جاذبه های گردشگری

زیارتگاه چک چک

زیارتگاه چک چک یزد در شهر اردکان قرار دارد و یکی از مهم ترین و مقدس ترین زیارتگاه ها برای پیروان دین زرتشت به شمار می‌رود. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و همه این زیارتگاه ها برای آنها حائز اهمیت است اما زیارتگاه چک چک به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه از معروفیت بیشتری برخوردار است و هر سال در ایام مختلف سال نه تنها میزبان تعداد زیادی از زرتشتیان ایران و جهان بلکه میزبان گردشگران مسلمان نیز هست . اما در روزهای 24 تا 28 خرداد این مکان اختصاصا در اختیار زرتشتیان قرار دارد و پیروان این آیین از شهرها و استانها و کشورهای مختلف در این مراسم شرکت می‌کنند . به دلیل موقعیت قرارگیری این مجموعه در دل کوه برای عموم کسانی که در بالا رفتن از بلندی مشکل دارند و ناتوان به شمار می‌آیند نیز بسیار نامناسب است. پس اگر قصد بازدید از آن را دارید باید بدانید که راه نسبتا سختی را باید پشت سر بگذارید. آتشکده چک چک یزد حدود ۳۶۰ پله سیمانی دارد. در واقع رسیدن به زیارتگاه مستلزم بالا رفتن از این تعداد زیاد پله در مسیری پیچ‌درپیچ است که در طول آن، نوشته‌هایی از اوستا روی دیوار دیده می‌شود. در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است، تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می‌ریزد . چند شعله شمع به طور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد . همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش محوطه کوچک زیارتگاه است. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن برای تبرک به زائران اهدا می‌شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می‌رسد . برخی نیز این زیارتگاه را با عنوان پیر سبز می‌شناسند، این عبارت از دو واژه پیر و سبز تشکیل شده است: در آیین مهر (آیین پرستش الهه میترا)، پیر به آخرین گام عرفانی گفته می‌شود و به سبب وجود درختان کهنسال چنار، واژه سبز را به آن افزوده اند.

موزه زرتشتیان کرمان

تنها موزه مردم‌‌شناسی زرتشتیان جهان در آتشکده شهر کرمان جای دارد. فکر بنیانگذاری موزه مردم‌شناسی زرتشتیان کرمان از سال 1362 همراه با بنیانگذاری کتابخانه انجمن زرتشتیان کرمان جان گرفت.
در این سال پرویز وخشوری ریاست انجمن زرتشتیان؛ به همراه مهران غیبی سرپرست وقت کتابخانه، اشیای میراث فرهنگی زرتشتیان کرمان را گردآوری کرده و تا امروز نیز آثار دیگری به آن افزوده‌اند.
سرانجام این موزه در جشن تیرگان سال1384 به‌طور رسمی و از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گشایش یافت.ساختمان موزه در سال 1370 به کوشش بهدینان فرزانه، هرمزدیار اشیدری و مهیندخت سیاوشیان پی‌‌ریزی و در سال 1380 پایان یافت.
از کهن‌ترین اشیاء این موزه یک جلد کتاب دست‌نویس گات‌ها با پیشینه‌ی بیشتر از دویست سال و یک آتشدان دستی با تاریخ حک شده 1207 است.از بخش‌های ارزشمند این موزه بخش فرتور و اسناد است که فرتورهای انجمن ناصری زرتشتیان کرمان و رفسنجان و فرتورهای سرشناسانی چون ارباب کیخسرو شاهرخ، میرزا برزو آمیغی، کشور خانم و پوراندخت در بین آنها ارزش بسیاری دارد.
بخشی از این موزه به انواع آتشدان، روغن‌سوز، پیه‌سوز و چراغ لاله را اختصاص داده شده است.لباس‌های زنانه‌ای با دیرینگی 50 تا 150 سال و پیشینه‌ای که در اسناد هخامنشی تا ساسانی دیده می‌شود، گویای پوشش زنان زرتشتی است. مخنا، لچک، چارقد، کت، پیراهن و شلوار گلدوزی شده از انواع آن بوده و زیبایی ویژه‌ای دارند.
هر سال در روزهای نوروز شماری از جوانان فرهیخته کرمانی از بامداد تا پاسی از شب به دادن راهنمایی به بازدیدکنندگان نوروزی آتشکده و موزه زرتشتیان می‌پردازند. این جوانان در طول سال در کلاس‌های آموزشی موزه با هدف هماهنگ‌سازی و یکپارچه شدن گفته‌هایی که در 2 بخش موزه و آتشکده بیان می‌شود، شرکت می‌کنند.
به کوشش این جوانان امسال برای نخستین بار جایگاه بازدید افراد غیرزرتشتی از جایگاه نیایش آنان جدا شده است تا پیروان این دین کهن بتوانند در محیطی آرام‌تر به نیایش بپردازند.

