آموزشی چون برگزاری کلاس‌های خوش‌نویسی، نقاشی و طراحی با کمک اساتید محلی، انجام کارگاه‌های آموزش نجوم و آشنایی کودکان و نوجوانان با مبانی علم اخترشناسی و رصد اجرام به کمک تلکسکوپ و بازسازی اجرام اسمانی با توپ و خمیر بازی، شناخت و معرفی گیاهان دارویی و ادویه‌جات در چارچوب مدرسه‌ی سبز، آموزش طراحی و ساخت عروسک‌های بومی ننه نخودی برای نونهالان، آشنایی کودکان با خانواده‌ی نت موسیقی با کمک روش‌های نوین آموزشی برای کودکان، کارگاه‌های آشنایی و شناخت تمبر، نقشه، نسخه، خط و سکه با بهره‌گیری از دانش کارشناسان مجرب مجموعه‌دار و غیره انجام می‌گیرد. خانه و موزه رهگشای از اماکن زیبای تاریخی است که به کسانی که از بادرود و نطنز گذر می‌کنند توصیه می‌شود تا ساعاتی را برای بازدید از این خانه تاریخی کنار بگذارند.

خانه طباطبایی ها

یکی از زیباترین و دیدنی ترین بناهای تاریخی کاشان، خانه طباطبایی هاست که در محله سلطان امیر احمد در بافت قدیم کاشان در خیابان علوی واقع شده است. خانه طباطبائی ها کاشان که از شاهکارهای هنر معماری قدیم به شمار می‌رود به وسیله مرحوم سیدجعفر طباطبایی که از تجار معروف فرش آن زمان بود در سال ۱۲۵۰هجری قمری ساخته شده است. معمار، طراح و سازنده این خانه استاد علی مریم از معماران برجسته دوره قاجار در کاشان بوده که با بهره گیری از تجارب معماران گذشته و با تکیه بر نبوغ ذاتی و قدرت خلاقیت و ابتکار خود، بنای این خانه را در ۱۰ سال به سرانجام رسانده است. خانه طباطبایی دارای تزیینات دل انگیز بسیار و اتاق ها و درهای دل نشین با ستون های زیبا است. در این بنا از فن گچبری به گونه ی ارزشمندی بهره برداری شده است و در روبروی شاه نشین آن استخر طویل زیبایی به چشم می‌خورد.

خانه بروجردی ها

خانه بروجردی ها از معروفترین بناهای شهر کاشان و از آثار تاریخی شهر کاشان در محله سلطان میراحمد در جنوب شرقیِ شهر کاشان واقع شده است. خانه بروجردی ها در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری ساخته شده و تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌ است. خانه ی بروجردی ها نمونه یکی از خانه های مسکونی اعیان نشین دوره ی قاجار در کاشان است و اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان هم است. خانه بروجردی ها با بادگیرهای قرینه هلالی شکل زیبایی بر بام تالار و کلاه فرنگی روی آن یکی از زیباترین جلوه های معماری ایرانی را به معرض نمایش می‌گذارد. نقاشی‌های ارزنده و گچ ‌بری‌ها زیر نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشی ایران دوران قاجار “مرحوم میرزا ابوالحسن غفاری کاشان” (بنیانگذار اولین مدرسه نقاشی در ایران) و برادرزاده اش “مرحوم میرزا محمدخان غفاری کاشانی” ملقب به “کمال الملک” ترسیم و طرح های گچبری خانه نیز با نظارت این دو استاد به انجام رسیده است. بانی این خانه، حاج سید حسن نطنزی از بازرگان ‌های نطنزی مقیم کاشان و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بوده‌ است. خانه بروچردی ها در دو طبقه و در بعضی قسمت ها مثل قسمت جنوبی که با سرداب دارای سه طبقه است نمادی از خانه های سنتی ایران است. بر خلاف تصور عامه، این خانه به اهالی بروجرد متعلق نبوده بلکه چون مراودات تجاری این بازرگانان نطنزی الاصل کاشانی بیشتر با تجار شهر بروجرد انجام می‌شده، لذا کاشانی ها به ایشان بروجردی می‌گفته اند.

خانه عامری ها

خانه عامری ها در دوران زندیه بنا شده و یکی از بزرگترین خانه ‌های تاریخی شهر کاشان به شمار می‌‌رود این خانه شامل حدود 85 اتاق و چندین حیاط است که قدیمی ‌ترین آن حیاط بیرونی و اندرونی است. خانه عامری‌ ها در دوران قاجار در قرن 13 هجری قمری به وسیله مرحوم سهام السلطنه عامری به عنوان محل سکونت فامیلی توسعه یافته است و بناهای دیگری به آن اضافه شد. خانه عامری ها از گستردگی فراوانی برخوردار است و مساحت آن نزدیک به هفت هزار مترمربع با زیربنای وسیعی است که به گونه ی هماهنگ و حساب شده ساخته شده است. مساحت عرصه این مجموعه که از چند خانه مجزای مجاور و در ارتباط با یکدیگر شکل گرفته مشتمل بر 3 خانه با 5 حیاط مرکزی به صورتی اندرونی و بیرونی همراه با فضاهای سرپوشیده متعدد و متنوع است. بازدیدکنندگان این خانه تاریخی با تهیه بلیط ورودی، تنها می‌توانند از حیاط و محیط بیرونی خانه تاریخی عامری ها بازدید کنند. زیرا در حال حاضر این اتاق ها و فضای داخلی این مکان به هتل سرای سنتی عامری ها تعلق دارد.

