خانه لاری ها (موزه اسناد و مدارک)

شهر یزد را به واسطه ی عمارت های تاریخی و باد گیرهایش می‌شناسند که در گوشه گوشه ی این شهر قد بر افراشته اند، یکی از این آثار ارزشمند خانه لاری ها است.
ساخت این بنای با ارزش به زمان قاجار و سال 1286 هجری قمری باز می‌گردد و قدمتی 150 ساله دارد. مالک آن یکی از تجار برجسته‌ی لاری در شهر یزد به نام حاج محمد ابراهیم لاری و بنیان گذارش حاج غلامحسین ملازینل بوده است. لاریها 270 سال، پیش از این به منظور تجارت از فارس به شهر یزد آمدند و در جای جای شهر ساکن شدند.
برای مدتی در گذشته این خانه خانقاه نعمت اللهی ( محل زندگی دراویش مسلک نعمت اللهی ) بوده است. تا اواخر دوران حکومت رضا شاه به عنوان یکی از خانه‌های اعیان و اشراف دوران خود مورد توجه خاص و عام بود اما به علت موروثی شدن به متروکه ای تبدیل گردید و خسارات و آسیب های جدی به آن وارد آمد. در سال 1363 این بنای تاریخی توسط میراث فرهنگی یزد از صاحبش که در آن زمان آقای علی یزدی‌نژاد بود خریداری و مرمت شد و به عنوان محل اداره میراث مورد استفاده قرار گرفت.
ساختمان خان لاری ها با توجه به سبک کّلی منازل اعیانی دور خود ساخته شده؛ یعنی خانه ای است با دو قسمت اندرونی و بیرونی – حیاط در مرکز و قسمت های اعیان نشین به صورت چهار فصل در پیرامون حیاط. از قسمت شمالی به عنوان زمستانه و از قسمت جنوبی به عنوان تابستانه استفاده می‌شد که شامل تالار و بادگیر است. از ضلع شرقی که شامل اتاق آیینه مطبخ سرداب و سایر فضاهاست به عنوان پاییزه و از ضلع غربی به عنوان بهار خواب استفاده می‌شد.
درها، پنجره‌ها، ارسی‌ها و اتاقهای آئینه کاری و نقاشی شده آن یکی از نمونه‌های زیبا و عالی خانه‌های اعیانی قرن سیزدهم به شمار می‌آید.
امروزه این بنا موزه ی اسناد و مدارک را در خود جای داده است. سازمان اسناد و کتابخانه ملی، مالک فعلی اثر است .
این اثر در تاریخ 24 بهمن 1375 با شمارهٔ ثبت 1837 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.