موزه خاچاطور گِساراتسی

موزه خاچاطور گِساراتسی، نام موزه ای در کلیسای وانک است که قدمت آن به 100 سال گذشته بر می‌گردد. موزه کلیسای وانک در سال 1391 به پاس تقدیر از خدمات شایسته ی خلیفه خاچاطور گِساراتسی، بنیان گذار صنعت چاپ در ایران و خاورمیانه در سال 1638 میلادی، به عنوان "موزه خاچاطور گساراتسی" نام گذاری گردید.
قدمت موزه ی کلیسای وانک، البته نه به صورت و وسعت کنونی، به صد سال پیش يعنى سال هاى 1905-1906 م. باز مى گردد. در اين تاریخ به کوشش و يارى طادئوس هُونانیان فرزند هاروتیون هُونانيان، نويسنده ی کتاب «تاریخ جلفاى اصفهان»، اتاق هايى در ضلع شمالى حیاط کلیسای وانک براى نگهدارى کتب، نسخ خطى، اشياى تاريخى ساخته شد. اين محل تا سال 1930 به طور هم زمان به عنوان موزه و کتابخانه مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در سال 1930 به پیشنهاد سارگيس خاچاطوريان (نقاش و هنرمند ارمنی) اتاق های موزه تعمیر شد و توسعه پیدا کرد. اشیا جدیدی به مجموعه اضافه گردید و به عنوان موزه ی کلیسا معرفی شد.
پس از گذشت 40 سال، با توجه به رشد و توسعه روزافزون صنعت توريسم در کشور، خصوصاً در شهر اصفهان و اهمیت و لزوم حفظ ميراث هنرى و فرهنگ بومى ارامنه ی جلفا، شوراى خليفه گرى اصفهان در صدد برآمد موزه اى مطابق با اصول و مبانى روز تاسيس کند. بدین ترتیب ساختمان قدیمی موزه تعطیل گردید و اشیا به ساختمان جدید موزه منتقل گردید.
ساختمان فعلی موزه که در سال 1971 میلادی ساخته شد، داراى دو طبقه است که مساحت طبقه ی اول آن 600، طبقه ی دوم 525 و زيرزمين آن 250 متر مربع است.
بعد از تأسیس موزه تاکنون آثار فرهنگی بسیاری به اشیای موزه اضافه شده است که یا شورای خلیفه­ گری آنها را خریداری کرده یا اشخاص آنها را به موزه اهداء کرده اند. در نتیجه به مرور غرفه های جدیدی به موزه اضافه شده است.
در سال 1977 میلادی دو تندیس در قسمت ورودی موزه تعبیه شد که یکی از آنها تمثال مسروپ ماشتوتس، ابداع کننده حروف الفبای ارمنی در قرن پنجم میلادی و دیگری تمثال خاچاطور گِساراتسی، مؤسس چاپخانه­ ی کلیسای وانک در سده­ ی هفدهم میلادی است. این تندیس ها اثر هنرمند ارمنی زاوِن آیوازیان هستند.
یکی از آثار جالب توجهی که در موزه ی کلیسای وانک نگهداری می‌شود تار مویی است متعلق به دختری هجده ساله که واهرام هاکوپیان در سال 1974 میلادی جمله ای از کتاب عهد عتیق را به زبان ارمنی با قلمی از جنس الماس بر روی آن نوشته است. این اثر در سال 1975 میلادی به موزه اهدا شده و بازدیدکنندگان می­ توانند این جمله را با میکروسکوپی که به همین منظور در محل تعبیه شده است بر روی مو ببینند.
بخش های مختلف موزه خاچاطور گساراتسی عبارت اند از : کتاب ها و نسخه های خطی، تابلو های گچبری و نقاشی، ظروف چینی و سفالی، آثار چوبی (سازهای موسیقی، ساعت، مبلمان شمعدان، صلیب و ...)، فرمان ها، غرفه ی صنعت چاپ، غرفه ی یپرم خان (وسایل شخصی، عکس­ ها و مکاتبات شخصی یپرم خان ارمنی از سرداران انقلاب مشروطیت)، غرفه ی نژاد کشی ارمنیان در سال 1915 و غرفه ی جمهوری ارمنستان
موزه ی کلیساى وانک، با قدمت بیش از 100 سال، يکى از پيشگامان موزه و موزه دارى در ايران مى باشد. اين موزه به دليل داشتن اشیاء و فضاى منحصر به فرد خود همواره مورد توجه گردشگران و سياحان داخلى و خارجى بوده و مى باشد. طى دهه هاى گذشته موزه ی کليساى وانک يکى از معتبرترين و مشهورترين نهادهاى فرهنگى شهر اصفهان بوده که همه ساله مورد بازديد علاقه مندان بى شمارى واقع مى شود.