امامزادگان چهل اختران

چهل اختران مقبره جمعی از سادات و امامزادگان واقع در خیابان آذر است که در سابق مرکب از سه بنای چهل اختران، شاهزاده زید و موسی مبرقع بوده است ولی اکنون از مجموعه نورهای به هم پیوسته آنان تشکیل یافته و زیارتگاهی مشترک را به خود اختصاص داده است. این زیارتگاه در میان مردم به نام " چهل اختران " یا " چهل دختران " شهرت دارد .
در این مکان مقدس، موسی مبرقع فرزند امام محمدتقی (علیه السلام) از امامزادگان معروف شهر به خاک سپرده شده است. وی نخستین کس از سادات رضویه است که در سال ۲۵۶ هجری قمری (در ۴۲ سالگی) به توصیه امام هادی(ع) روانه قم شده و در خانه ابوخالد اشعری (از اصحاب امام رضا) ساکن می‌شود و در این شهر باقی مانده است تا به ترویج دین بپردازد و پاسخ‌گوی سوالات و شبهات مردم باشد تا جایی که تمام سادات رضویه را از نسل ایشان می‌دانند .
نقل است ایشان همچون حضرت یوسف(ع) دارای چهره زیبایی بودند تا جایی که هنگام عبور از بازار مردم دست از کسب و کار خود برداشته و به آن حضرت خیره می‌شدند به همین دلیل، برقع (روی بند) به صورت می‌زدند تا مبادا باعث گناه کسی نشوند، به همین دلیل به موسی مبرقع(ع) [برقع پوش] معروف شدند .
پس از گذشت چند سال از حضور این امامزاده بزرگوار در قم، دختر و خواهران ایشان (زینب، ام محمد و میمونه) نیز به قم می‌ آیند و طی ۴۰ سال حضور در این شهر مذهبی، به طور مرتب به زیارت عمه‌شان حضرت معصومه(س) مشرف می‌شوند و نسبت به بازسازی گنبد و حرم حضرت معصومه(س) اقدام می‌کنند .
امامزاده موسی در سال 296 (هـ.ق) از دنیا رحلت نموده و در منزل خویش مزار کنونیش در مقبره چهل اختران دفن گردیده است. در جوار قبر موسی، امامزادگانی چون (محمد) و (زینب) دو فرزند بزرگوار موسی مبرقع (ام کلثوم)، (فاطمه)، (بریهه)، (ام سلمه) و (احمدبن محمد بن احمد بن موسی) از نوادگان آن بزرگوار؛ شاهزاده (زیدبن علی) از نوادگان سیدالساجدین (علیه السلام) نیز به خاک سپرده شده اند.
در صحن بزرگ این مجموعه سه زیارتگاه به اسامی امامزاده موسی مبرقع (ع)، چهل اختران و امامزاده زید (ع) قرار دارد. در بقعه چهل اختران تا هنگام تألیف تاریخ قم به سال 378 هجری قمری چهارده تن از سادات رضویه از خاندان موسی و جعفر و غالباً از طبقه نسوان به خاک سپرده شده بودند. بعد از آن هم از همین خاندان جمع دیگری دفن شده اند. می‌گویند در این بقعه چهل زن، چهل مرد و بیست و پنج کودک، در مجموع صد و پنج نفر، دفن شده اند .
به نظر می‌رسد که بنای ساختمان بقعه امازاده موسی مبرقع (ع) از آثار قبل از صفویه باشد. اما اکنون اثری از گذشت زمان بر چهره آن مشاهده نمی‌شود و در آن عملیات تجدید بنا صورت می‌گیرد .
تاریخ بنای بقعه چهل اختران سال 950 ه. ق آمده است. بانی آن شاه طهماسب صفوی و اسم معمار هنرمندش " استاد سلطان قمی " از مشاهیر معماری دوره صفویه به شما ر می‌رود. نام این استاد در زیارتگاه ضبط شده است. در سال 953 ه. ق به دستور شاه طهماسب صفوی سقفی بسیار مرتفع از آجر بر این بقعه زده شد .
بنای امامزاده زید نیز عمارتی است که گنبدی کوچک از آجر به شکل کلاه خود بر فراز آن به چشم می‌خورد و به سده نهم ه. ق تعلق دارد. این مکان مدفن یکی از نوادگان امام زین العابدین (ع) است .
مجموعه بناهای چهل اختران به شماره 965 به ثبت ملی رسیده است .
منبع : emamzadegan.ir - beytoote.com - abna24.com - صدا و سیمای مرکز قم - دانشنامه اسلامی