جاذبه های گردشگری

زیارتگاه چک چک

زیارتگاه چک چک یزد در شهر اردکان قرار دارد و یکی از مهم ترین و مقدس ترین زیارتگاه ها برای پیروان دین زرتشت به شمار می‌رود. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و همه این زیارتگاه ها برای آنها حائز اهمیت است اما زیارتگاه چک چک به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه از معروفیت بیشتری برخوردار است و هر سال در ایام مختلف سال نه تنها میزبان تعداد زیادی از زرتشتیان ایران و جهان بلکه میزبان گردشگران مسلمان نیز هست . اما در روزهای 24 تا 28 خرداد این مکان اختصاصا در اختیار زرتشتیان قرار دارد و پیروان این آیین از شهرها و استانها و کشورهای مختلف در این مراسم شرکت می‌کنند . به دلیل موقعیت قرارگیری این مجموعه در دل کوه برای عموم کسانی که در بالا رفتن از بلندی مشکل دارند و ناتوان به شمار می‌آیند نیز بسیار نامناسب است. پس اگر قصد بازدید از آن را دارید باید بدانید که راه نسبتا سختی را باید پشت سر بگذارید. آتشکده چک چک یزد حدود ۳۶۰ پله سیمانی دارد. در واقع رسیدن به زیارتگاه مستلزم بالا رفتن از این تعداد زیاد پله در مسیری پیچ‌درپیچ است که در طول آن، نوشته‌هایی از اوستا روی دیوار دیده می‌شود. در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است، تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می‌ریزد . چند شعله شمع به طور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد . همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش محوطه کوچک زیارتگاه است. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن برای تبرک به زائران اهدا می‌شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می‌رسد . برخی نیز این زیارتگاه را با عنوان پیر سبز می‌شناسند، این عبارت از دو واژه پیر و سبز تشکیل شده است: در آیین مهر (آیین پرستش الهه میترا)، پیر به آخرین گام عرفانی گفته می‌شود و به سبب وجود درختان کهنسال چنار، واژه سبز را به آن افزوده اند.

مسجد جامع کاشان

مسجد جامع کاشان مربوط به دوره سلجوقی (623هجری قمری) مصادف با 1158 ه.ش است این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۱۵ با شمارهٔ ثبت ۲۵۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در لایه‌ برداری های اخیر از گچبری های محراب عصر سلجوقی، آثار و تزییناتی متعلق به دوره آل بویه کشف و شناسایی شده است. در شبستان تابستانی این بنا که در زیر شبستان زمستانی قرار دارد، طرح های بسیار زیبای کاشی کاری دیده می‌‌شود و درکف این شبستان آثاری از کوره‌های پخت ظروف چینی به وسیله کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در گذشته کشف شده است.مسجد جامع کاشان (مسجد جمعه کاشان) دو محراب دارد که قبله یکی کج و قبله دیگری راست است، و دارای شبستان و گنبد و حوضخانه است و چند بار مرمت شده که تاریخ آنها معلوم نیست. این مسجد که کهن سال ترین بنای تاریخی کاشان است، در خیابان باباافضل و در محله میدان کهنه از محلات قدیمی کاشان قرار دارد و دوره تاریخی آن به سلجوقیان، ایلخانیان، زندیان می‌رسد. این بنا داری گنبد آجری با مقصوره و ایوان مرتفع زیر گنبد و صحن وسیع، دو شبستان بزرگ و یک شبستان تحتانی در ضلع شمالی و حوضخانه در وسط است. ایوان اصلی که درضلع غربی واقع است در بلند ترین نقطه تیزه طاق در حدود 8/ 13 متر و در قسمت همسطح با پشت بام ارتفاع آن 2/ 11 متر است.

مسجد امام (مسجد جامع عباسی)

مسجد امام که به نام‌های مسجد جامع عباسی، مسجد سلطانی و مسجد شاه نیز شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان در اصفهان است که ساخت آن در طی دوران صفوی در قرن یازدهم هجری و در سال 1020 هجری قمری به فرمان شاه عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع گشته و در دوره شاه صفی (در سال 1038-1052ق‌/ 1629-1642م‌) به پایان رسیده و همینطور الحاقات دیگر مسجد تا حدودا سال های 1077 هجری قمری یعنی آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم و اولین سال سلطنت شاه سلیمان و یا سال 1095 هجری قمری ادامه داشته است که نشان می‌دهد اتمام تزیینات و الحاقات مسجد در دوره جانشینان شاه عباس اول صورت گرفته است.
یکی از ویژگی های خاص این مسجد گنبد آن است. این گنبد در حدود 400 سال پیش به‌ گونه‌ای طراحی شده که اگر در زیر و نزدیک به مرکز آن بایستید، صدا با وضوح و شدت بالا انعکاس می‌یابد حتی اگر آرام صحبت کنید. این وِیژگی گنبد مسجد در گذشته به دلیل عدم وجود دستگاه های صوتی و … برای سخنرانی ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفته است و البته منحصر به فرد بودن این ویژگی و عدم وجود آن در سایر آثار باستانی ایران، نشان از دانش بالای سازندگان و معماران این گنبد از مسائل فیزیکی و ریاضی مربوط به پژواک صوت دارد.
این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 107 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

دیر آمناپرگیچ مقدس (کلیسای وانک)