خانه موزه عروسک و اسباب بازی

موزه عروسک و اسباب بازی در بافت تاریخی شهر کاشان و در خانه ای قدیمی متعلق به دوران قاجار قرار دارد که قدمت آن به بیش از 150 سال پیش باز می‌گردد.
این خانه تاریخی متعلق به جعفر علامه فیضی شاعر و روحانی اواخر دوره قاجار است که توسط مدیر موزه خریداری و پس از مرمت و آماده سازی به موزه اسباب بازی و عروسک تبدیل شد. بنای موزه عروسک و اسباب بازی، با نام خانه سهرابی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه عروسک و اسباب بازی در زیرزمین دست کن این خانه تاریخی قرار دارد و با طی کردن پله ها و عبور از دالان، موزه را مشاهده خواهید کرد. بر دیوار های دالان نقاشی هایی از عجایب المخلوقات به چشم می‌خورد که فضای خاص این موزه را تداعی می‌کند.
این موزه توسط بخش خصوصی اداره می‌شود. عروسک ها و اسباب بازی ها توسط مدیریت موزه "امیر سهرابی" در نتیجه ی سال ها سفر و پژوهش در شهرها و روستاهای ایران، گردآوری شده است. قصه ی زندگی این عروسک ها توسط راهنمایان موزه برای بازدید کنندگان بیان می‌شود.
قدیمی‌ترین عروسک‌های خیمه ‌شب ‌بازی ایران با قدمت ۱۵۰ سال، عروسک‌های محلی ایران، نمونه‌هایی از عروسک‌های ملل دیگر، و اسباب‌ بازی‌هایی از حدود ۱۰۰ سال پیش در این موزه قابل مشاهده هستند.
بازدید از موزه عروسک و اسباب بازی کاشان علاوه بر اینکه شوق بازی و کودکی را بیدار می‌کند، شما را با تاریخ و فرهنگ اسباب بازی و عروسک های ایران و جهان آشنا می‌سازد.
در زمستان 1396، پس از انجام عملیات بازسازی، بخش اقامتی نیز به این موزه تاریخی اضافه شد و تحت عنوان اقامتگاه بوم گردی موزه عروسک و اسباب بازی فعالیت خود را آغاز کرد. اقامتگاه موزه عروسک و اسباب بازی دارای 7 باب اتاق است که حیاط مجموعه را احاطه کرده اند. سبک سنتی اتاق ها حفظ شده و فضای شاد و رنگانگی برای‌ آنها طراحی شده که در هماهنگی کامل با موضوع موزه است و حس کودکی را برای مهمانان به وجود می‌آورد.
فروشگاه اسباب بازی و عروسک های دست ساز، کارگاه ساخت عروسک و شربت خانه از دیگر بخش های این مجموعه هستند. در مدت زمانی که در موزه هستید فرصت بازی، تماشای نمایش (خیمه شب بازی) و تجربه ساخت عروسک و اسباب بازی برایتان پیش خواهد آمد.
قرارگیری خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان در خیابان فاضل نراقی، موجب دسترسی آسان به امامزاده چهل دختران، خانه تاریخی طباطبائی ها، خانه بروجردی ها، قلعه جلالی و حصار سلجوقی می‌شود.

