جاذبه های گردشگری

آرامگاه سهراب سپهری

آرامگاه سهراب سپهری (شاعر و نقاش) در روستای مشهد اردهال کاشان در صحن امامزاده سلطان علی بن محمدباقر است. سنگ قبر این شاعر ارزشمند تا به حال به دلایل مختلف بارها تعویض شده است و بحث هایی پیرامون این قضیه وجود دارد که اخیرا هم پیشنهاد شده مزار وی را تغییر مکان دهند.

منار جنبان

ایوان منارجنبان در حقیقت مزار و مقبره یکی از عارفان و زهّاد مشهور قرن هشتم هجری به نام عمو عبدالله کارلادانی است که از آثار تک ایوانی دوران ایلخانی بوده که در حدود 800 سال پیش بنا گردیده است. اما برخی از محققین عقیده دارند که مناره ها در حدود 300 سال بعد از ساخت بنا و توسط دانشمندان دوره صفوی به ایوان مزبور برای متفاوت شدن بنا افزوده شده است. نکته ای که باعث شهرت منارجنبان شده و هر مسافری را برای بازدید از آن ترغیب می‌کند این است که حرکت دادن یک مناره نه تنها مناره دیگر را به حرکت در می‌آورد بلکه تمامی ساختمان مرتعش می‌شود. اگر فردی از 17 پله داخل هر مناره که از بام بنا تا بالای هر مناره وجود دارد، بالا رفته و دست‌های خود را داخل یکی از دیوارهای واسط میانی پنجره‌های فوقانی آن قفل و شروع به تکان دادن مناره کند، مناره به حرکت در آمده و هم‌زمان با آن مناره دیگر و در واقع کل ساختمان به نوسان در می‌آید که تنها نوسان مناره قابل دیدن است . این بنا در مسیر اصفهان به نجف آباد و در روستایی به نام کاردلان واقع است که امروزه به سبب گسترش شهرنشینی این روستا جزئی از شهر اصفهان به حساب می‌آید که در مسیر خیابان آتشگاه در شش کیلومتری غرب اصفهان قرار دارد. ارتفاع ایوان مقبره عمو عبدالله از سطح زمین بقعه 10 متر و ارتفاع هریک از دو مناره 5/7متر است و کل بنا مساحتی در حدود 146 متر مربع دارد.

برج سلطان زین العابدین

برج آرامگاهی سلطان زین العابدین فرزند میر بزرگ مرعشی آملی در مجاورت امامزاده یحیی ساری در خیابان امامزاده یحیی قرار دارد. زین‌ العابدین بن کمال‌ الدین مرعشی آملی یکی از شاهان مرعشیان تبرستان بوده است. ساختمان این برج با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر، متشکل از سه قسمت بدنه، گردنه و گنبد هرمی شکل هشت وجهی است که تزیینات آجری آن به شیوه مقرنس کاری در بدنه و گردنه هر ضلع، به طرز زیبایی صورت گرفته و نظر هر بیننده­ ای را جلب می­ کند. روزنه یا پنجره­ هایی در اضلاع گردنه بنا، به منظور تأمین روشنایی داخل صحن بقعه نیز تعبیه شده است.برج سلطان زین­ العابدین به خاطر شیوه معماری و گنبد هرمی شکل هشت وجهی و همچنین تزیینات کاشی­کاری، صندوق و در نفیس چوبی، در ردیف بهترین ابنیه تاریخی – مذهبی ساری به شمار می­ آید.قدمت تاریخی این بنا به آق قویونلوها 908-780ه.ق (تاریخ میلادی : 1501-1387م) بازمی گردد.

مقبره شیخ اباصلت

مقبره شیخ اباصلت متعلق به شیخ اباصلت عبداللَّه اشعرى قمّى یکى از دانشمندان قم در قرن‌هاى نخست هجرى است. این آرامگاه توسط فرزند وی ساخته شده است و قدمت آن به دوران صفویه باز می‌گردد .
بنای مقبره شیخ اباصلت بقعه‌اى آجرى و ساده در گوشه‌اى از محوطه ای وسیع قرار دارد. نماى درون بنا با بلندى ۸ متر، چهارگوشه با گنبد قوسى آجرى و سردرى مرتفع در جانب شرق است.
ساختمان آن از خارج برجى آجرى است که ضمن تعمیرات به‌صورت هشت‌ضلعی درآمده و از داخل به شکل مربّع و به دهانه پنج و عرض چهار و ارتفاع نُه متر دارد که فاقد تزیینات هنرى و کتیبه کاشى است، امّا جاى کتیبه کاشى در کمرگاه آن نمودار است که به‌هم‌ریخته است.
در چهارگوشه بقعه، نیم طاقى بالا آورده و صورت مربّع را به فلکه‏اى تبدیل ساخته و پاطاق پوشش عرقچینى را بالابرده‌اند. گنبد بنا از خارج خودى شکل با عنقى فلکه‏اى از آجر است.
سر در بقعه، در شرق آن قرار دارد که ایوانى قدیمى است که در عصر صفویه بر بنا افزوده شد که جدار آن آجرى و پوشش هرمى دارد. لچکی‌های بالاى درگاه ورودى آراسته به کاشی‌کاری معقّلى بود که از بین رفته است.
نوشته‏ اى در این بنا دیده نمى‏شود، جز یادگارهاى قلمى اشخاص که بر بدنه راست دیوار غربى بقعه به تاریخ‏هاى قرون دوازدهم و سیزدهم رقم‌زده‌اند. این اثر در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در مشهد آرامگاهی با نام خواجه اباصلت هروی وجود دارد که با شیخ اباصلت قمی تشابه اسمی دارند .
منبع : qomefarda.ir - shrines.blog.ir

