کاروانسرای خانات

کاروانسرای خانات با قدمتی بیش از یک قرن، از نخستین کاروانسراهای درون شهری تهران بود که بدون هیچ گونه تخریب و ویرانی با مرمت و بازسازی مالکان شخصی همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد .
این کاروانسرا با مساحت 10هزار مترمربع با الهام از معماری باغ های ایرانی شکل گرفته که 52 حجره را در محوطه خود جای داده است، بدین گونه که در هر ضلع کاروانسرا، 13 حجره وجود دارد که امروزه در اجاره عمده فروشان خشکبار است.
صحن کاروانسرا دو ایوان دارد که یکی از آنها در شرق به ورودی بزرگی راه دارد و دیگری در غرب محوطه به ورودی دوم کاروانسرا می‌رسد. در دو سوی ورودی اصلی هم حجره های بزرگی قرار دارند که به بازار و میدان سابق امین السلطان که امروزه چیزی از آن باقی نمانده منتهی می‌شوند .
درمورد وجه تسمیه کاروانسرا به اسم خانات شاید بشود گفت وجه تسمیه آن به دلیل وجود حجره های زیاد کاروانسرا باشد زیرا که خان به معنای حجره است و خانات هم به معنی حجره هاست .
کاروانسرای خانات به عنوان بزرگترین کاروانسرای درون شهری تهران در خیابان صاحب جمع، (شمال میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی) میدان امین السلطان با مساحت حدود 10000 متر مربع و 54 حجره کوچک با دربی به ارتفاع پنج متر از چوب روسی و 40 گل میخ در اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار بنا شده است. معماری آن به شیوهٔ آجر کاری است و دارای دو بخش حیاط و راهروی ورودی است .
در سال 1357 این بنا دچار آتش‌سوزی شده و ورودی‌های غربی و شرقی آن در آتش‌سوزی مسدود شد ؛ اما آسیب کلی به ساختمان آن وارد نشد. در سال 1381 نیز این بنا مرمت شد که تلاش شد، با استفاده از مصالح قدیمی بازسازی‌های صورت گرفته، خود موجب آسیب این کاروانسرا نشوند. در نهایت در اسفند ماه سال 1388 جهت برپایی جشن نوروزی بازگشایی مجدد شد .
در حال حاضر 13 حجره از کاروانسراهای «خانات» در اجاره عمده‌فروشان خشکبار است.
بخشی از این کاروانسرا هم به رستوران سنتی تبدیل شده که تزئینات داخلی زیبایی در آن توسط استادکاران اصفهان انجام شده است .