دیر آمنا پر گیچ مقدس که کلیسای وانک (هُوسپ آرِماتاتسی مقدس) در آن واقع شده است، مهم ترین مجموعه مذهبی و فرهنگی ساخته شده توسط ارامنه اصفهان در محله جلفای نو است. این دیر مرکز تربیت کشیش و خلیفه بوده است و به نوعی «حوزه علمیه مسیحی» محسوب می‌شود. موزه ی کلیسای وانک و کلیسای وانک از بخش های قابل بازدید برای عموم گردشگران در این دیر است.
محله جلفای نو، محله ای شناخته شده در اصفهان است که ارامنه پس از کوچانده شدن از محل سکونت خود در جلفای نخجوان(کرانه رودخانه ارس) به اصفهان توسط شاه عباس اول، در این محله زندگی می‌کنند.‌ آنها در طول سالیان کوشیده اند که فرهنگ و هنر موطن خود را در این محله پیاده سازی و حفظ کنند و آن را جلفای نو نام گذاری کرده اند.
هنرمندان ارمنی در جلفای نو با بهره جویی از میراث هنری سرزمین آبا و اجدادی خود و تأثیرپذیری از هنر ایرانی به ابداع آثار هنری گوناگون از جمله بنای کلیساها و عمارت های مجلل پرداختند. ارمنیان که در جلفای نخجوان کلیسا و دیری به نام «سورپ آمِناپرگیچ وانک» به معنای دیر ناجی مقدس همگان داشتند در 1605 میلادی نیز در جلفای اصفهان کلیسای کوچکی در دیری به همین نام بنا کردند. ساختمان فعلی آن از 1014 هجری (1605 ميلادی) تا سال 1066 هجری (1655 ميلادی) طول کشيد.
به دلیل اهمیتی که دیر آمنا پر گیچ مقدس از نظر سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای ارمنیان داشته با گذشت زمان تغییراتی را در معماری اولیه ی آن ایجاد کرده اند. مجموعه ی این دیر کلیسای اصلی و صحن آن، ناقوس خانه، کتابخانه، چاپخانه، موزه، برج ساعت، بنای یادبود نژادکشی ارمنیان، مرکز اسناد، اتاق های مخصوص اقامت اسقف و تالارهای اجتماعات است که تمامی این بناها مجموعاً دارای مساحتی بالغ بر 8731 متر مربع است.
کلیسایی که در دیر آمنا پرگیچ قرار دارد به نام کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس است که به کلیسای وانک معروف است. کار ساخت این کلیسا و تزیینات داخلی آن 9 سال به طول انجامید. در کتیبه ی ارمنی ای که بر بالای سردرِ ورودیِ این بنا قرار گرفته آمده است: «کلیسای آمِناپرکیچ در سال 1655م، در دوران پادشاهی شاه عباس دوم و در زمان جاثلیق فیلیپوس، به دست راهب این دیر، خلیفه داوید و با کمک­های مالی مردم جلفا بنا شد...».
کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس یا همان کلیسای وانک، دارای پلانی مستطیل شکل در جهت شرقی غربی با ابعاد 10.53*14.92متر است که سقف و گنبد آن بر روی قوس هایی که به دیوارهای کلیسا و دو ستون بزرگ متصل به دیوارهای جانبی وصل شده اند تکیه دارد. گنبد اصلی کلیسا دارای دوازده متر ارتفاع و هشت نورگیر است که به صورت دوجداره ساخته شده و فاقد هرگونه تزیینات خارجی است. در سمت غربی گنبد اصلی نیز گنبد قوسی شکل دیگری قرار گرفته.
مصالح به کار رفته در بنا عبارت اند از آجر و خشت. کلیه ی قسمت های داخلی کلیسا با گچ پوشانده و بر روی آنها نقاشی هایی با رنگ روغن و با موضوعاتی از کتاب مقدس ترسیم شده به گونه ای که تمامی سطح دیوارهای داخلی کلیسا پوشیده از نقاشی های بسیار زیباست، اما دیوارهای خارجی هیچ گونه تزیینی ندارند و به صورت قاب بندی هایی با نمای آجری طراحی شده­ اند.
محراب کلیسا در قسمت شرقی بنا واقع شده و در دو طرف آن اتاقک هایی چهار گوش و در زیر محراب نیز مدفن بانی کلیسا، خلیفه داوید و پدر صنعت چاپ ایران، خلیفه خاچاطور گِساراتسی، قرار گرفته است.
نخستين بنايی که در بدو ورود به دیر آمنا پر گیچ توجه بازديدکننده را به خود جلب می‌کند ساختمان برج ساعت است که در بالای در ورودی دير قرار گرفته و از سه طبقه تشکيل يافته. در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سيصد کيلوگرم نصب شده، که صدای ناقوس آن تا دور دستها شنيده مي شود. اين برج و ساعت را مارديروس هوناتانیان در سال 1931 بنا کرده است.
در سمت شمال غربی محوطه ی حیاط کلیسا بنای یادبود شهدای نسل کشی ارامنه در سال 1915 میلادی بدست دژخیمان دولت عثمانی ترکیه دیده می‌شود. این بنا در سال 1975 میلادی، در شصتمین سالگرد نسل کشی ساخته شد. بنا در یک محوطه ی مربعی شکل قرار دارد. در مرکز آن چهار ستون افراشته شده اند که در بالا به هم می‌پیوندند. اطراف این برج تخته سنگ های حکاکی شده با نقوش هنر ارمنی چیده شده اند و در گوشه ی چپ بنا طرح چشمه ی جاویدان قرار گرفته است.
از مهم ترین قسمت های دیر آمنا پر گیچ که برای بازدید عموم طراحی شده و قدمتی 100 ساله دارد، موزه ی کلیسای وانک یا موزه خاچاطور گِساراتسی است که اشیا با ارزش تاریخی، فرهنگی و هنری ارامنه در این موزه نگهداری می‌شود. بنای فعلی موزه کلیسای وانک دارای دو طبقه است و یکی از موزه های جذاب و دیدنی استان اصفهان است. اطلاعات و توضیحات بیشتر درباره این موزه را می‌توانید در سایت مهنواز مشاهده کنید.
منبع : vank.ir - wikipedia.org

امامزاده آقا علی عباس و شاهزاده محمد

حرم مطهر امامزادگان آقا علی عباس و شاهزاده محمد، دو تن از فرزندان امام موسی کاظم (ع) در دل کویر شهرستان نطنز و در نزدیکی شهر بادرود واقع شده است. حرم این دو بزرگوار مورد توجه و اعتقاد فراوان شیعیان و دوستداران اهل بیت به ویژه در استان اصفهان است.
آقا علی عباس با کنیه ابا ایوب و شاهزاده محمد با کنیه ابا اسحاق، فرزندان امام موسی کاظم (ع) و ام ولد بودند که در سال 202 یا 203 هجری به همراه عده دیگری از سادات، برای ملاقات برادرشان حضرت امام رضا (ع) به ایران سفر کردند. مسیر هجرتشان از مدینه به کویت، بصره، سپس اهواز، شیراز، کاشان و در نهایت بادافشان بوده است. زمانی که ایشان در بادافشان بودند خبر شهادت برادرشان امام رضا را شنیدند و پس از چهل روز عزاداری در بادافشان، تصمیم گرفتند با عده ای از هم پیمانانشان به طوس رفته و انتقام خون برادرشان را از مامون بگیرند. اما پیش از حرکتشان، مامون از اقدامشان خبردار شد و لشکرش را به سمت بادافشان فرستاد. سرانجام این دو تن پس از چندین شبانه روز محاصره توسط لشکر مامون، به شهادت رسیدند.
جمع کل زیربنای مجموعه طرح در حدود 36000 متر مربع است. از این میزان حدود 13000 متر مربع زیربنای آن تنها با تغییرات کمی مطابق با طرح احداث گردیده است. زيربناي ساختمان حرم مطهر و صحن هاي آن 5000 مترمربع مي باشد. اين بنا در دو طبقه با 10 رواق و 4 سردرب ورودي ساخته شده است.
ارتفاع گنبد با عظمت و کاشيکاري گنبد که يکي از شاهکارهاي برجسته ی معماري است، از کف 45 متر و قطر گنبد 23 متر مي باشد. دو گلدسته در دو طرف گنبد زيارتگاه به ارتفاع 40 متر و قطر 3/5 متر قرار گرفته است. نماي داخل گنبد و بارگاه ملکوتي امامزاده آقا علي عباس و شاهزاده محمد (علیه السلام) با مهارت بسيار زيبا و ظريفي گچ بري و آينه کاري شده است که نظر هر زائري را به خود خيره مي کند.
همه‌ ساله بالغ بر دو میلیون زائر از اقصاء نقاط کشور و همچنین خارج از کشور همواره به پابوس اين امامزادگان شريف مشرف می‌شوند.

موزه زرتشتیان کرمان

تنها موزه مردم‌‌شناسی زرتشتیان جهان در آتشکده شهر کرمان جای دارد. فکر بنیانگذاری موزه مردم‌شناسی زرتشتیان کرمان از سال 1362 همراه با بنیانگذاری کتابخانه انجمن زرتشتیان کرمان جان گرفت.
در این سال پرویز وخشوری ریاست انجمن زرتشتیان؛ به همراه مهران غیبی سرپرست وقت کتابخانه، اشیای میراث فرهنگی زرتشتیان کرمان را گردآوری کرده و تا امروز نیز آثار دیگری به آن افزوده‌اند.
سرانجام این موزه در جشن تیرگان سال1384 به‌طور رسمی و از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گشایش یافت.ساختمان موزه در سال 1370 به کوشش بهدینان فرزانه، هرمزدیار اشیدری و مهیندخت سیاوشیان پی‌‌ریزی و در سال 1380 پایان یافت.
از کهن‌ترین اشیاء این موزه یک جلد کتاب دست‌نویس گات‌ها با پیشینه‌ی بیشتر از دویست سال و یک آتشدان دستی با تاریخ حک شده 1207 است.از بخش‌های ارزشمند این موزه بخش فرتور و اسناد است که فرتورهای انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان و فرتورهای سرشناسانی چون ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی، کشور خانم و پوراندخت در بین آنها ارزش بسیاری دارد.
بخشی از این موزه به انواع آتشدان، روغن‌سوز، پیه‌سوز و چراغ لاله را اختصاص داده شده است.لباس‌های زنانه‌ای با دیرینگی 50 تا 150 سال و پیشینه‌ای که در اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده می‌شود، گویای پوشش زنان زرتشتی است. مخنا، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده از انواع آن بوده و زیبایی ویژه‌ای دارند.
هر سال در روزهای نوروز شماری از جوانان فرهیخته کرمانی از بامداد تا پاسی از شب به دادن راهنمایی به بازدیدکنندگان نوروزی آتشکده و موزه زرتشتیان می‌پردازند. این جوانان در طول سال در کلاس‌های آموزشی موزه با هدف هماهنگ‌سازی و یکپارچه شدن گفته‌هایی که در 2 بخش موزه و آتشکده بیان می‌شود، شرکت می‌کنند.
به کوشش این جوانان امسال برای نخستین بار جایگاه بازدید افراد غیرزرتشتی از جایگاه نیایش آنان جدا شده است تا پیروان این دین کهن بتوانند در محیطی آرام‌تر به نیایش بپردازند.