آرامگاه دانیال نبی

شهر تاریخی شوش با آرامگاه دانیال نبی، یکی از پیامبران بنی اسرائیل در قرن هفتم پیش از میلاد، شناخته می‌شود. بنای مقبره دانیال نبی از تمام نقاط شوش قابل مشاهده است و معماری مخروطی شکل این گنبد جلوه خاص و متفاوتی را برای شهر به وجود آورده است.
حضرت دانیال، حاکم تمام سرزمین بابل بودند و پس از فتح بابل توسط کوروش کبیر پادشاه هخامنشی، به همراه گروهی از یهودیان ایران مهاجرت کرده و تا پایان عمرشان در ایران و شوش زندگی می‌کنند. پس از فوت ایشان، به رسم بزرگان آن زمان جسد آن بزرگوار را به صورت مومیایی شده در آرامگاهش قرار می‌دهند.
در سال شانزدهم هجری قمری، یعنی پس از اینکه آخرین جنگ بین سپاه اسلام و ایرانیان (جنگ شوشتر یا جنگ هرمزان) به پایان رسید. فرمانده سپاه اسلام حین بازگشت جسد مومیایی شده‌ای را می‌بیند و از مردم سؤال می‌کند. مردم که از مقام و مرتبه حضرت آگاهی نداشته‌اند می‌گویند چیزی نیست که به درد شما بخورد این جسد را هر وقت ما احتیاج به باران داشته باشیم جسد را از آلونک بیرون می‌آوریم و به حکم خداوند باران می‌بارد و هر وقت آن را داخل می‌بریم باران تمام می‌شود. به همین خاطر دانیال نبی به پیامبر باران نیز منتسب شده اند.
فرمانده سپاه اسلام به خلیفه وقت نامه می‌نویسد که جسدی مومیایی شده در شیشه‌ای بلورین در منطقه شوش پیدا شده است. خلیفه از شناسایی آن عاجز می‌ماند به نزد حضرت علی (ع) می‌روند و جریان را سوال می‌کنند. حضرت علی(ع) می‌فرماید که این جسد برادرم حضرت دانیال است و دستور می‌دهد که به روش مسلمین غسل می‌کنند و سپس کفن کنند و رو به قبله دفن کنند. همچنین دستور دادند آب رودخانه را از روی قبر عبور دهند تا نگهبانی باشد برای قبر تا دست کسی به آن نرسد.
در سال 1249 شمسی پس از سیلی که بنای آرامگاه دانیال نبی را تخریب کرد، فردی روحانی به اسم جعفر شوشتری دستور داد تا برای این پیامبر آرامگاهی جدید ساخته شود. به علت وقوع سیل و ویرانی در آن زمان، به درستی مشخص نشده است که بنای اولیه آرامگاه به چه صورت بوده و چه کسانی آن را ساخته بودند.
روی بنا گنبدی مخروطی شکل با فرم پله‌ای ساخته شده که از معماری بومی منطقه الهام گرفته است. گنبد آرامگاه دانیال نبی که ویژه ترین بخش این بنا است، اورچین و دو پوسته است و در حدود 20 متر ارتفاع و حدود 5 متر قطر دارد که در آن از تقسیم نیروها به‌ وسیله آهیانه استفاده شده تا عمر گنبد افزایش پیدا کند. گفته می‌شود که این گنبد در سال 1297 خورشیدی در دوره قاجار ساخته شده است.
داخل بنا، در قسمت ضریح دیوارها آینه کاری شده و بقیه قسمتها کاشی کاری شده اند. این آرامگاه دو حیاط دارد که در وسط حیاط اصلی اش حوض و در اطراف آن اتاق هایی برای استراحت زائران قرار داده شده است. سمت غربی آرامگاه پوشیده از کاشی ‌کاری‌های ایرانی اسلامی است و در سمت شرقی آن دو مناره به ارتفاع حدود 10 متر در دو طرف قرار گرفته است. طبق چیزی که بر روی مناره ها حک شده قدمت‌ آنها به سال 1330 هجری قمری (1291 خورشیدی) برمی گردد.