خانه عباسیان

مجموعه خانه عباسیان کاشان در خیابان علوی در کوی سلطان امیراحمد واقع شده است. این مجموعه از لحاظ معماری و تزیینات حایز اهمیت فراوان است که به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزئینات گچبری و نقاشی و کاربری تزئینات معماری اسلامی نظیر رسمی بندی، یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک در اوج زیبایی و ظرافت می‌ باشد .
خانه عباسیان بین سال های ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۸ هجری قمری به درخواست محمد ابراهیم تاجر کاشی که از تاجران معروف چینی و بلور منطقه بود، ساخته شد. این عمارت در مساحتی به وسعت ۵ هزار متر مربع از ۵ طبقه و ۵ حیاط برخوردار است.
جلوه هایی از معماری اصیل ایرانی-اسلامی در طرح های بدیع و نقش های خیال انگیز گچ بری و انواع تزیینات، خود را به نمایش گذاشته اند و این زیبایی به حدی چشم نواز است که طبق نظر کارشناسان، این مجموعه را به عنوان نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی-اسلامی در نظر گرفته اند و به واسطه قرارگیری در نزدیکی بسیاری از جاذبه های گردشگری کاشان، سالانه با استقبال ده ها هزار گردشگر داخلی و خارجی مواجه می‌شود.
بخش های مختلف خانه عباسیان : ورودی و هشتی، اتاق آينه، سر پوشیده بزرگ، ايوان بهاره، سر پوشيده کوچک، اتاق مرکزی ( شاه نشین )، آب انبار، دريچه راه مخفی، اتاقک مخفی، سرويس های بهداشتی قدیمی، حوضخانه، چاه آب، حیاط باغ، سرداب بزرگ، رخشويخانه، عبادتگاه، بخش خدمه، مطبخ، حیاط خدمه و ... .
حیاط حوضخانه مدتی محل تدریس درس حوزوی آیت الله علوی بوده است. هر کدام از این حیاط ها کارایی خاصی را برای صاحب بنا داشته اند، مثلا حیاط بیرونی خانه عباسیان بیشتر محل پذیرایی مهمانان و محل رفت و آمد مردم به این بنا محسوب می‌شده است. دو تالار سرپوشیده بزرگ و کوچک، اتاق آینه، نورگیر کلاه فرنگی، سرداب، یک حلقه چاه آب و آب انبار کوچک خانگی از دیگر بخش های حیاط بیرونی عمارت عباسیان است. در گذشته حیاط اندرونی خانه عباسیان محل زندگی افراد خانواده بوده است. این حیاط دارای اتاق های متعدد تودرتو، اتاق شاه نشین، اتاق نیایش، رختشویخانه، مطبخ، چاه آب، سرداب و ... است.
حیاطی مجهز که اهالی خانه در هر اتاقی که دوست داشتند می‌توانستند وقت بگذرانند، اما بخش دیگری از عمارت عباسیان حیاط باغ است که به علت تغییرات فراوان در طول تاریخ بسیار آسیب دیده است طوری که قسمتی از این حیاط در سال های اخیر به کلی تخریب شده و هشت خانه جدید و امروزی در آن ساخته شده است.
قسمت قدیمی تر این بنا به صورت مخروبه همچنان باقی مانده است. جایی که در گذشته گل ها و درختانی زیبا آن را محصور کرده بودند و چند حوض آب زیبا در آن جا خوش کرده بود .
آیت الله علوی، این حیاط را محل اقامه نماز جماعت خود قرار داده بود، به همین خاطر این شخص در میان اهالی کاشان به «آقا سید محمد باغ» معروف بوده و همه با این عنوان صدایش می‌زدند. در ساخت حیاط حوضخانه معماری ویژه ای به کار برده شده است چرا که کانال های ورودی آب قنات به خانه از میان پایه های خشتی این حیاط عبور کرده است.
این خانه در سال ۱۳۷۴، توسط هیات امنای احیاء و مرمت بافت تاریخی کاشان با همکاری وزارت صنایع و معادن وقت، خریداری و مورد مرمت کامل قرار گرفت و در سال ۱۳۷۷، با شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
اکنون، بخشی از این عمارت زیبا، در اختیار بنیاد سهراب سپهری، نقاش و شاعر نامدار تعلق گرفته و کل عمارت نیز تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار دارد .

عمارت سرای بدیع (خانه حاج رسولی ها)

بنای تاریخی سرای بدیع که اکنون به عنوان مجتمع فرهنگی، سیاحتی و هنری معرفی می‌گردد متعلق به تجار دوره سلطنت قاجار و حدود 240 سال قبل مشتمل بر 4 باب خانه مسکونی آن زمان بوده که سه باب از آنها طی قرون گذشته تخریب شده و یک باب خانه باقیمانده در سال 1383 توسط انسانی عاشق به میراث های ملی کشور بنام آقای علی اصغر بدیعی از وارثین بنا خریداری، مرمت و بازسازی شده است . قدمت این سرا به اواخر دوره صفوی می‌رسد. خانه باقیمانده مطابق با الگو برداری از خانه های زمان صفوی به صورت یک دست و بدون اضافه نمودن هیچ بخش الحاقی به کالبد اصلی آن مرمت شده است. مرمت و بازسازی این بنا در یک دوره 10 ساله و با صرف حدود 12 میلیار تومان به صورت شخصی و توسط آقای بدیعی با گماردن هنرمندان زیاد و چیره دستی شکل گرفته است. خانه فعلی ۱۴۰۰ متر مربع زیر بنا دارد که به طور کامل و مطابق با اصول مهندسی، رطوبت زدایی و ایمن سازی شده است. خانه‌ای که امروز چون نگینی در کوچه حاج رسولی های خیابان چهارباغ پایین اصفهان می‌درخشد. همچنین سرای بدیع دارای چند واحد اقامتی است که جهت اهداف خاص و متناسب با امکانات سرای بدیع در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. بنا بر فضای تاریخی و قدیمی خانه در اینجا با انواع غذاها و نوشیدنی های بومی و سنتی پذیرایی می‌شود. این بنا دارای سیصد ویترین و جانمایی جهت نمایشگاه و فروشگاه آثار هنری و صنایع دستی است. سرای بدیع ( خانه حاج رسولی های اسبق ) به شماره 9060 به ثبت میراث فرهنگی استان اصفهان در آمده است.