مسجد وکیل

مسجد وکیل در مجموعه بناهای زندیه، در کنار بازار وکیل و حمام وکیل در مرکز شهر شیراز قرار دارد. در غرب بازار وکیل و در انتهاى راسته شمشیرگرها مسجد وسیع بسیار زیبایى بنا شده است که به نام مسجد سلطانى وکیل یا مسجد وکیل شهرت دارد. این بنا یکی از بناهای زیبا و بسیار مستحکم دوره زندیه ‌است که از لحاظ هنری و معماری دارای اهمیت زیادی است.
این مسجد به دستور کریم‌خان زند ساخته شده است. بنای مسجد وکیل دربرگیرنده سردر مجلل، صحن ایوان های شمالی و جنوبی، شبستان های جنوبی و شرقی، رواق های شرقی و غربی و حیاط کوچک کناری است. پس از ورود به مسجد از سردراصلی آن و عبور از یک هشتی و راهرویی عریض وارد صحن مسجد می‌شویم. صحن مسجد با تخته سنگ هایی وسیع و قطور مفروش گردیده است. در وسط حیاط بزرگ مسجد وکیل حوض سنگی زیبایی به طول 40 متر و عرض 5 متر ساخته شده است.
مسجد وکیل دارای سه طاق مجلل و باشکوه است. طاق سردر ورودی، طاق مروارید در شمال مسجد و طاق جنوبی ورودی شبستان بزرگ از شاهکارهای معماری دوره زندیه است. طاق مروارید که بر آن دو گلدسته زیبای مسجد بنا شده است از زیبایی خاصی برخوردار است. کاشی کاری طاق ها و جرزها از کاشی های هفت رنگ ساخته شده و خطوط کتیبه ها به خط نستعلیق است. دور طاق مروارید با قلم درشت و خط ثلث عالی سوره مبارکه جمعه به صورت هلالی نوشته شده است.
در پشت ایوان جنوبی، شبستان تابستانی مسجد واقع شده است که دارای 48 ستون سنگی یکپارچه با طرح مارپیچ زندیه به ارتفاع 5 متر و قطر 80 سانتی متر با طاق های ضربی متناسب با کاشی کاری های زیبا است. شاید بتوان گفت ستون های سنگی این شبستان جالب توجه ترین بخش از مسجد وکیل است. همچنین یک منبر چهارده پله ای از سنگ مرمر یکپارچه در کنار محراب شبستان قرار دارد. ابن منبر در نوع خود بی مانند است. سنگ آن را به فرمان کریمخان زند از معادن مراغه آذربایجان به شیراز آورده اند و در ابتدا به صورت سنگی بزرگ بوده که آن را تراشیده و منبر را در آن درآورده اند.
در قبله شبستان محراب زیبای مسجد قرار دارد. پایین محراب تا ارتفاع 1.5 متر سنگ مرمر است و بقیه آن از کاشی های هفت رنگ که دارای نقش گل و بوته است، آراسته شده و در سقف آن مقرنس کاری زیبایی انجام شده است. امتداد کاشی کاری ها به طاق جنوبی می‌رسد و معماری محراب و طاق ها به گونه ای است که صدای خطیب مسجد یا مکبر به دلیل انعکاس صدا می‌توانسته است به راحتی به گوش همه مستمعین برسد.
شبستان زمستانی مسجد وکیل در پشت اتاق های جبهه شرقی قرار دارد و دارای 12 ستون سنگی ساده است. در کتیبه های سردر ورودی و حاشیه ایوان از آیات قرآنی با خطوط ثلث و نسخ سفید در زمینه لاجوردی استفاده شده است. نام های فتحعلیشاه و ناصرالدین شاه قاجار و حکمرانان دیگر هم با ذکر سال و تاریخ متعدد به چشم می‌خورد.
تاریخ بناى این مسجد سال 1152 شمسی و 1187 قمری، همزمان با بناى بازار و میدان در زمان کریم‌خان زند بوده و مساحت کل بنا 11000 مترمربع است. این بناى تاریخى به شماره 182 در تاریخ 18 تیرماه 1311 در فهرست آثار ملى ایران به ثبت رسیده و تحت مراقبت و حفاظت این سازمان است.

امامزاده شاهزاده سیدعلی

شهر مقدس قم شهری است با بیش از ۴۰۰ امامزاده و بقاع متبرکه که در هیچ جای دنیا چنین تعدد امامزاده ای در یک شهر وجود ندارد و در راس این امامزادگان حرم مطهر حضرت معصومه(س) چون نگینی در مرکز این شهر مقدس می‌درخشد.
امامزاده شاهزاده سید علی از مورد توجه ترین امامزادگان شهر قم و معروف به کریم بنی هاشم هستند. درباره نسبت ایشان با امامان دو قول متقاوت وجود دارد. یکی اینکه ایشان از نوادگان حضرت عباس باشند و دیگری احتمال اینکه از نوادگان محمد بن حنفیه فرزند امام علی(ع) هستند .
وی سیدی جلیل القدر، عظیم الشأن، بزرگوار و به صاحب کرامات مشهور و معروف است که بسیار مورد توجه اهالی قم و توابع بوده و مرکز اجتماع و محل نذورات صاحبان حاجت قرار دارد. ایشان در میان مردم معروف به شاه سیدعلی است.
امامزاده سیدعلی، نوزده پسر داشت، از جمله فرزندی به نام عبیدالله که فردی شجاع و از علمای بزرگ بود و در سال 312 هجری قمری در مصر درگذشت. امامزاده عبدالمهیمن هم که در بوشهر مدفون است، فرزند عبیدالله و نوه ی امامزاده شاه سیدعلی علیه السلام است.
بنای امامزاده در جهت شمالی شهر و منتهی الیه کوی جدید خارجی دروازه ری قم واقع شده و دارای بقعه، گنبد، رواق، ایوان، صحن، آب انبار و الحاقات دیگر است.
بنای بقعه از داخل به صورت هشت ضلعی مختلف الاضلاع است که در جهات اصلی، چهار شاه نشین دارد که از هر یک دری به خارج گشوده می‌شود. در جهت جنوبی بقعه، ایوانی به ارتفاع 7 متر با ازاره کاشی کاری و جدار سفیدکاری و پوشش رسمی بندی و کاشی کاری تزئین شده است. در دو جانب ایوان، دو حجره و بر فراز آنها، غرفه های زیبایی مزین به کاشی کاری وجود دارد.
در زیر گنبد، ضریح و مرقدی قرار دارد. مرقد از پنج جهت با کاشی های خشتی عصر فتحعلی شاه پوشیده شده و دارای کتیبه ای متضمن نسب نامه امامزاده است. بر فراز بنا، گنبدی است شلجمی، سراپا آراسته به کاشی های گره سازی الوان به ارتفاع و قطر 7 متر با گردنی استوانه ای مزین به کاشی کاری معقلی با آجر و کلوکی و کاشی گرهی که در سال 1342 بازسازی و کاشی کاری شده است.
بقعه و گنبد شاهزاده سيد علي از بناهاي جناب آقاي حاج محمد آقازاده مي باشد که از تجار بلند همت و خيّر شهر قم بوده که فرشهاي گرانبهاي دارالسياده را هم وقف و تقديم آستانه نموده است.
همان طور که گفته شد این بنا بسیار مورد توجه و احترام مردم و علما بوده و محل نذوراتشان است. هرساله به مناسبت های مختلف ضریح و آستان مطهر شاهزاده سیدعلی توسط عالمان برجسته دینی غبار روبی و عطرافشانی می‌شود .
منبع : emamzadegan.ir - qomseir.blogfa.com

امامزاده باوره (بوره)