مقابر گنبد سبز

مقابر گنبد سبز برج های آرامگاهی با قدمتی مربوط به دوره هشتم هجری هستند که در گوشه ی باغی کوچک و قدیمی به نام باغ گنبد سبز یا دروازه کاشان واقع شده اند.
اين سه گنبد که از حيث هنر گچبري از نمونه هاي منحصر به فرد به شمار مي روند. با توجه به دو کتیبه تاریخی موجود، این گنبدها مدفن امرای خاندان علی صفی فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری قمری است ولی کتیبه سوم از بین رفته است و اطلاعی از تاریخ و نام صاحب گنبد در دست نیست .
مقابر باغ گنبد سبز در پانزدهم دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۲۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است و سه جنوبی، میانی و شمالی این اثر به عنوان یکی از آثار تاریخی استان قم به یادگار مانده است .
گنبد جنوبی مدفن خواجه اصیل الدین، فرزند علی صفی نیای بزرگ خاندان صفی و عموی بانی گنبد است. او نخستین شخص از این خاندان است که بر حکومت قم و مضافات آن دست یافت .
در گنبد میانی سه نفر مدفون هستند. نخستین فرد که نام او در آغاز کتیبه آمده خواجه علی صفی است که شخصیتی سیاسی اجتماعی در قرن هشتم و دومین امیر خاندان صفی بود. دومین مدفون در این گنبد، امیر جلال الدین است که در متون تاریخی سخنی از او به میان نیامده است. سومین فرد مدفون هم به عنوان برادر خواجه علی صفی نام برده شده است .
کتیبه گنبد شمالی همانطور که ذکر شد از بین رفته است اما بر اساس شواهد و قرائن این گنبد هم مربوط به‌‌ همان دوره خاندان صفی است.
گنبد‌های مقبره از دو پوسته گسسته رک تشکیل شده و پوسته خارجی به منشور شانزده ترکی و پوسته داخلی بصورت عرقچین است که بر روی بدنه استوانه‌ای شکل دوازده وجهی بنا قرار دارد. گنبدهای مخروطی بنا و خلاقیتی که در ساخت‌ آنها استفاد شده است بر منحصر به فرد بودن این اثر به خصوص در استان قم افزوده است.
عدم توجه به این بنا درطول زمان و فرسایش حاصل از تفاوت دما و گذر زمان سبب شد که پوسته خارجی گنبد جنوبی در طی زمان تخریب شده و فرو بریزد و به همین علت هم گنبد جنوبی متفاوت از دو گنبد دیگر به نظر می‌رسد. بر اساس تلاش‌هایی که در راستای ترمیم این بنا صورت گرفت پوسته داخلی آن در دوران معاصر تعمیر و بازسازی گردید.
بدنه استوانه‌ای شکل بنا از بیرون به صورت دوازده وجهی است که ازداخل بنا به هشت ضلعی منظم تغییر شکل داده است و می‌توان نشانه‌های معماری اسلیمی را به وضوح در آن دید. به کار گرفته شدن اسامی الله، محمد و علی تصدیقی متقن بر اسلیمی بودن این بنا است. از دیگر ویژگی‌های این بنا به کارگیری رنگ‌های متعدد و متنوع در گچ بری‌های داخلی آن است، شمسه‌های به کار رفته در نمای بنا بر زیبایی‌ها آن افزوده است، همه این‌ها در ترکیب با کتیبه‌هایی با خطوط ثلث و کوفی هر چشمی را به خود خیره خواهد کرد.
گچبری‌های داخلی بنا به صورت برجسته با رنگ سفید بر روی زمینه لاجوردی رنگ آرامشی را به فضای درونی بقعه بخشیده است که آن را مرهون سبک و سیاق معماری اسلیمی است. نقوش اسلیمی میان دو حاشیه نقش و نگار شده و با ترکیب خیره کننده آیات قرآن در میان نقش‌هایی از گل زیبایی‌های بصری بسیاری را خلق کرده است.
بدنه داخل بناها از سقف تا نزديک سطح زمين با آرايش هاي ظريف گچبري و نقش و نگار ها و ترنج ها زينت داده شده و در هر يک سه کتيبه سراسري گچبري شده است.
منبع : qomnews.ir - mehrnews.com - seeiran.ir - chtn.ir