خانه مشروطه اصفهان

خانه مشروطه یا مشروطیت اصفهان، خانه ای است با معماری چشم نواز و متعلق به عصر قاجار که متعلق به رهبر سیاسی اصفهان در عصر مشروطه یعنی حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی بوده است. یک‌صد سال پیش در این مکان علما، آزادی‌خواهان، رجال سیاسی ـ فرهنگی و مردم اصفهان گردهم می‌آمدند تا درباره مشروطیت و حکومت غیرمستبدانه و امور مدنی خود مشورت و تفکر نمایند.
علاوه بر این مسائل، اتفاقات تاریخی مهمی در این محل روی داده است که قسمتی از فرهنگ و تاریخ شهر اصفهان و در حقیقت ریشه برخی از تحولات زندگی امروز ما را می‌توان در آن دید. علاوه بر تاریخ یک‌صد سال اخیر و وقایع مربوط به دوران مشروطه و جنگ اول جهانی و اوایل سلطنت رضاشاه پهلوی، این خانه، محل زندگی و متعلق به آیت‌الله حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی است که رئیس علما و آزادی‌خواهان اصفهان و بختیاری در آن دوره بوده است. این خانه در تاریخ خود، شاهد شکل گیری و برپایی مبارزات مختلف مردم و علما با حاکمان، ظالمان و ستمگران زمانه به رهبری بزرگ مردانی چون او بوده است.
در واقع خانه مشروطیت اصفهان موزه ‌ای است در شهر اصفهان، به همین مناسبت، به منظور آشنایی بیشتر علاقه مندان با تاریخ و تحولات سیاسی اجتماعی ایران و بالاخص شهر اصفهان در عصر مشروطه و یادآوری خاطرات غرورآفرین و تجربه اندوزی از گذشته، مجموعه ای گرانبها از تصاویر و اسناد تاریخی در معرض دید عموم بازدید کنندگان قرار گرفته است.
از دیگر جاذبه های این خانه می‌توان به معماری تاریخی، زیبا و چشم‌نواز آن اشاره کرد. این خانه از دو شاه‌نشین در جبهه شمالی و جنوبی، دو حیاط اندرونی و بیرونی و نیز دوازده اتاق تشکیل شده است، که یاد‌آور نحوه ی زندگی و آداب و رسوم نیاکان ما است. اتاق هفت دری که به حق می‌توان از آن به عنوان یکی از زیباترین اتاق های ایرانی نام برد از دو طرف دارای شیشه کاری است. این شیشه کاری ها بر روی هفت لنگه در که به آن اُرُسی گفته می‌شده قرار گرفته اند که در زمان تابش نور آفتاب محیطی بسیار زیبا را در این اتاق بوجود می‌آورند.
تالار به تزئینات گچبری و نقاشی های شیر و شکر مزین است. نقاشی ها به شیوه شیر و شکر، گچبری، بخاری گچبری شده، ارسی با شیشه های رنگی از تزئینات به کار رفته در این بنا است که یاد‌آور طرز زندگی و آداب و رسوم نیاکان ما می‌‌باشد.
خانه مشروطیت اصفهان در سال 1384 با شماره ثبت 13009 در آثار ملی ایران ثبت شد.

خانه تاریخی تیزنو

خانه تاریخی تیزنو، یکی از قدیمی ترین و بزرگترین خانه های تاریخی شهر دزفول است که در محله قلعه و نزدیکی رود دز واقع شده است. از بام این خانه تاریخی می‌توانید رود دز را مشاهده نمایید. خانه تیزنو با نمای آجری و معماری سنتی، نمایانگر زندگی نسل های گذشته و تاریخ شهر دزفول است.
بنای اولیه خانه تیزنو در دوره صفوی ساخته شده است و در دوره قاجار و پهلوی اول تغییراتی در آن صورت گرفته است. درب اصلی این بنا رو به یک میدان باز می‌شود که در آن جا مسجد محله قلعه قرار دارد. خانه تیزنو دزفول مانند اکثر خانه های قدیمی ایرانی در ابتدای ورودی خانه، هشتی دارد. هشتی فضایی چند ضلعی است که کل خانه را از دید غریبه‌ها مخفی نگه می‌دارد به طوری که اگر در خانه باز بماند داخل خانه از خیابان قابل دیدن نیست.
این خانه تاریخی هشت دری است یعنی هشت در ورودی دارد و با عبور از این درها، ایوان مرکزی مشاهده می‌شود. ایوان دارای چندین اتاق‌ است و غلام گردش، شبستان و شوادون از دیگر بخش های این خانه به حساب می‌آیند. فضای اصلی خانه تیزنو، اصطلاحا درونگرا است. یعنی در مرکز فضای خانه قرار گرفته و حیاط های بیرونی آن را احاطه کرده اند. کف حیاط آجر پوش است و طبقه همکف آن به وسیله چهار پله از حیاط بالاتر قرار دارد. طاق های خانه تیزنو یکی از دیدنی ترین بخش های آن هستند. چرا که در قسمت بالای طاق‌ها آجرچینی ها طرح‌های متنوعی ایجاد شده و شیشه‌های رنگی ارسی آن نمای زیبایی به وجود آورده اند.
از سال 1391 خانه تاریخی تیزنو به عنوان پایگاه مشترک تدوین پرونده های نامزدی میراث جهانی- دزفول و نمایندگی دفتر یونسکو، مورد استفاده قرار گرفته است و همچنین یکی از جاذبه های گردشگری مهم شهر تاریخی دزفول به شمار می‌رود.