امامزاده باوره یا بوره در روستای فردو بخش کهک شهرستان قم واقع شده است. این امامزاده بر فراز کوهی در 6 کیلومتری جنوب روستای فردو و در باغ باوره قرار دارد.
ساختمان امامزاده از خشت و سنگ ساخته شده و بر فراز آن، گنبد خشتی ای به دور از هرگونه کاشی کاری و تزیین احداث گردیده که حکایت از سادگی و صمیمیت می‌کند. زیارتگاه شامل دو بقعه است که هر یک مدفن دو امامزاده به نامهای محمد و حسین، حلیمه خاتون و زینب خاتون از نوادگان امام کاظم (علیه السلام) هستند. در میان هر بقعه دو صندوق منبت کاری شده بر روی قبور نصب شده که از آثار هنری سده یازدهم هـ. ق به شمار می‌رود.
بقعه به شکل مستطیل و به ابعاد 16×6 متر با دو رواق روباز است که اولى به صورت هشت ضلعى و دومى به صورت عرقچینى است. درِ بقعه از جانب شمال باز مى‏شود و درى نیز در جانب جنوب دارد که به نظر می‌رسد در گذشته شامل دو اتاق متصل به هم بوده که در سالیان اخیر، دیوار حایل برداشته شده است.
اطراف امامزاده با انواع درختان گردو و سنجد و صنوبر آباد شده است که بر صفای امامزاده می‌افزاید و محلی برای استراحت گردشگران و زائران فراهم می‌آورد.
روستای فردو یکی از روستاهای قدیمی، خوش آب و هوا و ییلاقی استان قم است که از جاذبه های طبیعی فراوانی برخوردار است.
در سال های اخیر اقداماتی جهت توسعه و فضاسازی این امامزاده صورت گرفته است. این بناى زیبا و کوچک به شماره 11506 و در تاریخ 24/12/1383 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.
منبع : aksestan-man.blogfa.com - shrines.blog.ir

امامزاده شاهزاده اسماعیل قم

آستان مقدس امامزاده شاهزاده اسماعیل قم در دامنه ارتفاعات روستای بیدقان بخش کهک واقع شده است. این بقعه در فاصله تقریبی 51 کیلومتری جنوب شرقی شهر قم قرار دارد که زیارتگاه سه تن از امامزادگان به اسامی شاهزاده اسماعیل و فرزندش حمزه از نوادگان علی ابن جعفر(ع) و شاهزاده محمد از نوادگان امام کاظم(ع) است.
امامزاده شاه اسماعیل یکی از امامزادگان پر بازدید استان قم است. این امامزاده اعتبار زیادی نزد مردم قم در دوران قدیم داشت و بسیاری از افراد برای ادای نذر و قربانی به این مکان مراجعه می‌کردند. از زمان‏هاى قدیم، مخصوصاً در روستاهاى هم‏جوار، گله داران منطقه، یک گوسفند جهت سلامتى گله ی خود نذر امامزاده شاهزاده اسماعیل مى‏کردند و عشق و علاقه زیادى به آستان وى داشتند و این رسم هنوز بین گله داران پا برجاست که نشان از محبّت ویژه‌ آنها به امامزاده اسماعیل دارد.
سابقا به جهت دورى و کوهستانى بودن مسیر امامزاده، زائران کمى به حرم امامزاده اسماعیل مشرف مى‏شدند اما امروزه، به جهت آسفالت شدن مسیر امامزاده، خوش آب و هوا بودن منطقه و باز سازى و توسعه، این امامزاده به یکی از جاذبه های گردشگری مهم استان قم تبدیل شده و به خصوص در روزهاى پنج شنبه مملّو از جمعیت است.
طبیعت زیبای روستای بیدقان با رودخانه ای که از میان این روستا می‌گذرد، کوه ها و بافت قدیمی روستا باعث جذب گردشگران به این منطقه شده است.
بقعه امامزاده شاه اسماعیل از بناهاى تاریخى استان قم و داراى درهاى نفیس و کاشى‏هاى عالى و صندوق منبّت روى مرقد است و شامل بقعه، گنبد، رواق، صحن و مسجد است.
قدمت این بنا مربوط به قرن هفتم هجرى است و بانى اولیّه آن نامعلوم مى‏باشد. با توجّه به کاشى‏هایى که در آن مزار به کار رفته، مخصوصاً کاشى‏هایى که داراى صورت سه سوار مغول است، مى‏توان ادّعا کرد که بانى بقعه مزبور از امراى دولت هلاکوخان و یا خواجه نصیر الدّین طوسى قمّى، وزیر وى بوده است.
در متن این کاشى‏ی ها، تصویرى برجسته از سه سوار است که مارى را در زیر پا مى‏کوبند و کبوترى را بر فراز سر دارند. در حاشیه آن‌ها نیز کتیبه‏اى متضمن سوره های کوچک قرآن، مانند سوره مبارکه اخلاص و در پایان، تاریخ 668 هـ. ق یا ابیاتى از شاهنامه با تاریخ 661 هـ. ق دیده می‌‏شود.
کاشی های مزبور به همراه کاشی های دیگر به جا مانده از بنا با نقوش برجسته طاووس، لک لک و طوطى که در قسمت بالاى ازاره بکار رفته بودند، در موزه آستانه مقدس حضرت معصومه نگهداری می‌شود.
مصالح اصلی به کار رفته در این بنا سنگ و گچ است و بسیار مستحکم ساخته شده است. نقشه بنا از خارج، برجى و از داخل به صورت چهار ضلعى متساوى به دهانه 50/5 و ارتفاع 9 متر مى‏باشد. جدار داخلى بقعه سفیدکارى و تهى از تزیینات کاشى و گچ‏برى است، جز شاه‏نشین جانب شمالى که داراى تزیینات کاشى‏کارى دوره‏هاى بعد است.
در این بقعه، دو مرقد دیده مى‏شود، یکى بزرگ در وسط و دیگرى کوچک در زاویه شمال شرقى مجاور پلّه شاه‏نشین شمالى. مرقد اصلى، مدفن دو تن، شاهزاده اسماعیل و فرزند وى شاهزاده حمزه است و مرقد کنارى منتسب به شاهزاده محمّد بن موسى الکاظم است. البته مردم محلی مرقد کوچک را از آن امامزاده حمزه می‌دانند.
بر فراز بقعه، گنبدى است که احتمالا در آغاز امر، عرق‏چینى یا کلاه‏خودى شکل و سنگ پوش بوده اما در عصر شاه اسماعیل اوّل صفوى، هنگام تعمیر صورت آن را به هرمى شانزده ترکى تبدیل ساخته‏اند. این گنبد به قطر هشت و ارتفاع 9 تا 10 متر، آراسته به کاشى‏هاى دوالى فیروزه‏اى دورة صفوى بود که به مرور زمان، عمده آن‌ها ریخته و اخیرا بازسازى و کاشى‏کارى شده است. تمام اضلاع گنبد داراى کتیبه‏اى به خطّ بنایى با عبارات اللَّه، محمّد و على می‌‏باشد.
بنای امامزاده شاهزاده اسماعیل دو بار، یک مرتبه درسال920هـ. ق و در عهد سلطنت شاه اسماعیل و بار دوّم در سال 1214 هـ. ق و در دوره ی فتحعلى شاه تعمیر و تزیین گردیده است. منبری در امامزاده به تاریخ 922 هـ. ق قرار دارد و تزیینات زیبایى بر آن به چشم می‌خورد. تعدادى از درهاى بنا نیز احتمالاً متعلّق به همین تاریخ است. هم‏چنین درگاه بقعه از رواق، کاشی ‏کارى زیبایى از دوره قاجارى کار شده که داراى کتیبه‏ هاى زیادى است.
امامزاده داراى سه در ورودى است که درهاى جنوبى و شمالى آن در ایوان‏هاى طرفین گشوده مى‏شوند و تنها درِ غربى آن داخل رواقى طولانى که میان گنبد با صحن است، باز مى‏ گردد.
منبع : mehrnews.com - shrines.blog.ir - qomchto.ir