مجموعه امیر توکل کامبوزیا

مجموعه امیر توکل کامبوزیا، باغی در دل کویر است که مهم ترین قسمت آن کتابخانه منحصر به فرد و ارزشمندی است که او در زمان حیات خود بنا کرده بود. مقبره امیر توکل کامبوزیا هم در کتابخانه قرار دارد.
امیر توکل کامبوزیا (زاده ۱۲۸۳ تهران – درگذشته ۲۴ مهر ۱۳۵۳ زاهدان) نویسنده، حقوقدان، محقق ایرانی و از مخالفان سلطنت پهلوی بود که در جریان نبرد ۹ مهر ۱۳۰۰ اسیر گشت و پس از مدتی به شهر بیرجند و سپس در سال 1312 برای همیشه به زاهدان تبعید گشت. او فردی دانشمند، دوست‌دار کتاب و اهل مطالعه، آگاه به زمان خود بود و به زبان‌های فارسی، ‌عربی، انگلیسی، فرانسه و ترکی تسلط داشت. شمار ترجمه ها و تالیفات او که بیشتر آن هنوز منتشر نشده به حدود 80 جلد می‌رسد.
تبعید استاد کامبوزیا به زاهدان همزمان با دوره ساخت بافت اولیه شهر زاهدان بود. او در حاشیه این شهر (6 کیلومتری زاهدان) با همت و مهارتی که در کشاورزی داشت باغی بزرگ به وسعت 170 هکتار در دل کویر می‌سازد و در همان جا زندگی خود را ادامه می‌دهد. بعد ها این باغ و محدوده زندگی او و خانواده اش به کلاته کامبوزیا شهرت می‌یابد. همچنین ایشان کتابخانه ای شخصی در این باغ احداث می‌کند و در جمع آوری و حفظ کتب ارزشمند می‌کوشد. این کتابخانه در زمان حیات ایشان محفلی برای جلسات اندیشمندان و دوست داران علم و دانش بود .
این کتابخانه چند سال پس از مرگ استاد کامبوزیا در سال 1365 به کتابخانه عمومی با نام کتابخانه استاد کامبوزیا تبدیل می‌شود. از قوانین افتتاح این بود که کتابخانه هیچ وقت به داخل شهر منتقل نشود و همیشه دو نفر از اعضای خانواده کامبوزیا، مدیریت این کتابخانه را برعهده داشته باشند. خانم صادقه کامبوزیا ریاست این کتابخانه را برعهده گرفتند و از آن زمان تا به حال در جهت حفظ و نگهداری کتب ارزشمند و تک نسخه ای به جا مانده، توسعه فعالیت ها و مناسب سازی آن برای تمامی اقشار جامعه کوشیدند .
کتابخانه استاد کامبوزیا با داشتن حدود بیش از 20 هزار جلد از کتب نفیس و کمیاب به زبان‌ های لاتین، عربی و فارسی یکی از مجموعه‌ های گرانبها و کم ‌نظیر به حساب می‌‌آید. از جمله : منابع ایران شناسی به زبان های لاتین در حدود 50 عنوان که تاریخ، تمدن، زبان و ادبیات ایران پیش و پس از اسلام را بیان می‌کنند. منابع اسلامی و مراجع عمومی عربی و فارسی که در این زمینه بسیار مجموعه غنی گردآوری شده است. بسیاری از این کتاب ها دارای حاشیه نویسی با خطوط بسیار زیبا هستند و یادداشت هایی از مرحوم کامبوزیا در حواشی بعضی کتب دیده می‌شود. در این قسمت 120 جلد کتاب چاپ سنگی نیز موجود است. منابع مرجع واژه نامه ای و مجموعه اقبال شناسی (در رابطه با اقبال لاهوری حدود 50 کتاب) از دیگر قسمت های این کتابخانه هستند .
دور تا دور سالن اصلی مطالعه، کتب خطی و نقشه ها که اغلب تک نسخه هستند در محفظه های شیشه ای نگهداری می‌شوند. همچنین کتاب هایی برای استفاده عموم به خصوص نوجوانان این منطقه گردآوری شده است .
کتابخانه استاد کامبوزیا یکی از مناطق گردشگری و فرهنگی شهرستان زاهدان محسوب می‌شود که دارای منابع غنی برای پژوهشگران است. همچنین فعالیت های فرهنگی و اجتماعی برای نوجوانان و زنان منطقه شیرآباد (منطقه ای که کتابخانه در آن قرار دارد و حاشیه نشین هستند)، نشست های ادبی و کتاب خوانی برای علاقه مندان به ادبیات و کتاب در استان و ... در این کتابخانه برگزار می‌شود .
منبع : zahedanpl.ir - publij.ir - dana.ir - wikipedia.org

آرامگاه سید غلام رسول

یکی از جاذبه های تاریخی و اماکن مذهبی چابهار، آرامگاه یا زیارتگاه سیدغلام رسول است. درباره شرح حال سیدغلام رسول روایات مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند او مسلمانی از هند بوده که در سفری به چابهار، تصمیم می‌گیرد با زنی از اهالی چابهار ازدواج کند اما در شب عروسی اش سخت بیمار می‌شود و وصیت می‌کند که پس از مرگش ده شبانه روز در مزارش به شادی و پایکوبی بپردازند تا روحش شاد گردد .
برخی دیگر معتقدند که او لوطی (مطرب دوره گرد) بود که شب عروسی اش فوت می‌کند. برخی هم او را عارف وارسته شیعه به نام سید عبدالرسول می‌دانند .
از آن زمان مراسم شادی و پایکوبی به یاد عروسی نافرجام صاحب مقبره، هر سال از 15 ذی القعده به مدت ده روز بر سر مزار وی برپا می‌گردید و مردان و زنان بلوچ، پاکستانی و هندی در آن شرکت می‌کردند و با ساز و دهل و آواز به جشن می‌پرداختند. اما چند سالی است که به این مراسم بی توجهی می‌شود.
مقبره سید غلامرسول در ضلع شرقی قبرستان قدیمی شهر بندری چابهار واقع شده است. این مقبره با پیروی از سبک معماری مغولی قرن های هفتم و هشتم بنا شده است .
در ورودی مقبره، چوبی به رنگ قهوه ای است که حکاکی هایی بر آن صورت گرفته است. در هنگام ورود، پله ای به ارتفاع 20 سانتی متر قرار دارد که از طریق آن وارد مقبره می‌شوند. بوی مشک و عود کلیه اتاق ها را معطر کرده است.
سقف گنبد از داخل با گچ سفید شده و نقاشی هایی با رنگ های مختلف بر روی آن گنبد کشیده شده است. پاطاق گنبد نیز دارای نواری از تزئینات گیاهی و هندسی است که با رنگ هایی مانند زرد، قرمز، قهوه ای، آبی و سفید به صورت گل و گیاه و ستاره دیده می‌شود.
گوشواره ها و نیم طاق های زیر گنبد نیز تزئینات جالب توجهی دارند. در قسمت بالای چهار طاقی بنا، چهار نورگیر به ابعاد یک متر در دومتر با پنجره ای مشبک قرار دارد که قسمتی از نور داخل مقبره را تامین می‌کنند .
گرداگرد قبر، 10 ستون به ارتفاع یک متر و شصت سانتی متر وجود دارد که به این ستونها نیز پارچه هایی برای شفا و گرفتن حاجات بسته شده است و به صورت حجله گاهی خودنمایی می‌کند.
ارتفاع قبر از سطح زمین 60 سانتی متر است. طول قبر یک متر و بیست سانتی متر و عرض آن هشتاد سانتی متر و پارچه ای سبز رنگ روی آن پهن شده است. ورودی محراب آرامگاه در ضلع جنوبی آن قرار گرفته است و در ضلع غربی طاق هایی با تزئینات مقرنس دیده می‌شود که داخل آن عبارات لا اله الا الله یا محمد و یا علی روی نقش گلها طراحی شده است. در نمای ضلع شمالی رو به روی محراب نیز محلی برای قرار دادن نذورات و روشن کردن شمع و عود در نظر گرفته شده است .
همچنین روبه روی درب ورودی آرامگاه در قسمت شرقی، ستونی قرار دارد که با پارچه سفید و قرمز پوشانده شده و در واقع نماد و سمبل شادی است. در قسمت شمالی مقبره و روبه روی درب ورودی مسجد هم، ستون دیگری با رنگ مشکی وجود دارد که نماد عزا است. این قسمت بعدها اضافه شده و در ماه محرم در این مکان مراسم برگزار می‌کنند .
علاوه بر زوار ایرانی، از کشور های شبه قاره هند نیز افرادی برای انجام عبادت و نذر و نیاز به این مقبره می‌آیند. میانگین سالیانه حضور افراد را حدود 100 هزار نفر ذکر کرده اند که بیشترین آنها مربوط به مسافرین نوروزی است .
منبع : tahtal.blogfa.com