بیت النور

سرای «موسی بن خزرج » که حضرت معصومه (س) چند صباحی در آنجا به سر برد، به مدرسه «ستیه » معروف است. این سرا در محله «میدان میر» وسط شهر قم در یکی از محله های قدیمی بود و عبادتگاه آن حضرت به نام «بیت النور» در وسط آن، قرار داشت.
موسی بن خزرج پس از رحلت آن بانوی گرانقدر، محراب ایشان را به همان حال باقی گذارد، و دیگر نقاط خانه خویش را نیز به احترام ایشان، مسجد کرد. اصل محراب فاطمه معصومه (س) که در نزد عوام به «تنور» مشهور است تاکنون پابرجاست و مردم از قدیم الایام تاکنون برای تبرک و خواندن زیارت و دعا بدان جا می‌روند. محراب مزبور که غرفه کوچکی بیش نبوده، تجدید بنا شده و به صورتی زیبا در آمده است. و در کنار آن، مدرسه ای برای طلاب علوم دینی ساخته شده که به «مدرسه ستیه » معروف است. نیز در ضلع غربی و و جنوبی آن، مسجدی بنا گردیده است.
ولادت آن حضرت در روز اول ذیقعده سال ١٧٣ هجرى قمرى در مدینه منوره واقع شده است. دیرى نپایید که در همان سنین کودکى مواجه با مصیبت شهادت پدر گرامى خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس تحت مراقبت و تربیت برادر بزرگوارش حضرت على بن موسى الرضا (ع) قرارگرفت .
در سال ٢٠٠ هجرى قمرى در پى اصرار و تهدید مأمون عباسى سفر تبعید گونه حضرت رضا (ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون این که کسى از بستگان و اهل بیت خود را همراه ببرند راهى خراسان شدند .
یک سال بعد از هجرت برادر، حضرت معصومه (س) به شوق دیدار برادر و ادای رسالت زینبی و پیام ولایت به همراه عده اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى شد .
این جا بود که آن حضرت نیز همچون عمه بزرگوارشان حضرت زینب(س) پیام مظلومیت و غربت برادر گرامیشان را به مردم مؤمن و مسلمان مى رساندند و مخالفت خود و اهلبیت (ع) را با حکومت حیله گر بنى عباس اظهار مى کرد. بدین جهت تا کاروان حضرت به شهر ساوه رسید عده اى از مخالفان اهلبیت که از پشتیبانى مأموران حکومت برخوردار بودند، سر راه را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند، حتى بنابر نقلى حضرت(س) معصومه را نیز مسموم کردند .
به هر حال، یا بر اثر اندوه و غم زیاد از این ماتم و یا بر اثر مسمومیت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه (س)بیمار شدند و چون دیگر امکان ادامه راه به طرف خراسان نبود قصد شهر قم را نمود. پرسید : از این شهر«ساوه» تا «قم» چند فرسنگ است؟ آن چه بود جواب دادند، فرمود : مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که مى فرمود : شهر قم مرکز شیعیان ما است .
بزرگان شهر قم وقتى از این خبر مسرت بخش مطلع شدند به استقبال آن حضرت شتافتند ; و در حالى که «موسى بن خزرج» بزرگ خاندان «اشعرى» زمام ناقه آن حضرت را به دوش مى کشید و عده فراوانى از مردم پیاده و سواره گرداگرد کجاوه حضرت در حرکت بودند، حدوداً در روز ٢٣ ربیع الاول سال ٢٠١ هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. سپس در محلى که امروز «میدان میر» نامیده مى شود شتر آن حضرت در جلو در منزل «موسى بن خزرج» زانو زد و افتخار میزبانى حضرت نصیب او شد .
آن بزرگوار به مدت ١٧ روز در این شهر زندگى کرد و در این مدت مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود. محل عبادت آن حضرت در مدرسه ستیه به نام «بیت النور» هم اکنون محل زیارت ارادتمندان آن حضرت است .
سرانجام در روز دهم ربیع الثانى و «بنا بر قولى دوازدهم ربع الثانى» سال ٢٠١ هجرى پیش از آن که دیدگان مبارکش به دیدار برادر روشن شود، در دیار غربت و با اندوه فراوان دیده از جهان فروبست و شیعیان را در ماتم خود به سوگ نشاند. مردم قم با تجلیل فراوان پیکر پاکش را به سوى محل فعلى که در آن روز بیرون شهر و به نام «باغ بابلان» معروف بود تشییع نمودند .
پس از دفن حضرت معصومه(س) موسى بن خزرج سایبانى از بوریا بر فراز قبر شریفش قرار داد تا این که حضرت زینب فرزند امام جواد(ع) به سال ٢۵۶ هجرى قمرى اولین گنبد را بر فراز قبر شریف عمه بزرگوارش بنا کرد .
منبع : adineayask.ir - hawzah.net - ahlolbait.com -

عمارت قاضی بالا (خانه وفایی)

عمارت قاضی بالا یا خانه تاریخی وفایی در میان باغی مصفا و در کنار نهری پرآب واقع شده است. این خانه تاریخی در روستای قاضی بالا یا قاضی علیا در بخش خلجستان و در حدود 40 کیلومتری غرب قم قرار دارد.
با توجه به ساختار، تزئینات و مصالح بکار رفته، قدمت این عمارت را می‌توان به دوره اواخر قاجار نسبت داد. عمارت قاضی بالا در 22 اردیبهشت 1391 با شماره 30534 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این خانه اربابی در دو طبقه و به شکل شرقی- غربی و با ابعاد25/23×80/18متر ساخته شده است. باز بودن تمام فضاهای ساختمان به‌ویژه طبقه اول به باغ های اطراف و گردش نسیم و باد خنک در ساختمان و وجود دو مقرنس گچی که با وجود تخریب، زیبایی کم‌نظیر خود را حفظ کرده‌اند، می‌تواند از ویژگی‌های خاص این اثر محسوب شود.
خانه تاریخی وفایی جزو آثار تاریخی کمتر شناخته شده ی استان قم است که در کنار جاذبه های طبیعی روستای قاضی بالا قرار گرفته است. این اثر در طول سالیان دچار آسیب ها و تخریب های جدی شده است. به همین علت مرمت و بازسازی این اثر در برنامه های ضروری سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته و طرح مرمت عمارت قاضی بالا در مراحل اجرایی است.
منبع : chtn.ir - isna.ir