امامزاده حمزه (ع) قم

یکى از بقاع مشهور استان قم، آرامگاه امامزاده حمزه معروف به شاه حمزه، واقع در خیابان طالقانى (آذر) قم، روبروی میدان کهنه و داخل کوچه مى ‏باشد که مورد توجّه اهالی و مزار عمومى و محلّ قسم خوردن و قسم دادن متخاصمین در امور حقوقى بلکه جزایى در گذشته بوده است. این بنا شامل حرم، رواق‏هاى مجلّل، ایوان، کفشکن و حجره‌های متعدّد و مختلف مى‏ باشد که هر کدام در تاریخ‌هاى گوناگون ساخته و تعمیر یا اضافه شده ‏اند .
در مورد شخص مدفون در این بقعه اختلافاتی وجود دارد و به اعتقاد برخی این شخص حمزة بن موسى (ع) است که برادر بزرگوار امام رضا (ع) مى‏ باشد، که صحیح نیست .
درباره محل دفن جناب حمزه بن موسي (ع) مورخين شيعه به اختلاف افتادند و براي آن حضرت پنج موضع را ذکر کرده اند : 1ـ شيراز. 2ـ ترشيز (کاشمر). 3ـ سيرجان (کرمان). 4ـ قم (خيابان آذر) 5ـ در شهر ري (جوار عبدالعظيم حسني)
در این بقعه مرقد مطهر امام زاده حمزه از نوادگان امام کاظم علیه السلام قرار دارد که بنا بر تصریح علمای انساب، وی در جوار مرقد پدر بزرگوارش حسین و جد ارجمندش احمد بن اسحاق دفن گردیده است که به دلیل شهرت و فضیلت فراگیرش، مجموعه مراقد مزبور، به نام وی معروف شده است. بنابراین نسب شریف امامزاده سیدحمزه (معروف به شاه حمزه) با شش واسطه به امام هفتم (علیه السلام) منتهی می‌شود که از قرار ذیل است :
حمزه فرزند ابوعبدالله حسین فرزند احمد فرزند اسحاق فرزند ابراهیم عسگری فرزند موسی ابو السُبحه فرزند ابراهیم مرتضی فرزند امام کاظم علیه السلام.
بنای ساختمان بقعه به شهادت سبک بنا از آثار قرن هشتم است مضافاً بر اینکه لوح کاشی ای موجود است که مربوط به عصر شاه طهماسب صفوی تزیین و تعمیر کلی و اساسی یافته است. بر فراز بقعه مورد نظر گنبدی است که یکی از عجیب ترین گنبد هایی است که در ابنیه های ایرانی دیده شده. گنبد صدفی شکل که از ترکیب یک گنبد کم خیز و یک فرم مخروطی به وجود آمده. این گنبد از آثار مرحوم اتابک اعظم در سال 1301 هـ ق است که هم زمان با بنا، گلدسته های بلند و ایوان آئینه و صحن بزرگ فاطمه معصومه (علیها السلام) ساخته شده است. سبک ساختمان آن از ابتکارات مرحوم استاد حسن معمار قمی است. مجموعه ای از اشکال هندسی و گوناگون گنبدسازی از عرقچینی و کروی و شلجمی توأم با استوانه ای و مضلع و مخروطی .
ارتفاع گنبد از سطح بام حدود هشت و نیم متر و سراپا مزیّن به کاشی های گرهی و احیاناً دوالی فیرزوه فام است دربهاى ورودى به داخل حياط از ضلع شرقى و غربى به طور قرينه تعبيه شده است. حياط بقعه مستطيل شکل است و در دور آن طاق نماهايى تعبيه شده که کلاً داراى طاق رومى هستند در ضلع جنوبى روبروى درب ورودى حرم محوطه ايوانى شکلى به صورت شاه‌نشين وجود داردکه دو ستون در وسط و دو نيم ستون در طرفين آن قرار دارد و نوع طاق آن رومى است. ستون‌ها يک پارچه و از سنگ است.
يکى از تزئينات بسيار جالب دراین بقعه ايوان ورودى به حرم است. در بدنه ايوان و در زير پايه قوس يک رديف کتيبه بر روى زمينه لاجوردى وجود دارد که انتهاى آن تاريخ ۱۳۰۱ هـ.ق را که تاريخ احداث بنا باشد نشان مى‌دهد. ديوارهاى ايوان داراى کاشى‌هاى شطرنجى سفيد بر زمينه لاجوردى است و بيش‌تر اين نوع کاشى‌ها از نوع کاشى قاجارى است. سقف حرم به صورت حلزونى يا ترکيبى از مخروطى و گنبدى است که در رأس‌ حالت مدور پيدا کرده است تمامى روى آن با کاشى آبى‌ رنگ پوشانده شده است. در قسمت زير گنبد از داخل مقرنس‌سازى بسيار جالبى که با گچ انجام شده به چشم مى‌خورد. اطراف مقبره را صندوقى مشبک گذارده‌اند که از سطح زمين‌ حدود ۲/۵ متر بالاتر است پيرامون آن کتيبه‌هاى کاشى در هر چهار طرف تعبيه شده است.
درجانب شرقی بقعه ایوانی است باشکوه از آثار صفویه که از تزئینات کاشی آن توسط اتابک تعمیر بعمل آمده است که به کاشیهای الوان مزین شده و رو به خرابی است. در مدخل همین ایوان به روضه مطهر دربی مشاهده می‌شود که بسیار زیبا و کنده کاری شده که توسط مرحوم احمد تکیه بازار در سال 1350 هجری قمری به این بقعه متبرکه وقف گردید.
بقعه شاهزاده حمزه از سه جهت شمالی و جنوبی و شرقی محاط به سه صحن و از جانب غربی محدود به رواق یا حسینیه است .
دیوارها و سقف حرم به تازگى آیینه کارى شده است و جلوه‏اى خاص به حرم مطهّر داده است .
این بناى زیبا به شماره 2318 و در تاریخ 19/2/1378 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است .
منبع : emamzadegan.ir - shrines.blog.ir - qom.oghaf.ir

مسجد اعظم قم

مسجد اعظم معروف به مسجد آیت الله بروجردی در جبهه غربى آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) به سعى و اهتمام آيت‌‌ الله بروجردى در سال ۱۳۷۴ هجرى قمرى توسط استاد «حسين بن محمد معمار» معروف به «لرزاده» بنا گرديد. مرقد آيت الله بروجردي در همين مکان قرار دارد .
ساخت این مسجد عظیم 7 سال به طول انجامید و 8 میلیون تومان به پول آن زمان هزینه برداشت.
اين مسجد که به دليل عظمت و بزرگي، مسجد اعظم نام گرفته از جمله مساجد سه ايواني است. اين مسجد عظيم مشتمل بر يک مقصوره وسيع، گنبد مرتفع، ايوان معظم، دو گوشوار، چهل ستون، کتابخانه جامع و ساير بيوتات است. در بناي اين مسجد تلفيقي از سبک قديم با اسلوب ساختماني جديد به کار رفته و مقصوره و گنبد و گلدسته ها به سبک باستاني و سبک کنوني، ولي چهل ستون ها با نقشه روز بنا شده است .
مقصوره اين مسجد که از نظر وسعت و زينت در عالم اسلام کم نظير و حتي بي نظير است، تمامي آراسته به کاشي کاري معرق بالاي ازاره مرمري است .
معمار مسجد براي استحکام گنبد، استخوان بندي و اسکلت آن را با مفتول به پاداشت و در سربند مفاصل آن با اکسيژن جوشکاري به عمل آورد و سپس از هرطرف، اين اسکلت فلزي را با آجر پوشاند. به اين ترتيب طرفين آن از داخل و خارج، جداري به قطر چهارده آجر، هر طرف هفت رديف با ملاتي که متشکل از سيمان، آهک و ماسه بود، پوشيده شد. ازاين رو عمر اين مسجد را تا هزار سال پيش بيني نموده اند .
شبستانِ گنبددارِ مسجد که سراسر مزين به کاشي هاي معرق است، در ضلع جنوبي صحن قرار دارد و از طريق مسيرهاي جانبي به دو شبستان ستون دار شرق و غرب مرتبط است .
مجموعه مسجد اعظم از سمت شرق با مسجد بالاسر و صحن عتيق حرم حضرت معصومه (س) و از غرب به خيابان ساحلي رودخانه و از جنوب به خيابان موزه مرتبط است .
مسجد فوق یکی از قدیمی ترین، بزرگترین و بی گمان زیباترین بنای تاریخی فقیه برجسته حضرت آیت الله العظمی حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی در قم است. تاسیس کتابخانه ای در ضلع غربی مسجد، دیگر یادگاری آن مرحوم فقید است .
این بنای زیبا همه روزه پذیرای جمعیت زیادی از زوار برای برپایی نماز است. مجاورت بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (ع)، معماری بی نظیر و تدریس درسهای سنگین حوزه توسط مراجع بزرگ حوزه، ازجمله عللی است که این مسجد عظیم را حائز اهمیت می‌کند .
این مسجد بزرگ که امروزه مرکزیت حوزه مقدسه است، دارای مساحت 12 هزار متر مربع است. در گذشته به دلیل نبودن مکانی مناسب برای برپایی نماز جماعت، برگزاری مراسم اعیاد، و فیات و محصور کردن این بارگاه ملکوتی با قبرستانهایی در اطراف آن، از دیگر انگیزه های دستور ساخت چنین مسجد باشکوهی، توسط مرحوم آیت الله العظمی حاج آقاحسین طباطبایی بروجردی بود.
گنبد مسجد با مساحتی قریب 1460متر و ارتفاع 24 متر، گنبد بسیار بزرگی در دنیای شیعه است. کاشی کاری محراب و گنبد که از آثار قدیم کاشی کاری در ایران است خود، میراث فرهنگی امروز است. مرقد مطهر ایشان نیز در ضلع غربی مسجد اعظم بنا بر سفارش و وصیت ایشان واقع شده است. آیت الله علوی بروجردی سبط بزرگوار ایشان در این باره می‌فرمایند : این مکان قبلاً خانه کوچکی به مساحت 60 متر مربع بود که از مال شخصی آیت الله بروجردی خریداری شده و بعد از مشخص نمودن محل دفن خود، باقی زمینها را وقف مسجد نمودن د. و همیشه می‌فرمودند: "ازآنجاکه این مکان راهروی ورود به حرم مطهر است، مرا در این مکان دفن کنید تا خاک کفش زوار، روی قبر من باشد. "
آیت الله بروجردی بر این باوربودند که "در جوار کریمه اهل بیت (س) باید مسجدی هم شأن مسجد گوهرشاد نسبت به بارگاه حضرت رضا(ع) وجود داشته باشد."
این مسجد امروزه مهمترین مرکز تدریس در حوزه علمیه قم است. جلسه تدریس حسین وحید خراسانی و مکارم شیرازی هر روزه در این مسجد برگزار می‌شود .
امروزه به دلیل طرح‌های توسعه حرم حضرت فاطمه معصومه، مسجد اعظم جزئی از حرم شده‌است .
منبع : پایگاه ویکی شیعه - fa.wikipedia.org - پایگاه تبیان