آتشکده قدمگاه

آتشکده قدمگاه جهرم که به نام قدمگاه جهرم و آتشکده جهرم نیز شناخته میشود، در نزديکي محله ي علي پهلوان و در دامنه ي شمالي کوه البرز بر روي تپه ای کوچک و به شکل ساختماني است که قدمتش به دوران ساسانیان میرسد و دارای چشم انداز زیبای شهر است. گفته می‌شود که قدمگاه‌ها از معابد آناهیتا به شمار می‌روند که ویژه زنان بوده‌اند.
اين بنا شباهتي به شبستانهاي مسجد داشته و شامل يک عده طاق هاي رو به شمال است. در قسمت وسط در پشت طاق هاي فوق محوطه ي سرپوشيده شبيه چار سوق بازار وجود دارد و در همين قسمت است که بر روي قلعه سنگي نقشهايي حجاري شده و در نتيجه نام قدمگاه را به کليه ي اين ساختمان داده است. در بالاي درگاه يکي از اطاقهاي شرقي در داخل بنا سنگي نصب گرديده و اشعاري از حکيم سرائي شاعر معروف جهرم بر روي آن نوشته شده است .
در اين اشعار از اين ساختمان تحت عنوان آتشکده نام برده شده است، ولي طبق تحقيقاتي که اداره ي باستان شناسي انجام داده اعلام نمود که بناي مزبور آتشکده نبوده و بناهاي بعد از اسلام است. هرچند اين بنا از بناهاي اسلامي است، ولي قرائني در دست است که احتمال قوي مي رود در ادوار قبل از اسلام در اين نقطه آتشکده وجود داشته و بعدها به صورت فعلي درآمده است.
همچنین آرامگاه باربد موسیقیدان معروف دربار ساسانیان در مجاورت آتشکده قرار دارد.

نقش رستم

نقش رستم نام مجموعه‌ ای باستانی در روستای زنگی‌ آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری از تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌ هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌ است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده‌ است، زیرا آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌ برجستهٔ ویران‌ شده‌ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته‌ است.
در گذشته، نام این مکان سه‌ گنبدان یا دوگنبدان بوده‌ است که در بین مردم منطقه، به نام‌ های کوه حاجی‌ آباد، کوه استخر یا کوه نِفِشت نیز خوانده می‌ شد و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنکه ایرانیان بین رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ‌ نگاره‌های شاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند به این مکان داده شد.
کعبهٔ زرتشت نام بنای سنگی چهارگوش و پله‌داری در محوطهٔ نقش رستم است. فاصلهٔ کعبهٔ زرتشت تا کوه، ۴۶ متر است و دقیقاً روبه‌روی آرامگاه داریوش دوم قرار دارد.این بنا در دورهٔ هخامنشی ساخته شده و از نام بنا در آن دوران اطلاعی در دست نیست ولی در دورهٔ ساسانی به آن بُن خانک گفته می‌شده و نام محلی این بنا هم، کُرنای‌خانه یا نقاره‌خانه بوده و اصطلاح کعبهٔ زرتشت در دوران اخیر و از حدود قرن چهاردهم میلادی به این بنا اطلاق شده‌است. تا امروز حدس می‌زدند کاربرد این بنا، محل نگهداری کتاب اوستا و اسناد حکومتی یا محل گنجینه دربار و یا آتشکده معبد بوده‌است. اما غیاث آبادی با تحقیقات خود مدعی است این بنا با مقایسه با تمامی بناهای گاهشماری (تقویم) آفتابی در سرتاسر جهان، پیشرفته ترین، دقیقترین، و بهترین بنای گاهشماری آفتابی جهان است.