خانه علامه راد

خانه تاریخی علامه راد در نزدیکی محله قدیمی "میدان میر" واقع شده و فاصله کمی با حرم مطهر حضرت معصومه دارد. قدمت این خانه تاریخی به دوره قاجار برمی گردد.
این خانه در تاریخ ۹۶/۷/۱۵ به شماره ۳۱۸۳۸ درفهرست آثارملی ایران به ثبت رسید. عملیات مرمت این خانه تاریخی شروع شده و این مکان به زودی به سفره‎خانه سنتی تبدیل می‌شود.

خانه شاکری

خانه شاکری منسوب به دوره قاجار است و در بافت قدیمی قم و در قسمت جنوبی خیابان آیت الله طالقانی رو به روی بازار قدیمی در کوی حاج عسگر خان قرار دارد. این خانه به وسعت 600 مترمربع است .
این بنا در تقاطع دو گذر قدیمی قرار گرفته و سردرب ورودی اصلی آن در نبش تقاطع است. بافت سنتی اطراف بنا تا حدود زیادی از ساخت و ساز های جدید محفوظ مانده و وجود تعدادی ساختمان با معماری اصیل هنوز در اطراف این خانه مشهود است .
ورودی اصلی بنا به صورت دو طبقه بوده و توسط آجر کاری ها و ستون های سنگی تزئین شده است. همچنین ازاره دو طرف ورودی از سنگ های یک پارچه منقوش زیبایی استفاده شده است.
پس از ورود، فضای مستطیل شکلی قرار دارد که در واقع هشتی ورودی و فضای تقسیم روابط بنا است. از این فضا وارد حیاط ساختمان می‌شویم.
خانه شاکری کاربرد مسکونی داشته که از خصوصیات بارز آن زیبایی فرم ها و تزیئنات معماری آن است. در این بنا آجر به عنوان مسالح اصلی ساخت استفاده شده است. خانه شاکری دارای تزئینات آجری، تزئینات گچی و گچ بری های هندسی، گیاهی و اسلامی و...، تزئینات کاشی کاری، تزئینات سنگی در سر ستون ها و پا ستون ها است .
سه گروه اتاق در این ساختمان وجود دارد : 1.اتاق های شمال غربی که مرتفع ترین اتاق ها هستند. شامل ئو فضای سردری و دارای زیرزمین می‌باشند. 2.اتاق های شمال شرقی که جزو قدیمی ترین اتاق ها هستند. 3.اتاق های جنوب غربی دارای زیرزمین هایی با ستون های سنگی و قوس های زیبا است و سبک تزئینات نشان می‌دهد که در دوره های متاخرتری نسبت به بقیه اتاق ها ساخته شده است و از نظر تاریخی و معماری دارای اهمیت بسیاری است.
اخیرا خانه شاکری مورد مرمت اضطراری سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۶۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید .
منبع : chtn.ir - niamag.birjand.ac.ir

خانه حاج باقر روحانی

خانه حاج باقر روحانی در محله قدیمی چهارمردان قرار دارد و مربوط به اواخر دوره قاجار است. این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۵۶۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه آیت اللّه حائری یزدی

منزل آیت الله حائری یزدی (۱۲۳۸ ه.خ - ۱۳۱۵ ه.خ) یکی از بنیانگذاران حوزه علمیه قم در بافت قدیمی شهر قم و خیابان آذر واقع شده است. خانه آیت الله حائری در نزدیکی خانه آیت الله بروجردی قرار دارد و منازل آیات عظام دیگری هم در این منطقه قرار دارد .
با توجه به فرم ساختمانی، مصالح بکار رفته و کسب اطلاع از تولیت آن بنای ساختمان متعلق به دو نسل پیش و با قدمتی نزدیک به 120 سال متعلق به اواخر دوره قاجاریه است.
ورودی بنا شامل سردری کوتاه با طاق قوسی به سبک رومی آجر است که از طریق پاگرد به حیاط مرکزی (میانسرا) ارتباط می‌یابد. کل مساحت بنا 479 مترمربع است که 360 متر آن زیربنا است. علاوه بر سرویس های بهداشتی خانه در مجموع دارای 10 اتاق که 5تای آن نسبتاً بزرگ هستند.
یکی از بخش های مهم خانه جبهه شرقی است که با بادگیری منفرد با فضای جانبی و زیرزمین مرتبط است، به علاوه اتاقهای جبهه جنوبی با ستون های سنگی شکیل ایوانش، حمام خزانه ای زیرزمین و درهای چوبی مشبک زیرزمین ها از قسمت های با اهمیت این خانه است.
از شاخص ترین بخشهای این خانه بخش اندرونی است با یک حیاط کوچک و دو اتاق که محل زندگی آیت الله حائری بوده و رضاخان پهلوی برای دیدن ایشان بدانجا رفته بود.
طراحی بنا طبیعتاً مسکونی است لیکن با بستن داربست فلزی بر روی فضای حیاط مرکزی جهت انجام مراسم مذهبی (محرم) دارای کاربردی مذهبی بوده اما اخیراً تولیت درصدد تعمیرات اساسی و دادن کاربری مدرسه به آن است.
این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۷۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : qomshahr.ir