بیت النور

سرای «موسی بن خزرج » که حضرت معصومه (س) چند صباحی در آنجا به سر برد، به مدرسه «ستیه » معروف است. این سرا در محله «میدان میر» وسط شهر قم در یکی از محله های قدیمی بود و عبادتگاه آن حضرت به نام «بیت النور» در وسط آن، قرار داشت.
موسی بن خزرج پس از رحلت آن بانوی گرانقدر، محراب ایشان را به همان حال باقی گذارد، و دیگر نقاط خانه خویش را نیز به احترام ایشان، مسجد کرد. اصل محراب فاطمه معصومه (س) که در نزد عوام به «تنور» مشهور است تاکنون پابرجاست و مردم از قدیم الایام تاکنون برای تبرک و خواندن زیارت و دعا بدان جا می‌روند. محراب مزبور که غرفه کوچکی بیش نبوده، تجدید بنا شده و به صورتی زیبا در آمده است. و در کنار آن، مدرسه ای برای طلاب علوم دینی ساخته شده که به «مدرسه ستیه » معروف است. نیز در ضلع غربی و و جنوبی آن، مسجدی بنا گردیده است.
ولادت آن حضرت در روز اول ذیقعده سال ١٧٣ هجرى قمرى در مدینه منوره واقع شده است. دیرى نپایید که در همان سنین کودکى مواجه با مصیبت شهادت پدر گرامى خود در حبس هارون در شهر بغداد شد. لذا از آن پس تحت مراقبت و تربیت برادر بزرگوارش حضرت على بن موسى الرضا (ع) قرارگرفت .
در سال ٢٠٠ هجرى قمرى در پى اصرار و تهدید مأمون عباسى سفر تبعید گونه حضرت رضا (ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون این که کسى از بستگان و اهل بیت خود را همراه ببرند راهى خراسان شدند .
یک سال بعد از هجرت برادر، حضرت معصومه (س) به شوق دیدار برادر و ادای رسالت زینبی و پیام ولایت به همراه عده اى از برادران و برادرزادگان به طرف خراسان حرکت کرد و در هر شهر و محلى مورد استقبال مردم واقع مى شد .
این جا بود که آن حضرت نیز همچون عمه بزرگوارشان حضرت زینب(س) پیام مظلومیت و غربت برادر گرامیشان را به مردم مؤمن و مسلمان مى رساندند و مخالفت خود و اهلبیت (ع) را با حکومت حیله گر بنى عباس اظهار مى کرد. بدین جهت تا کاروان حضرت به شهر ساوه رسید عده اى از مخالفان اهلبیت که از پشتیبانى مأموران حکومت برخوردار بودند، سر راه را گرفتند و با همراهان حضرت وارد جنگ شدند، در نتیجه تقریباً همه مردان کاروان به شهادت رسیدند، حتى بنابر نقلى حضرت(س) معصومه را نیز مسموم کردند .
به هر حال، یا بر اثر اندوه و غم زیاد از این ماتم و یا بر اثر مسمومیت از زهر جفا، حضرت فاطمه معصومه (س)بیمار شدند و چون دیگر امکان ادامه راه به طرف خراسان نبود قصد شهر قم را نمود. پرسید : از این شهر«ساوه» تا «قم» چند فرسنگ است؟ آن چه بود جواب دادند، فرمود : مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که مى فرمود : شهر قم مرکز شیعیان ما است .
بزرگان شهر قم وقتى از این خبر مسرت بخش مطلع شدند به استقبال آن حضرت شتافتند ; و در حالى که «موسى بن خزرج» بزرگ خاندان «اشعرى» زمام ناقه آن حضرت را به دوش مى کشید و عده فراوانى از مردم پیاده و سواره گرداگرد کجاوه حضرت در حرکت بودند، حدوداً در روز ٢٣ ربیع الاول سال ٢٠١ هجرى قمرى حضرت وارد شهر مقدس قم شدند. سپس در محلى که امروز «میدان میر» نامیده مى شود شتر آن حضرت در جلو در منزل «موسى بن خزرج» زانو زد و افتخار میزبانى حضرت نصیب او شد .
آن بزرگوار به مدت ١٧ روز در این شهر زندگى کرد و در این مدت مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود. محل عبادت آن حضرت در مدرسه ستیه به نام «بیت النور» هم اکنون محل زیارت ارادتمندان آن حضرت است .
سرانجام در روز دهم ربیع الثانى و «بنا بر قولى دوازدهم ربع الثانى» سال ٢٠١ هجرى پیش از آن که دیدگان مبارکش به دیدار برادر روشن شود، در دیار غربت و با اندوه فراوان دیده از جهان فروبست و شیعیان را در ماتم خود به سوگ نشاند. مردم قم با تجلیل فراوان پیکر پاکش را به سوى محل فعلى که در آن روز بیرون شهر و به نام «باغ بابلان» معروف بود تشییع نمودند .
پس از دفن حضرت معصومه(س) موسى بن خزرج سایبانى از بوریا بر فراز قبر شریفش قرار داد تا این که حضرت زینب فرزند امام جواد(ع) به سال ٢۵۶ هجرى قمرى اولین گنبد را بر فراز قبر شریف عمه بزرگوارش بنا کرد .
منبع : adineayask.ir - hawzah.net - ahlolbait.com -