مقبره حاج ملا علی سمنانی

حاج ملا علی سمنانی یکی از علمای متبحر و حکمای بزرگ قرن اخیر بود که در میان مردم سمنان و دیگر شهرها شهرت خاصی داشت او به سال ۱۲۵۳ هجری قمری در شهرستان سمنان متولد شد و پس از گذراندن سالهای پرمشقت که از سوی حکام وقت بر مردم تحمیل می‌شد با نداشتن امکانات مادی در کمال زهد وتقوی به کسب علوم الهی پرداخت و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی جهت تکمیل دروس خود به شهر های کربلا، نجف و تهران و اصفهان رفته و از علمای صاحب نام مشهور آن زمانه کسب فیض کرد و پس از طی نمودن مدارج عالی علمی به زادگاه خویش مراجعت کرده و در سمنان سکنی گزید.این حکیم فرزانه در سال ۱۳۳۳هجری قمری در سمنان وفات یافت. آرامگاه وی در ابتدای خیابان حکیم الهی در کنار ایوان و داخل صحن مشجر و سر سبز و با صفائی در فضای باز قرار گرفته است.

مقبره پیرنجم الدین سمنانی

میدان پیر نجم الدین سمنان در حد فاصل میدان پیروزی و خیابان هفتم تیر جنوبی، یکی از میدانهای قدیمی شهر سمنان است که یک مقبره خشتی بسیار قدیمی در وسط این میدان توجه هر رهگذری را به خود جلب می‌کند.طبق گفته حاضران در این محل، این مکان در قدیم به عنوان یکی از قبرستانهای بزرگ سمنان شناخته می‌شده است به طوریکه در حال حاضر تمامی این قبرستان به جز همین مقبره بسیار قدیمی و چند قبر کوچک در کنار آن، به فضای ورزشی، ورزشگاه، محل مسکونی، مغازه و خیابان تبدیل شده است.مقبره پیرنجم الدین دادبخش سمنانی در قرن هفتم هجری قمری ساخته شده است و در سال 1372 هجری شمسی به ثبت ملی رسیده است.احتمالاً می‌توان شیخ نجم الدین دادبخش را یکی از شاگردان شیخ نجم الدین خوارزمی به حساب آورد که به دستور وی برای مقابله با سپاه جرار مغول به وطن و زادگاه خود سمنان آمده است.

مقبره شیخ امین الدین جبرائیل

مقبره شیخ امین‌الدین جبرائیل پدر شیخ صفی‌الدین، پدرجد پادشاهان صفوی در روستای کلخوران در 3 کیلومتری شمال اردبیل قرار دارد و به همین دلیل روستای کلخوران گاه به نام «کلخوران شیخ» خوانده می‌‌شود. مقبره شیخ کلخوران که در اوایل قرن دهم هجری قمری بنا شده است، در وسط محوطه‌ای وسیع مشهور به باغ شیخ، به شکل هشت ضلعی با آجر ساخته شده است. در آرامگاه شیخ امین‌الدین جبرائیل برجی شبیه برج مقبره‌ شیخ صفی دیده می‌شود که احتمالاً مربوط به قرن هشتم هجری قمری است اما اصل عمارت در زمان‌های بعد یعنی همزمان با بقعه شیخ صفی در اوایل قرن دهم بنا نهاده شده است. سبک نقاشی مربوط به دوره صفوی است. سقف رواق دارای گچبری است که با رنگ های طلایی و آبی دارای اسلیم های زیبا و گل های شاه عباسی است که حاکی از آرامش معنویت محیط و مکان بقعه است. دیوارهای جانبی رواق دارای کاشی کاری معرق و در بعضی از قسمت ها از کاشی های اصیل هشت ضلعی استفاده شده است.

مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع در میدان عالی قاپو اردبیل و از آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی پس از وفات وی در سال 735 ه.ق به وسیله فرزند وی صدرالدین موسی پایه گذاری شد و سپس در طول ایام پس از شروع حکومت صفویه با توجه به ارادت خاصی که پادشاهان صفوی نسبت به جد خود داشتند واحدهایی بصورت بخش های الحاقی به مجموعه قبلی اضافه شد. این بنای عظیم شامل گنبد الله الله، گنبد جنت سرا، دارالمتولی، قندیل خانه، حرم سرا و … است.یکی از موارد منحصربه فرد آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی این است که حاوی ده ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته های هنری است که می‌توان به عالی ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچبری کتیبه های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبت های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد.

