مدرسه جهانگیرخان (جانی خان)

مدرسه جهانگیرخان که به نام مدرسه جانی خان و ناصری نیز معروف است، در سمت شرق شهر قم در برابر درگاه مسجد جامع قرار دارد. مدرسه جهانگیرخان با وجود وسعت کمی که دارد از مدارس با سابقه است و بسیاری از فضلای قم از دانش آموختگان آن بودند.
درباره قدمت این مدرسه تاریخی که از نخست به تدریس علوم دینی اختصاص داشته، اطلاعات دقیقی در دست نیست و روایات مختلفی نقل شده اما با توجه به هماهنگی کاملی که مدرسه با مسجد جامع دارد، اين احتمال را تقويت می‌کند که در هر صورت بناى مسجد و مدرسه، از يک نفر و در يک زمان بوده است و از آنجا که اکثر صاحب نظران، تاريخ بناى مسجد جامع قم را به حدود قرن هشتم رسانده‏ اند، شايد اين احتمال که بانى مدرسه، جانى خان یکی از وزرا و امرای دوره ایلخانی است، به واقع نزديک‏ تر باشد.
مدرسه جهانگیرخان به دلیل نقشه چند ضلعی و سردر زیبا، از مدارس برجسته قم به شمار می‌رود.
بعد از دالان کوتاهى، حياط زيباى مدرسه نمودار مى‏شود. حياط مدرسه را حدود بيست حجره احاطه کرده است. در وسط حياط، مانند اکثر مدارس دينى حوض آبى قرار دارد و در چهار گوشه حوض نيز باغچه است. سر در ورودى مدرسه از داخل نيز داراى کاشى کارى زيبايى است که به حياط مدرسه جلوه و شکوه بخشيده است.
مقابل هر حجره، ايوانى است با ارتفاع يک پله سنگى که داراى ازاره و لبه سنگى و جدار طاقچه دار سفيد کارى شده با پوشش مقرنس گچى با جرزهاى آجرى که لچک هاى آن کاشى کارى شده است. گره سازى اين ايوان‏ها توأم با آجرهايى متضمن کتيبه به خط بنايى به نام‏هاى جلاله و اسامى پيامبر اکرم و اميرالمؤمنين مى‏باشد. در سال‏هاى اخير دو باب مغازه که کنار مدرسه قرار داشت و همچنين يک حمام که مقابل مسجد جمعه و چسبيده به مدرسه بود و سال‏ها مخروبه شده بود، خريدارى شد و داخل بناى مدرسه قرار گرفت. قابل ذکر است که بناى مدرسه جانى‏خان به شماره 1987 در فهرست آثار ملى ثبت شده است .
این مدرسه یک بار در دوران صفوی از سوی مرحوم «جهانگیرخان » مدرس مدرسه امام اصفهان تعمیر شد، بار دیگر در دوره فتحعلی شاه و بعد در دوره ناصر الدین شاه به سال 1278 ه.ق. به وسیله «میرزا نصرالله خان مستوفی گرگانی » تعمیر و مرمت شد. به همین دلیل پس از آن گاهی به نام «مدرسه ناصری » از آن یاد شده است. یکبار در زمان حضرت آیت الله بروجردی به سال 1373 ه.ق. تعمیرات کلی در آن به عمل آمد، سنگ نبشته سردر ورودی مدرسه موید این نکته است.
در سالهاى اخير نيز مدرسه مجدداً تعميرات اساسى شده است. بخش عمده اين تعميرات توسط اداره اوقاف و امور خیریه استان قم و با هزينه موقوفات گسترده مدرسه انجام شده است. در طبقه فوقانى، حدود ده حجره اضافه شده و دو باب مغازه و حمام مجاور مدرسه خريدارى شده و داخل مدرسه گرديده و چندين سالن و مدرس، به صحن مدرسه اضافه شده است. بخش ديگرى از تعميرات که بيشتر جنبه تزئينى دارد مانند کاشى‏کارى و نقاشى، توسط اداره ميراث فرهنگى قم در حال انجام است.
هم اکنون نیز فعالیت های این مدرسه تاریخی دینی (حوزه علمیه) ادامعه دارد و داراى حدود 40 حجره و هشتاد طلبه است.
منبع : t.me/qom_miras - mjqom.ir