امامزادگان چهل اختران

چهل اختران مقبره جمعی از سادات و امامزادگان واقع در خیابان آذر است که در سابق مرکب از سه بنای چهل اختران، شاهزاده زید و موسی مبرقع بوده است ولی اکنون از مجموعه نورهای به هم پیوسته آنان تشکیل یافته و زیارتگاهی مشترک را به خود اختصاص داده است. این زیارتگاه در میان مردم به نام " چهل اختران " یا " چهل دختران " شهرت دارد .
در این مکان مقدس، موسی مبرقع فرزند امام محمدتقی (علیه السلام) از امامزادگان معروف شهر به خاک سپرده شده است. وی نخستین کس از سادات رضویه است که در سال ۲۵۶ هجری قمری (در ۴۲ سالگی) به توصیه امام هادی(ع) روانه قم شده و در خانه ابوخالد اشعری (از اصحاب امام رضا) ساکن می‌شود و در این شهر باقی مانده است تا به ترویج دین بپردازد و پاسخ‌گوی سوالات و شبهات مردم باشد تا جایی که تمام سادات رضویه را از نسل ایشان می‌دانند .
نقل است ایشان همچون حضرت یوسف(ع) دارای چهره زیبایی بودند تا جایی که هنگام عبور از بازار مردم دست از کسب و کار خود برداشته و به آن حضرت خیره می‌شدند به همین دلیل، برقع (روی بند) به صورت می‌زدند تا مبادا باعث گناه کسی نشوند، به همین دلیل به موسی مبرقع(ع) [برقع پوش] معروف شدند .
پس از گذشت چند سال از حضور این امامزاده بزرگوار در قم، دختر و خواهران ایشان (زینب، ام محمد و میمونه) نیز به قم می‌ آیند و طی ۴۰ سال حضور در این شهر مذهبی، به طور مرتب به زیارت عمه‌شان حضرت معصومه(س) مشرف می‌شوند و نسبت به بازسازی گنبد و حرم حضرت معصومه(س) اقدام می‌کنند .
امامزاده موسی در سال 296 (هـ.ق) از دنیا رحلت نموده و در منزل خویش مزار کنونیش در مقبره چهل اختران دفن گردیده است. در جوار قبر موسی، امامزادگانی چون (محمد) و (زینب) دو فرزند بزرگوار موسی مبرقع (ام کلثوم)، (فاطمه)، (بریهه)، (ام سلمه) و (احمدبن محمد بن احمد بن موسی) از نوادگان آن بزرگوار؛ شاهزاده (زیدبن علی) از نوادگان سیدالساجدین (علیه السلام) نیز به خاک سپرده شده اند.
در صحن بزرگ این مجموعه سه زیارتگاه به اسامی امامزاده موسی مبرقع (ع)، چهل اختران و امامزاده زید (ع) قرار دارد. در بقعه چهل اختران تا هنگام تألیف تاریخ قم به سال 378 هجری قمری چهارده تن از سادات رضویه از خاندان موسی و جعفر و غالباً از طبقه نسوان به خاک سپرده شده بودند. بعد از آن هم از همین خاندان جمع دیگری دفن شده اند. می‌گویند در این بقعه چهل زن، چهل مرد و بیست و پنج کودک، در مجموع صد و پنج نفر، دفن شده اند .
به نظر می‌رسد که بنای ساختمان بقعه امازاده موسی مبرقع (ع) از آثار قبل از صفویه باشد. اما اکنون اثری از گذشت زمان بر چهره آن مشاهده نمی‌شود و در آن عملیات تجدید بنا صورت می‌گیرد .
تاریخ بنای بقعه چهل اختران سال 950 ه. ق آمده است. بانی آن شاه طهماسب صفوی و اسم معمار هنرمندش " استاد سلطان قمی " از مشاهیر معماری دوره صفویه به شما ر می‌رود. نام این استاد در زیارتگاه ضبط شده است. در سال 953 ه. ق به دستور شاه طهماسب صفوی سقفی بسیار مرتفع از آجر بر این بقعه زده شد .
بنای امامزاده زید نیز عمارتی است که گنبدی کوچک از آجر به شکل کلاه خود بر فراز آن به چشم می‌خورد و به سده نهم ه. ق تعلق دارد. این مکان مدفن یکی از نوادگان امام زین العابدین (ع) است .
مجموعه بناهای چهل اختران به شماره 965 به ثبت ملی رسیده است .
منبع : emamzadegan.ir - beytoote.com - abna24.com - صدا و سیمای مرکز قم - دانشنامه اسلامی

امامزاده عبدالله قم - قلعه چم

امامزاده نورعلی

بقعه امامزاده نورعلی (ع) در بخش کهک شهرستان قم و در روستای سرسبز و خوش آب و هوای کرمجگان واقع شده است. روستای کرمجگان در فاصله 45 کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد. این امامزاده یکی از پر بازدیدکننده ترین امامزادگان استان قم محسوب می‌شود.
نسب شریف امامزاده نورعلی(ع) روستای کرمجگان با چهار واسطه به امام چهارم، حضرت زین العابدین(ع) منتهی می‌شود. اکثر اجداد او از بزرگان سادات حسینی در طبرستان به شمار می‌آمدند. پسر عموی ایشان امام حسن‌بن‌علی الاطروش، مؤسس دولت علویان در طبرستان است که با اقتدار کامل به مدت پنج سال بر بخش‌های وسیعی از شمال ایران حکومت می‌کرد و بنیانگذار حکومت علوی در آن نواحی بود.
پس از وفات اطروش به سال ۳۰۴ هـ. ق و اختلاف فرزندان او بر سر جانشینی وی، احمد ابوعلی فرزند امامزاده نورعلی(ع) که به صاحب الخال مشهور و در دستگاه اطروش از موقعیت ممتازی برخوردار بود به قم مهاجرت کرد و مورد احترام بزرگان این شهر قرار گرفت و کمی پس از آن نقابت سادات قم به او تفویض شد و فرزندان و نوادگان او در قم از موقعیت فوق‌العاده‌ای بهره‌مند شدند و پیوسته مورد احترام قمی‌ها بودند.
امامزاده نورعلی(ع) که از نخستین سادات اشرفی حسینی مهاجر قم است، از احترام فوق‌العاده‌ای برخوردار و به زهد و تقوی شهرت داشت. پس از مهاجرت فرزند او به قم، احترام ایشان دو چندان شد.
امامزاده نورعلی به دلیل گرمای شدید قم در فصل تابستان به یکی از روستاهای قم (کرمجگان) نقل مکان کرده تا اینکه در قرن چهارم هجری وفات یافته و در روستای کرمجگان به خاک سپرده شد.
یکی از دلایل جذب گردشگران به این امامزاده جاذبه های طبیعی روستای کرمجگان است. کرمجگان روستايي با طبيعت بکر در ارتفاعات قرار دارد. چند قله دو تا سه هزار متري اين روستا را احاطه کرده که ارتفاع زياد از سطح دريا و احاطه شدن توسط کوه‌ها و آب‌هاي زير زميني فراوان باعث سرسبزي و خوش آب و هوايي اين منطقه شده است. ‏
باغ های گردو اطراف امامزاده نورعلی را فرا گرفته است اما در سال های اخیر باغ های امامزاده به سبب استفاده نامناسب بازدیدکنندگان دچار آسیب های فراوانی شده است.
منبع : yjc.ir - mehrnews.com

امامزاده فاضل (ابوالفضل علی)

بقعه امامزاده ابوالفضل علی معروف به فاضل از نوادگان امام جواد (ع) در بخش کهک شهرستان قم و در ارتفاعات مشرف به روستای بیدهند واقع شده است. این امامزاده در فاصله 40 کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد.
امامزاده فاضل یکی از امامزادگان مورد توجه مردم استان قم است که در مناسبت‌های مختلف، پذیرای خیل عظیم زائران و مشتاقان فرهنگ اهل بیت(ع) است.
امامزاده فاضل بر فراز کوه کوچکی مخروطی شکل در بالای روستای بیدهند و مشرف بر آبادی و دره ای پوشیده از درخت قرار دارد.
در طول سال های اخیر این امامزاده توسعه، فضاسازی و نوسازی شده است. ماه رمضان سال 1390 ضریح مطلای این امامزاده نصب گردید.
منبع : isna.ir - emamzadegan.ir - tabnakqom.ir

مسجد پنجعلی قم

مسجد تاریخی پنجعلی قم در محله قدیمی پنجعلی واقع شده است و قدمتی مربوط به قرن نهم هجری دارد. یکی از گذر های تاریخی شهر قم هم در نزدیکی این مسجد قرار داشته و با نام همین مسجد یعنی گذر پنجعلی شناخته می‌شود .
این مسجد در سال ۱۳۸۳ به شماره ۱۱۵۰۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در سال های اخیر نیز این مسجد مورد مرمت قرار گرفت.

