بقعه دوازده امام

آرامگاه و یا بقعه دوارده امام که قدیمترین بناء یزد بنا بر استدلال و سندییت تاریخی و شناسنامه‌ای است در قرن پنجم هجری و در دوران حکومت سلجوقیان ساخته شده است .
این بقعه در محله فهادان شهر یزد که جزء بافت قدیمی شهر است و در نزدیکی حسینیه بزرگ فهادان و در کنار مدرسه ضیائیه ( زندان اسکندر ) قرار دارد. گنبد آجری این بقعه در شمار آثار مهم هنر سلجوقی به شمار می‌رود. که به لحاظ سبک بنا و نقش و نگار و کتیبه کوفی از ارزش و موقعیت خاصی برخوردار است و بسیار مورد توجه محققان تاریخ معماری اسلامی است.
نقشه بنا به صورت چهار طاقی و شبیه نقشه مسجد گلپایگان است. و در زیر آن سردابی قرار دارد که از طریق وردوی پشتی محراب به آن دسترسی پیدا می‌کنند و اکنون مسدود است. این بقعه دارای دو در دولته کوتاهی است. نور این بنا از چهار طرف بقعه با پنجره های تزیین شده تامین می‌شود.
به استناد کتیبه کوفی که بر دیوار گچی جانب غرب بنا کتابت گردیده مشخص می‌شود که این بقعه به دستور دو برادر به نام ابو یعقوب و ابو مسعود که به روایتی از سرهنگان دستگاه حکومت علاء الدوله بوده اند، ساخته شده است. تاریخ ساختمان اصلی بر اساس کتیبه مذکور مربوط به دوره سلجوقی ( 429 هجری قمری ) است.
هدف از ساخت این بنا به روشنی مشخص نیست ولی به نظر می‌رسد محلی برای عبادت و اعتکاف و عزلت نشینی و یا مکان تجمع دراویش و صوفیان بوده است. نام اصلی این بنا تا زمان صفوی نام دیگری بوده است و از دوره صفویه به بعد به این نام خوانده می‌شود. و به نظر می‌رسد وجه تسمیه این بنا دوازده امام به خاطر سنگ قبری است که در محراب گچبری شده آن نصب گردیده و بر حاشیه سنگ مذکور صلوات کبیر که نام 12 اما ذکر شده، نقر گردیده است.
در داخل بنا آثار ارزشمندی به شکل نقاشی، گچبری و کتیبه های سنگی وجود دارد.
این بنا که در سال 1313 به شماره‌ی 207 به‌عنوان آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در سال 1378 توسط اداره کل میراث فرهنگی استان یزد مرمت گردیده است.