آتشکده آذرجو

اين آتشکده در ده کيلومتري غرب داراب قرار دارد و به سبک چهار تاقي با گنبد ساخته شده است. آوار ديوارهاي اين آتشکده را تا نصف گرفته است و گنبد آن ريخته است. کنار آتشکده کوه سنگي حفره سياه و همچنین چشمه طبیعی بزرگی به نام اغلان قز که به معنی دختر و پسر است، قرار دارد.
بنا به روايت مروج الذهب مسعودي اين آتشکده به دستور اشو زرتشت بنا شده است. زرتشت به يستاف شاه دستور داد تا آتش مقدس جمشيد را بيابد و يستاف شاه آنرا در خوارزم يافت و به دارابگرد آورد و در آنجا آتشکده اي بنا نمود و آتش مقدس را در آن نگه داري و سپس شهر خرم دارابگرد را بنا نمود.
از سال 332 هجري قمري نام آن به آتشکده آذرجو تغيير کرد. همانند همهٔ چهارتاقی‌های روزگار ساسانی دارای پلانی مربعی است. این سازهٔ تاریخی خاموش از لاشه‌سنگ با ملاط گچ دست‌کوب ساخته‌شده‌است. بدنه داخل اثر، گچ‌اندود بوده که پهنای لایه‌های گچی آن ۵ سانتیمتر است.
همچنین درکنار آتشکده آذرجو دو حلقه چاه سنگی دردل کوه تراشیده اند که از آنها به عنوان مخزن آب، برای دو آسیاب که در زیر آن قرار دارد، استقاده می‌شده است.

آتشکده آذرخش

آتشکده‌ی آذرخش یکی از آتشکده‌های خاموش ایران است. نامهای دیگر این آتشکده مسجد سنگ ومسجد سنگی است. این آتشکده در پنج کیلومتری جنوب‌شرقی شهر داراب، در دامنهٔ کوه ساخته‌شده است. سازه‌ای شگفت‌انگیز با نمای چلیپا(صلیبی شکل) .
مساحت این آتشکده 420 مترمربع است که یکپارچه از کوه تراشیده شده است.بخشی از سقف این سازه باز است و در زیر آن حوض کم‌ ژرفایی است. در بیرون این سازه، اتاق کوچکی در کوه ساخته شده که گویا جایگاه نگهبان آتشکده بوده‌است. برخی از پژوهشگران بر این باورند که آتشکدهٔ آذرخش در آغاز یکی از نیایشگاه‌های مهرپرستان آریایی بوده که در روزگار ساسانیان به آتشکده دگرگون شده است‌.
در زمان محمدحسن مبارز به سال 652 قمری، محرابی به این آتشگاه افزوده شده و از آن پس، این سازه مسجد شده‌است. در نزدیکی آتشکدهٔ آذرخش، آسیابی در دل کوه ساخته شده‌است که از نظر معماری در نوع خود یگانه ‌است.