مسجد و منار میدان کهنه

مسجد و مناره تاریخی میدان کهنه قم در بافت قدیمی شهر قم و حدفاصل محله چهارمردان و محله مسجدجامع واقع شده است. برخی عنوان قدیمی ترین مناره موجود در ایران و سومین مناره در جهان اسلام را به این مناره منتسب کرده اند.
عقاید مختلفی در زمینه قدمت این مناره آجری مطرح شده است. برخی معتقد اند که این مناره مربوط به قرن پنجم هجری و دوره سلجوقی است و یا اینکه حداقل قدمت مناره از قرن پنج فراتر نمی‌رود. اما برخی دیگر براین باور اند که مناره میدان کهنه در سال 291 هجری قمری در دوره حکومت یحیی بن اسحق و به یاری اعراب اشعری در قم ساخته شده است .
براساس کتیبه سنگی موجود در مناره به تاریخ 963 هجری قمری، در آن زمان این مناره به چهارسو معروف بوده است.
مناره میدان کهنه با ارتفاع 24 متر و قطر نزدیک به 4 متر به صورت رگ‏چین آجری همچون اغلب مناره‏های عصر سلجوقی با دو راه‏ پله مارپیچی به صورت رفت و برگشت با 63 پله برپا گردیده که در شرایط کنونی یکی به فضای داخلی مسجد معاصر راه می‏یابد و دیگری دریچه ‏ای رو به بام دارد.
فرم آجرکاری و نوع معماری منار مشابهات بسیار نزدیک را با منار مسجد میدان ساوه (مورخ 453ه.ق) و مناره آجری خرم‏آباد (متعلق به قرن پنجم هجری قمری) نشان می‏ دهد و به نظر می‏ رسد که منار میدان کهنه قم همچون مناره میدان ساوه و دیگر مناره‏های هم عصر در قسمت تاج و مأذنه دارای کتیبه‏ هایی از آجر بوده است که در طول زمان فرو ریخته است. ضمن آن که باقی قسمت‏ها نیز دچار فرسودگی شدید بود و چنان که در دیوان هاتف اشاره شده به همت یکی از امراء زند به سال 1191 ه.ق مرمت اساسی گردید و مأذنه فعلی نیز در حدود 50 سال پیش بر فراز منار احداث شد.
منار میدان با توجه به کهن سالگی شاهد ساخت و تخریب مساجد متعددی در جوار خویش بوده است که شاهد آن مساجدی است که در متون تاریخی به مسجد منار معروف اند. مسجد فعلی نیز به همت مرحوم آیة‏اللّه‏ حاج میرزا محمد تقی فیض پس از انهدام دکان رنگرزی که مدخل راه‏پله منار را در برگرفته بود در سال 1310 هجری شمسی در محوطه‏ای به طول 21 و عرض 12 متر مرکب از ده چشمه طاق بر فراز ستون‏های سنگی احداث شد.
منبع : hawzah.net - yjc.ir

مسجد امام حسن عسکری (ع)

مسجد امام حسن عسکری (ع) قدیمی ترین مسجد شهر قم است که در نزدیکی حرم مطهر حضرت معصومه واقع شده است. این مسجد از گذشته تا کنون اهمیت زیادی داشته و مورد توجه علما و مردم بوده است.
این بنا در گذشته "مسجد جامع عتیق" نامیده می‌شد. مسجد جامع عتیق که بعد ها به مسجد امام حسن عسکری موسوم شد، اولین مسجدی است که توسط اشعریان در شهر قم بنا گردید.
اشعریان پس از ورود به قم، آتشکده ای که در این شهر قرار داشت را ویران کرده و به جای آن مسجد جامع عتیق را بنا کردند. پس از آن در نزدیکی بنای اولیه مسجد جامع عتیق، در قرن سوم هجری به دستور امام حسن عسکری(علیه السلام) و به دست وکیل و نماینده آن حضرت، احمد بن اسحاق اشعری مسجد ساخته شد. احمد بن اسحاق از بزرگان علما قم و از اصحاب حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری(عليهم السلام) بوده است.
در آن زمان دو مسجد جامع در قم بر پا بود که یکی مسجد جامع عتیق و دیگری مسجد جمعه در نزدیکی دروازه ری(درحاضر هم وجود دارد) قرار داشت. به خاطر تشابه اسمی این دو پس از مدتی نام مسجدجامع عتیق را به مسجد امام حسن عسکری تغییر دادند .
در طول سالیان و در دوره های مختلف تاریخی و معاصر این بنا بازسازی و توسعه پیدا کرد. در حال حاضر قدیمی ترین قسمت به جامانده در این مسجد، ایوان جنوبی آن است که مربوط به اواخر دوره صفویه و بازسازی که در آن زمان صورت گرفت می‌شود. در ایوان جنوبی باقی مانده گچ بری ها و آیاتی به صورت برجسته بر دیوارهای قدیمی جلوه نمایی می‌کنند و بخشی از هنر معماران قدیمی اسلامی را به نمایش می‌گذارند .
پس از بازسازی مسجد در دوره صفوی، در دوره فتحعلی شاه قاجار بر اثر سیل، مسجد متحمل صدماتی شد که از طرف "حاج حسین کدخدا" تعمیر شد. در دوره ناصرالدین شاه به سال 1286 ق "حاجی ابراهیم تاجر" در جهت غربی مسجد، شبستان و زیرزمینی بزرگی بنا نهاد و بالاخره به سال 1295 ق "حاج علی‌نقی تاجر کاشی"، بخش‌های دیگر مسجد از جمله شبستان‌های شرقی و سردر و جلوخان را نوسازی کرد.
در سال های اخیر نیز شبستان‌های زیرزمین و طبقه فوقانی آن در جانب غربی مسجد با مصالح جدید نوسازی شد. همچنین در سال 1394 بنای جدیدی به این مسجد با وسعت ۲ هزار و ۴۰۰ متر و ۷۰۰ متر بالکن اضافه شده است و به گونه ای ساخته شده که بنای قدیم و بنای جدید با یکدیگر سازگاری داشته و یک نمای واحد را نشان می‌دهند. تمام قرآن کریم به طول ۹ هزار متر در ستون ها، کناره ها، گنبد، گلدسته و مقداری در سطح زیرین شبستان جدید نوشته شده است. این مسجد دارای ۲ گلدسته بسیار با عظمت است که یکی از آن ۵۹ متر از سطح شبستان ارتفاع دارد. شبستان جدید بسیار زیبا ساخته شده و ظرفیت دو هزار نمازگذار را داشته و دارای 180 سرویس بهداشتی است.
این مسجد همواره مورد توجه و عنایت علما و بزرگان بوده و در نوع خود از مساجد منحصر به فرد در دنیای اسلام است.مسجد امام حسن عسکری(علیه السلام) دارای سه در ورودی و در حال حاضر دارای شش شبستان است که محل برگزاری نماز، جلسات سخنرانی، درس و اعتکاف است.
در قسمت شرقی مسجد درب کوچک چوبی قدیمی وجود دارد که پشت اين در قديمی انبار و سرداب نسبتاً عجيبی است. در اين سرداب شش جسد از حدود 320 سال پيش وجود داشته که البته تا اين زمان تنها فقط اسکلت‌ آنها باقی مانده و تا سال های اخیر جسدها کاملاً مکشوف و در کف سرداب قرار داشت و تنها چند رديف آجر بين‌ آنها فاصله بود تا اينکه در سال گذشته به دستور يکی از علما روی‌ آنها پوشانده شد و البته اکنون نيز عکس های‌ آنها موجود است.
در زير زمين حياط مسجد امام حسن عسکری(ع) کتابخانه نسبتاً خوبی قرار دارد که هر چند اکثر کتاب های آن حوزوی است، بيش از 4000 جلد کتاب در آن نگهداری می‌شود. البته کتاب های دانشگاهی نيز در ميان‌ آنها به چشم می‌خورد. سالن مطالعه و مخزن و ساير ملزومات کتابخانه تماماً در زير زمين قرار دارد .
منبع : isna.ir - qomshahr.ir