خانه تاریخی یزدان پناه

خانه تاریخی یزدان پناه با معماری زیبا و برجسته ایرانی در محله قدیمی باغ پنبه و در نزدیکی بازار قدیمی قم واقع شده است و قدمتی مربوط به اواخر دوره قاجار دارد. این بنای تاریخی به مساحت 884 متر و 928 متر زیربنا است و در 24 تیر 1382 با شماره ثبت 9151 در آثار ملی ثبت شده است .
در حال حاضر خانه تاریخی یزدان پناه محل رستورانی است که به شیوه کاملا سنتی در این خانه استقرار یافته است و تا 120 نفر ظرفیت پذیرایی از مهمانان را دارد. در این رستوران انواع غذاهای سنتی ایرانی و نوشیدنی های ایرانی سرو می‌شود .
عمارت یزدان پناه دارای ورودی بسیار زیبایی است که شامل سردری بلند با طاق شلجمی آجری چهار ترک با چهار ستون سنگی مدور با سرستون و پایه ستونهای حجاری شده و لب چینی هره سردر با کاشیهای کنگره ای و آجربری است که از طریق پاگرد و دالان جبهه شمال شرقی به ایوان شمالی و سپس به حیاط مرکزی (میانسرا) ارتباط می‌یابد. دیوارهای بیرونی این بنا کاه گلی بوده و فقط سردر بنا بوده که مجلل ساخته می‌شده است.
بعد از سردر وارد هشتی یا کرباس می‌شوید. این فضا و راهروهای پیچ در پیچ منتهی به حیاط‌های اندرونی و بیرونی به گونه ای می‌باشند که مانع دید افراد غریبه به خانواده می‌شده است.
در حال حاضر این عمارت در مجموع دارای هفت اتاق، سه زیر زمین و یک بادگیر و آب انبار است. اتاق‌ها در خانه یزدان پناه هر یک به نوبه خود مستقل و جداگانه هستند، اما میان آن‌ها در چوبی کار گذاشته شده تا در صورت نیاز به صورت موقت فضای بزرگتری ایجاد شود. در این خانه مانند دیگر خانه‌های اقلیم گرم و خشک اتاق‌ها گرداگرد حیاط به صورت تو درتو قرار گرفته‌اند و این خاصیت انعطاف پذیر باعث شده که تمام اتاق‌ها با درب‌هایی به یکدیگر راه یابند و این امر موجب می‌شود اتاق‌ها با یکدیگر در تبادل دمایی بیشتری باشند. همچنین به گفته اهالی محله، در زمان حضور مهمانان یا گرفتن مراسم‌های عبادی، جشن‌ها و مهمانی‌ها به وسیله این در‌ها اتاق‌ها را به یکدیگر متصل می‌کردند.
عمارت یزدان پناه همانند بسیاری از خانه‌ های ایرانی چهار فصل است. حیاط یا میانسرا، در تمام سال محیط بهداشتی مطبوعی را که از گردش آفتاب و نورخورشید حاصل می‌شود را فراهم می‌کند. اتاق های ضلع شمالی برای فصول سرد طراحی شده و زمستان نشین هستند. این اتاق ها ارتفاع کمتری داشته و پنجره های بزرگ دارند. اتاق های ضلع شمالی هم با ارتفاع بیشتر و با یک پنجره روی سقف ساخته شده اند و برای فصول گرم سال مناسب هستند .
همچنین برای خنک سازی محوطه خانه از بادگیرها و آب انبارها استفاده شده است که این آب انبارها به صورت مستقیم به وسیله قنات هایی که حفر شده بوده پر می‌شدند .
منبع : irna.ir - yazdanpanahhouse.ir