آتشکده قدمگاه

آتشکده قدمگاه جهرم که به نام قدمگاه جهرم و آتشکده جهرم نیز شناخته میشود، در نزديکي محله ي علي پهلوان و در دامنه ي شمالي کوه البرز بر روي تپه ای کوچک و به شکل ساختماني است که قدمتش به دوران ساسانیان میرسد و دارای چشم انداز زیبای شهر است. گفته می‌شود که قدمگاه‌ها از معابد آناهیتا به شمار می‌روند که ویژه زنان بوده‌اند.
اين بنا شباهتي به شبستانهاي مسجد داشته و شامل يک عده طاق هاي رو به شمال است. در قسمت وسط در پشت طاق هاي فوق محوطه ي سرپوشيده شبيه چار سوق بازار وجود دارد و در همين قسمت است که بر روي قلعه سنگي نقشهايي حجاري شده و در نتيجه نام قدمگاه را به کليه ي اين ساختمان داده است. در بالاي درگاه يکي از اطاقهاي شرقي در داخل بنا سنگي نصب گرديده و اشعاري از حکيم سرائي شاعر معروف جهرم بر روي آن نوشته شده است .
در اين اشعار از اين ساختمان تحت عنوان آتشکده نام برده شده است، ولي طبق تحقيقاتي که اداره ي باستان شناسي انجام داده اعلام نمود که بناي مزبور آتشکده نبوده و بناهاي بعد از اسلام است. هرچند اين بنا از بناهاي اسلامي است، ولي قرائني در دست است که احتمال قوي مي رود در ادوار قبل از اسلام در اين نقطه آتشکده وجود داشته و بعدها به صورت فعلي درآمده است.
همچنین آرامگاه باربد موسیقیدان معروف دربار ساسانیان در مجاورت آتشکده قرار دارد.

آتشکده زرتشتیان یزد

آتشکده زرتشتیان که به آن «آتشکده بهرام» یا «آتشکده وَرهُرام» نیز می‌گویند، یکی از بناهای مقدس زرتشتیان است که در شهر یزد واقع در استان یزد بنا شده است. این آتشکده شامل ساختمان و باغ مشجری است که در آن آتش مقدس نگهداری می‌شود.
از باستانی‌ ترین دوران، آتشکده‌ها ساده و بدون زرق و برق ساخته می‌شدند و آتشکده یزد نیز از این قاعده مستثنی نیست. معماری ساختمان آتشکده از معماری آتشکده‌ های پارسیان هند تأثیر گرفته است. این بنا که در وسط حیاط واقع شده و درختان همیشه سبز آن را احاطه کرده‌ اند، در حدود 21 متر از سطح زمین بلندتر است و برای رسیدن به ورودی آن باید از 8 پله بالا رفت. نگاره فَرَوَهَر و سرستون‌ های سنگی، زیبایی ویژه‌ ای به ساختمان بخشیده‌ اند. این سرستون‌ ها و سنگ‌های گلدار پای دیوارها هنر دست هنرمندان اصفهانی است که در اصفهان سنگ‌ ها را تراشیده و سپس تا یزد برده‌ اند. کاشی‌ های نگاره فروهر بالای سردرِ ورودی نیز توسط هنرمندان کاشی‌ کار یزدی انجام پذیرفته است. در داخل ساختمان، دیوارها با تصاویر زرتشت و جمله‌ هایی از کتاب مقدس اوستا تزئین یافته‌ است.
حوضی مُدور و بزرگ در ورودی بنا به این مجموعه زیبایی خاصی بخشیده است و به رسم دیگر حوض‌ های دنیا کف آن به وسیله بازدیدکننده‌ ها با سکه‌ های ریز و درشت پول فرش شده است.
اتاق نگهداری آتش مقدس، در وسط ساختمان (دور از تابش خورشید) قرار دارد و در اطراف آن اتاق هایی برای نماز و نیایش طراحی شده اند.
ساختمان آتشکده پیشینه کهنی ندارد. این بنا در آبان ماه 1313 خورشیدی با سرمایه اهدایی انجمن پارسیان هند در زمینی که از سوی چند تن از زرتشتیان ایران از جمله برادران امانت به نام پدرشان اردشیر مهربان رستم امانت وقف شد، ساخته شد. نقشه آتشکده از سوی مهندسان پارسی کشیده شد و شادروان ارباب جمشید امانت سرپرستی و نظارت ساخت این بنا را بر عهده داشت.
آنچه که به آتشکده یزد اهمیت و اعتباری بسیار بخشیده، آتشی است که در این آتشکده می‌سوزد. به گفته زرتشتیان ارشد، آتش آن که آتش ورهرام نامیده می‌شود، ابتدا از آتشکده واریان پارس به عقدای یزد منتقل و مدت 700 سال در آنجا نگهداری می‌شد. سپس به ترک آباد اردکان آورده شد و در آنجا 300 سال روشن بود تا اینکه از آنجا به یزد آورده شد و در محل کنونی آن روشن است. قدمت آتش این آتشکده به بیش از 1535 سال می‌رسد.