آتشکده آمل

آتشکده آمل مربوط به دوره ساسانیان است و در آمل، محله پائین بازار، در شهر قدیم (عوام کوی) واقع شده و این اثر در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۰۶۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آتشکده آمل با توجه به ویژگی های خاص معماری در شمار بناهای قرن نهم هجری قمری است و در مقایسه با سایر برج های این دوره از وسعت قابل ملاحظه ای برخوردار است.ساختمان این بقعه شامل بدنه چهار گوشه و برج مخروطی شکل است و در قسمت فوقانی بدنه دارای مقرنس های تزیینی است. آتشکده بصورت چهار گوشه و گنبد مخروطی است و گنبد آن دو پوش است که هر دو پوش آن در اثر زلزله و عوامل جوی منطقه خراب شده است. عمده تزیینات بنا طاق و قوس و قرنیس های آجری و کاشی کاری در قسمت فوقانی است.جسد شمس آل رسول محمد بن محمود آملی با نام کامل شمس الدین محمد بن محمود آملی از دانشمندان پزشکان شهیر ایرانی در داخل این آتشکده به خاک سپرده شده است.

برج هشتل

برج هشتل مجموعه عظیم پنج برج آرامگاهی است که در 5 کیلومتری شرق آمل از جاده بابل، در روستای هشتل واقع شده است. این برج ها یکی از خاص ترین مکان های تاریخی هستند که به شکل مثلث کنار هم چیده شده اند. بزرگترین برج آن مربوط به یکی از سرداران میرقوام الدین مرعشی، سر سلسله مرعشیان است.بنای اصلی بقعه چهار ضلعی است که مسجدی متصل به آن است و ایوانی در جلوی مسجد ساخته شده است. بنای اصلی از داخل چهار گوشه است. در هر یک از اضلاع یک طاقنمای بلند است.با چهار گوشواره گود، چهار ضلعی تبدیل به دایرۀ کامل شده و بر روی این دایره گنبدی بلند نوک تیز زده اند. نمای خارجی بنا چهار ضلعی است که میان هر یک از اضلاع طاقنمای بزرگی است. بالای هر یک از بدنه ها سیزده قرنیس سینه کفتری است.گنبد بنا از خارج از نوع گنبدهای زاویه دار مخروطی است سه گنبد دیگر در گورستان به بقعه متصل است. برج هشتل در تاریخ 7/5/1382 به شماره 9351 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مقبره پروین اعتصامی

قبر پروین اعتصامی شاعر ایرانی که به عنوان «مشهورترین شاعر زن ایران» از او یاد شده‌ است در مقبره خانوادگی ایشان در حرم حضرت معصومه (س) قم قرار دارد.
پروین فرزند مرحوم یوسف اعتصامی آشتیانی(اعتصام الملک) بود و روز 25 اسفند 1285 ه.ش در محله ششکلان در تبریز زاده شد. پدر وی یوسف اعتصامی، از شاعران و مترجمان عصر خود بود که در شکل‌گیری زندگی هنری پروین و کشف استعدادها، و ذوق و گرایش وی به سرودن شعر نقش مهمی داشت.
علامه دهخدا که با خانواده اعتصامی بسیار نزدیک بوده و حشر و نشری صمیمانه با آنان داشته، نام اصلی این شاعره را در لغتنامه "رخشنده" نوشته است. بنابراین"پروین" یا نام ثانوی اوست که در بسیاری خانواده های ایرانی این گونه تسمیه ها عادی و مرسوم است یا تخلص شعری او .
وی از همان کودکی تحت نظر پدرش و استادانی چون دهخدا و ملک الشعرای بهار سرودن شعر را آغاز کرد.
شعر پروین از دیدگاه طرز بیان مفاهیم و معانی، بیشتر به صورت «مناظره» و «سؤال و جواب» است. در دیوان او بیش از هفتاد نمونه مناظره آمده که وی را از این لحاظ در میان شاعران فارسی برجسته ساخته‌است. این مناظره‌ها نه تنها میان انسان‌ها و جانوران و گیاهان، بلکه میان انواع اشیاء – از قبیل سوزن و نخ – نیز اتفاق می‌افتد. پروین در بیان مقاصد خود از هنرهای «شخصیت‌بخشی» و «تخیل» و «تمثیل»، با شیوایی کم‌نظیری استفادهٔ بسیار کرده‌ است .
پروین اعتصامی در فروردین ۱۳۲۰ به بیماری حصبه مبتلا شد. در تاریخ 3 فروردین در بیمارستان بستری شد و در تاریخ 15 فروردین 1320 در سن 34 سالگی در تهران درگذشت و در حرم فاطمه معصومه در قم در آرامگاه خانوادگی در کنار پدرش به خاک سپرده شد. او در هنگام مرگ، در آغوش مادرش، جان سپرد. پس از مرگش، قطعه‌ای با عنوان «این قطعه را برای سنگ مزار خودم سروده‌ام» از او یافتند که مشخص نیست او چه زمان برای سنگ مزار خود سروده بود ؛ که آن قطعه را بر سنگ مزارش نقش کردند.
پس از درگذشت پروین، مراسم رسمی دولتی به مناسبت بزرگداشت برگزار نشد. مدیر کانون زنان ایران، به دلیل برخی مسایل سیاسی، از برای برگزاری مجلس یادبود برای پروین در آن کانون خودداری کرد. به نظر می‌رسد دستگاه امنیتی رضاشاه نسبت به او حساسیت داشته‌است. این حساسیت می‌تواند ریشه در رد کردن نشان لیاقت توسط پروین داشته باشد. اما بعد از برکناری رضاشاه از قدرت و به حکومت رسیدن محمدرضاشاه، دوستان و علاقه‌مندان پروین به مناسبت نخستین سالگرد درگذشت او در فروردین ۱۳۲۱، مجلس یادبودی برای وی برپا کردند و با سرودن اشعار نسبت به سکوت و بی‌مهری دوران استبداد در حق پروین واکنش نشان دادند.
گفتنی است مقبره پروین اعتصامی به مدت سه سال برای مرمت بسته بوده است و در آذر 96 با عنوان مقبره شعر و ادب و معماری جدید و تزئینات هنری برجسته در صحن امام رضا(ع) حرم مطهر حضرت معصومه(س) بازگشایی شد. این مقبره به عنوان مقبره شعر و ادب نامگذاری شده و با در نظر گرفتن روح شعر و ادب، تزئینات خاص با بهره گیری از دو هنر اصیل از 4 هنر اصیل اسلامی ایرانی در آن به کار رفته و به فضایی مطلوب برای حضور شعرا و علاقه مندان به شعر پارسی تبدیل شده است .
مقبره پروین اعتصامی با هنر گچ بری فاخر طراحی شده که با نقوش گل و بوته و حالت شاعرانه ای توسط استادکاران آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیهما ظرف مدت نزدیک به سه سال طراحی شده است. بیش از 50 میلیون تومان هزینه معماری و طراحی جدید مقبره بانوی شعر و ادب پروین اعتصامی شده است .
منبع : fa.wikipedia.org - isna.ir