خانه آیت اللّه بروجردی

منزل آیت الله بروجردی (1254ه.خ - 1340ه.خ) در بافت قدیمی شهر قم و خیابان آذر، جنب مسجد تاریخی اهل بیت واقع شده است. با توجه به کتیبه کاشی کاری منصوب در سردر ورودی بنا متعلق به سال ۱۳۱۲ هجری قمری و اواخر دوره قاجار است. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۵۴۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ورودی بنا شامل سردری کوتاه با کتیبه کاشی کاری و آجر بری است که از طریق پاگرد چهارضلعی که اصطلاحاً هشتی و دالان نیز گفته می‌شود به حیاط مرکزی یا میانسرا ارتباط می‌یابد.
این بنا برای شخصی به نام مرحوم سید علی اکبر بلور فروش تاجر معروف قمی به سال ۱۳۱۲ ه.ق ساخته شده است. بعد از آمدن حاج عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه به قم ایشان به مدت 5 الی 7 سال در این منزل اسکان یافتند.
سپس با آمدن حضرت آیت الله بروجردی به قم در سال ۱۳۲۴ به مدت ۱۵ سال (تا زمان فوت) در این منزل به صورت مستأجر اقامت یافتند تا اینکه در سال ۱۳۳۹ ه.ق حاج مهدی صبوحی بانی مسجد مهدیه و بیمارستان مهدیه تهران این منزل را از آقای بلور فروش برای مرحوم بروجردی خریدند.
آیت الله بروجردی مالکیت بنا را ثلث مال قرار دادند که عوائد آن صرف عزاداری سیدالشهداء شود. این بنا متشکل از دو بخش بیرونی و اندرونی متعلق به زندگی خصوصی آقا بروجردی بوده است.
کل مساحت بنا ۱۲۰۰ متر مربع است که ۴۰۰ متر مربع آن زیربنا است. علاوه بر سرویس های بهداشتی این منزل در مجموع دارای ۷ اتاق است که ۲ تای آنها نسبتاً بزرگ و مابقی نسبتاً کوچکتر هستند.
شاخص ترین بخش خانه سه دری جبهه جنوب غربی است که از دو طرف به اتاقهای جانبی از طریق درهای تو در تو مرتبط می‌شود.
علاوه بر این ستونها و سرستونها به همراه ایوانهای بخش اندرونی و بیرونی بنا از قسمتهای دارای اهمیت این منزل است. مصابح بکار رفته در ساخت بنا شامل خشت، آجر و سنگ و اندود گچ است.
منبع : qomnews.ir

خانه تاریخی یزدان پناه

خانه تاریخی یزدان پناه با معماری زیبا و برجسته ایرانی در محله قدیمی باغ پنبه و در نزدیکی بازار قدیمی قم واقع شده است و قدمتی مربوط به اواخر دوره قاجار دارد. این بنای تاریخی به مساحت 884 متر و 928 متر زیربنا است و در 24 تیر 1382 با شماره ثبت 9151 در آثار ملی ثبت شده است .
در حال حاضر خانه تاریخی یزدان پناه محل رستورانی است که به شیوه کاملا سنتی در این خانه استقرار یافته است و تا 120 نفر ظرفیت پذیرایی از مهمانان را دارد. در این رستوران انواع غذاهای سنتی ایرانی و نوشیدنی های ایرانی سرو می‌شود .
عمارت یزدان پناه دارای ورودی بسیار زیبایی است که شامل سردری بلند با طاق شلجمی آجری چهار ترک با چهار ستون سنگی مدور با سرستون و پایه ستونهای حجاری شده و لب چینی هره سردر با کاشیهای کنگره ای و آجربری است که از طریق پاگرد و دالان جبهه شمال شرقی به ایوان شمالی و سپس به حیاط مرکزی (میانسرا) ارتباط می‌یابد. دیوارهای بیرونی این بنا کاه گلی بوده و فقط سردر بنا بوده که مجلل ساخته می‌شده است.
بعد از سردر وارد هشتی یا کرباس می‌شوید. این فضا و راهروهای پیچ در پیچ منتهی به حیاط‌های اندرونی و بیرونی به گونه ای می‌باشند که مانع دید افراد غریبه به خانواده می‌شده است.
در حال حاضر این عمارت در مجموع دارای هفت اتاق، سه زیر زمین و یک بادگیر و آب انبار است. اتاق‌ها در خانه یزدان پناه هر یک به نوبه خود مستقل و جداگانه هستند، اما میان آن‌ها در چوبی کار گذاشته شده تا در صورت نیاز به صورت موقت فضای بزرگتری ایجاد شود. در این خانه مانند دیگر خانه‌های اقلیم گرم و خشک اتاق‌ها گرداگرد حیاط به صورت تو درتو قرار گرفته‌اند و این خاصیت انعطاف پذیر باعث شده که تمام اتاق‌ها با درب‌هایی به یکدیگر راه یابند و این امر موجب می‌شود اتاق‌ها با یکدیگر در تبادل دمایی بیشتری باشند. همچنین به گفته اهالی محله، در زمان حضور مهمانان یا گرفتن مراسم‌های عبادی، جشن‌ها و مهمانی‌ها به وسیله این در‌ها اتاق‌ها را به یکدیگر متصل می‌کردند.
عمارت یزدان پناه همانند بسیاری از خانه‌ های ایرانی چهار فصل است. حیاط یا میانسرا، در تمام سال محیط بهداشتی مطبوعی را که از گردش آفتاب و نورخورشید حاصل می‌شود را فراهم می‌کند. اتاق های ضلع شمالی برای فصول سرد طراحی شده و زمستان نشین هستند. این اتاق ها ارتفاع کمتری داشته و پنجره های بزرگ دارند. اتاق های ضلع شمالی هم با ارتفاع بیشتر و با یک پنجره روی سقف ساخته شده اند و برای فصول گرم سال مناسب هستند .
همچنین برای خنک سازی محوطه خانه از بادگیرها و آب انبارها استفاده شده است که این آب انبارها به صورت مستقیم به وسیله قنات هایی که حفر شده بوده پر می‌شدند .
منبع : irna.ir - yazdanpanahhouse.ir

