منطقه حفاظت شده باهوکلات (گاندو)

منطقه حفاظت شده باهوکلات یا گاندو، در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این منطقه ۴۵۶ هزار هکتار وسعت دارد که بیشتر آن در شهرستان چابهار و بخشی در شهرستان سرباز قرار دارد. مرز جنوبی این منطقه را ساحل دریای عمان و مرز شرقی را مرز پاکستان تشکیل می‌دهد. این منطقه تنها نقطه ایران است که گاندو تنها تمساح بومی ایران (تمساح پوزه کوتاه ایرانی) در آن زندگی می‌کند.
این منطقه از سال ۱۳۴۹ با نام منطقه حفاظت شده باهوکلات مورد حفاظت قرار گرفت و از سال ۱۳۶۱ آن را به نام مهم‌ترین جانور بومی آن یعنی «گاندو» نامگذاری کردند .
این منطقه از رودخانه ها و آبگیرهای محل زیست تمساح تالابی، اراضی ساحلی مجاور دریای عمان، ‌رویشگاه جنگل های حرا و زیستگاه زادآوری بسیاری از پرندگان ،‌ کوه ها و ارتفاعات واقع در شمال، شمال شرق و شرق منطقه و همچنین اراضی پست مرکز و جنوب منطقه یا همان دشت باهوکلات تشکیل شده است. وجود جنگل‌های حرا و تالاب‌های موجود در خلیج گواتر نیز باعث ارزش‌گذاری بین‌المللی این ناحیه شده است .
تمساح های گاندو در رودخانه باهوکلات، دو رودخانه کاجو و سرباز که به باهوکلات می‌ریزند و دریاچه سد پیشین زندگی می‌کنند. تعدادی از آنها هم در برکه‌های متعدد منطقه زیست می‌کنند .
طی آخرین سرشماری تعداد شمارش شده این گونه بر اساس مشاهده مستقیم توسط اکیپ های سرشماری ۲۰۱ تمساح اعلام شده است. هرچند تمساح گونه‌ای بسیار باهوش و خجالتی است و به همین دلیل مشاهده مستقیم آن کاری دشوار است. بنابراین با توجه به احتمال عدم مشاهده تعداد زیادی تمساح توسط اکیپ های سرشماری، تعداد تخمینی حضور این گونه در منطقه دو برابر تعداد مشاهده شده یعنی حدود ۴۰۰ تمساح تخمین زده می‌شود.
این جانور ۶۶ تا ۶۸ دندان و پاهای کوتاه دارد. فصل جفت‌گیری تمساح پوزه کوتاه ایرانی در اسفند ماه بوده و در اردیبهشت ماه حدود ۳۰ تخم می‌گذارد که در خرداد و تیر نوزادان از تخم بیرون می‌آیند. بیشترین تهدید تمساح پوزه کوتاه ایرانی خشکسالی و تخریب زیستگاه است. برخی تمساح‌ها نیز در مسیرهای تردد خود به دلیل برخورد با خودروها مورد تهدید قرار می‌گیرند.
مردم منطقه بلوچستان به این گونه علاقه‌مند هستند و برای حفاظت از گاندو خدمات و همکاری های مطلوبی را با مامورین اجرایی محیط زیست استان داشته‌اند. بر اساس یک باور قدیمی در بومیان منطقه، وجود تمساح در برکه‌ها باعث برکت و وسعت روزی مردم می‌شود و به همین دلیل بومیان به هیچ وجه به شکار تمساح اقدام نمی‌کنند.
منطقه باهوکلات از دامنه تا قله کوه مشتمل بر انواع درختان گرمسیری، استیپ کوهپایه ای و گونه های گیاهی نواحی سردسیری است. اغلب دره های آن پوشیده از درختان و درخچه ها است. دشت ها با ارتفاعات میانی آن عرصه گونه هایی چون آکاسیا، کنار، کهور و استبرق است و از ارتفاعات میانی تا قله کوه ها جایگاه درختانی چون بنه و بادام است.
منطقه حفاظت شده گاندو محل بسیار خوبی برای زیست پستاندارانی از قبیل جبیر، کفتار، شغال و سنجاب بلوچی است. همچنین آبزیان و دوزیستانی از جمله لاک پشت سبز دریایی، ماهی گل خورک و پرندگانی از قبیل چاخ لق، دراج، شبگرد بلوچی، گنجشک بلوچی، شهد خور، عقاب دشتی و بسیاری از پرندگان خاص شبه قاره هند در این محدوده قابل مشاهده است .
منبع : iew.ir - wikipedia.org