مقبرة الشعرا

مقبرةالشعرا (آرامگاه شاعران، گورستان سرخاب) یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز است که در محلهٔ سرخاب واقع شده است .
یش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب از حکیم اسدی طوسی تا استاد شهریار ( آخرین شاعر مدفون در مقبرةالشعرا )، یکی پس از دیگری در اینجا به خاک سپرده شده‌اند .
مقبره الشعرا در گذشته با اسامی حظیره الشعرا، حظیره القضاه، قبرستان سرخاب نیز نامیده می‌شد اما متاسفانه گذشت روزگار و مهمتر از آن حوادث طبیعی چون سیل و زلزله، شکل ظاهری آن را از بین برده است.
به ‌دلیل متروک ‌شدن مقبره الشعرا پس از زمین‌ لرزه‌های سال ‌های ۱۱۹۳ و ۱۱۹۴ هجری قمری و به‌ دلیل مدفون ‌شدن بسیاری از شاعران و عارفان بزرگ در این گورستان، در شهریورماه ۱۳۵۰ خورشیدی بنای یادبود زیبایی با تأسیسات توریستی در این محل ایجاد گردید .هم‌اکنون این بنای یادبود نماد مقبرةالشعرا و یکی از نمادهای شهر تبریز محسوب می‌شود .

برج رسکت

برج رسکت در 40 کیلومتری جنوب غرب شهر ساری در بخش دودانگه، روستای رسکت واقع شده است. مسیر دسترسی به آن از ساری آغاز و پس از عبور از دو راهی کیاسر و سد سلیمان تنگه به جانب غرب منحرف می‌ شود که بیشتر قسمت‌ های آن آسفالته می‌ باشد.برج رسکت یکی از بناهای تاریخی و دیدنی شهرستان ساری است که احتمال داده می‌شود این برج آرامگاه یکی از شهریاران آل باوند، در دوره سلجوقیان، باشد. همچنین در سال ۲۳۱ خورشیدی برابر با ۲۳۷ قمری شهاب سنگی در این منطقه سقوط کرد که به نام «شهاب سنگ اسپهبد شروین» خوانده‌ شد. برخی پژوهشگران برج رسکت را یادمانی چند منظوره در نزدیکی محل سقوط این شهاب سنگ می‌ دانند.برج رسکت مدوّر است با سقفی مخروطی که قطر قسمت داخل آن 57/4 متر است. لبۀ برج با ردیف مضاعفی از مقرنس های آجری مزیّن به نقوش گچبری آذین شده است. در پایین این مقرنس ها کتیبه ای با شکوه بخطّ کوفی به کمک گچبری نقش شده است. دوسوم این کتیبه از میـان رفته است. حروف کتیبه به رنگ سفید بر زمینه ای به رنگ آبی جلوه گری می‌کند.

گنبد علویان

گنبد علویان در چهار باغ علویان در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله شهر همدان قرار دارد. این اثر یکی از شاهکارهای معماری و گچبری بعد از اسلام در همدان است.
بر اساس شناسنامه فنی بنا، این گنبد یکی از یادمانهای متعلق به اواخر دوره سلجوقیان در قرن ششم هجری است که توسط خاندان علویان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده بود و در دوره‌های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین به مقبره آن خاندان تبدیل گردیده‌است.
علت نام‌گذاری این بنا به گنبد علویان این بوده‌است که در گذشته‌های دور این بنا دارای گنبد بوده و در اثر گذشت زمان گنبد آن فرو ریخته‌است. همچنین علاقه شدید مردم به سادات و دوستداران امام علی و مدفون بودن دو تن از خاندان علویان در این بنا از دلایل دیگر این نامگذاری بوده‌است.
متاسفانه از هویت دقیق مدفونین اطلاعات دقیقی در دست نیست.