خانه ابویی زاهدان

خانه ابویی زاهدان در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی توسط استاد محمودی (معمار یزدی) برای شخصی به نام زعیم ابویی یکی از کارمندان دادگستری ساخته شده است. این خانه قدیمی در بافت اولیه شهر زاهدان در خیابان دکتر شریعتی واقع شده است. زمان احداث این بنا همزمان با دوره آغاز شکل گیری هسته اولیه شهر زاهدان بوده است .
این ساختمان با زیربنای ۴۸۳ مترمربع در قطعه زمینی به مساحت ۸۱۳ مترمربع احداث شده است. در اجرا و ساخت این منزل از عناصر معماری سنتی، بومی و منطقه ای به خوبی بهره برداری شده است. در ساخت بنا آجر و خشت خام مورد استفاده قرار گرفته اما مصالح غالب مخصوصاً در نما، آجر است.
در ضلع شمالی حیاط مجموعه اتاق های زمستانی و در ضلع جنوبی آن مجموعه اتاق های تابستانی و در در ضلع شرقی نیز به آشپزخانه انبار و سایر تاسیسات لازم واقع شده اند. از جمله ویژگی های شاخص این خانه قدیمی وجود بادگیرها و حوضخانه آن است.
این بنا در حال حاضر مورد مرمت توسط میراث فرهنگی به نحو بسیار زیبا با آجر، سیم، گل، گچ و … قرار دارد و پس از آن به عنوان یک مرکز فرهنگی، موزه مردم شناسی و صنایع دستی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.
منبع : dana.ir - citypedia.ir

موزه صنایع دستی گرگان

خانه امیر لطیفی یا موزه صنایع دستی گرگان در بافت قدیم گرگان، خیابان امام خمینی جنب مسجدجامع و بازارچه سنتی نعلبندان قرار گرفته است. این بنا به مساحت ۹۵۶ متر مربع بنایی است دو طبقه که در اواخر دوره قاجار توسط مرحوم مهدی خان ملک به عنوان منزل مسکونی ساخته شده بود و دارای دوبخش هسته اصلی بنا و بخشهای خدماتی است. موزه صنایع دستی گرگان به عنوان اولین موزه صنایع دستی استان گلستان درخانه امیرلطیفی واقع شده است. این موزه تلاش می‌کند تا علاوه بر آشنا نمودن مردم با صنایع دستی منطقه پیام های آموزشی و فرهنگی تاثیر گذاری را در جامعه گسترش دهد و سبب رونق و احیای مجدد آنها در میان علاقه مندان گردد. رعایت تناسبات، اصل قرینگی، استفاده از مصالح همگون با اقلیم آب و هوایی که بنا در آن قرار گرفته است از ویژگیهای معماری این خانه است.

خانه باقری گرگان

خانه باقری در حدفاصل محلات نعلبندان و سرچشمه و در حاشیه جنوبی یکی از معابر اصلی و پرگذر بافت قدیم گرگان واقع است، معبری که بازار و تکیه نعلبندان را به بنای امامزاده نور و سپس تکیه سرچشمه متصل می‌سازد. مجموعه باقری با قدمتی بیش از ۱۵۰سال یکی از بناهای شاخص در بافت تاریخی شهر گرگان است که نمونه‌ای ارزشمند از معماری بومی مسکونی به شمار می‌رود. این بنا با مساحتی درحدود سه هزار مترمربع، ۷ حیاط، ۴۲ اتاق و چهار در دارد. در میان خانه‌های تاریخی باقی مانده در شهر، خانه باقری یکی از وسیع ترین و سالم ترین نمونه‌ها است. عرصه این بنا ۱۹۵۰ مترمربع و زیربنای مجموع فضاهای سرپوشیده آن ۱۵۵۵ مترمربع است. مصالح به کار رفته در مجموعه باقری متنوع هستند چوب، سفال، آجر، خشت، کاهگل، سنگ، گچ و شیشه عمده این مصالح را تشکیل می‌دهند، اما اوج هنرنمایی معماران و آفرینندگان بخش های مختلف بنا در عناصر چوبی مشاهده می‌شود.