امامزاده صالح

امامزاده صالح نام زیارتگاهی در منطقه تجریش تهران است. این بنا به مساحت سه هزار متر مربع یکی از بزرگترین و مشهورترین امامزاده های ایران است. امامزاده صالح آن گونه که از کتیبه بالای سردر صحن بر می‌آید، از پسران حضرت موسی بن جعفر و برادر امام هشتم شیعیان است‌ .
بنای اولیه و اصلی بقعه و بارگاه در سده پنجم هجری ساخته شده است که در جریان حملات مغول به ری در حدود سال 617 هجری ویران و دوباره در سال 700 هجری، غازان خان آن را بازسازی می‌کند .
بعد از زمان ایلخانیان و در دوره صفویه و قاجاریه نیز بخش هایی به اصل بقعه افزوده شد .
بنای بقعه اصلی شامل ساختمان چهارگوش بزرگ و مستحکمی با دیوارهای قطور است که فضای درونی آن تقریباً 6.5 مترمربع مساحت دارد. وضع طاق نماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای قرن هفتم و هشتم هجری است‌ .
گنبد شلجمی شکل ( شلغمی ) آن با کاشی‌های زیبا پوشیده شده است. این گنبد در سال 1323 شمسی به همت حسن فداکار تعمیر و کاشی کاری آن به صورت اولیه تجدید شده است .
احداث گنبد کنونی همراه با تزیینات و مقرنس کاری و نقاشی های ظریف و اصلاحات داخل حرم، تعمیرات و پاره ای الحاقات و به طور کلی استحکام بخشی را به هلاکو میرزا، ملقب به بهادرخان، پسر حسنعلی میرزا شجاع السطنه و نوه فتحعلی شاه نسبت داده اند .
محوطه امام ‌زاده صالح پیش از تغییر فضای خیابانی تجریش، محوطه ‌ای کاملا محصور شده همانند دیگر زیارتگاه‌های ایران بود که چنار قطوری که به ثبت میراث فرهنگی نیز رسیده بود در میان حیاط آن قرار داشت. یکی از معروف ترین چنارهای کهن‌سال ایران با قدمت دست‌کم هشتصدسال که در آثار جهان‌گردان خارجی نیز بدان اشاره شده است. این چنار در سال 1379 بریده شد.
در داخل حریم وسیع امامزاده صالح صندوقی چوبین وجود دارد که احتمالا به دوران اواخر صفوی یا افشار تعلق دارد و ضریح ممتاز نقره‌ای آن که اضلاع شرقی و شمال شرقی و غربی آن دارای محفظه مشبک مزین به نقره و ضلع جنوبی آن مشبک چوبی است از وقفیات مرحوم آقای میرزا سعیدخان وزیر امور خارجه اواخر قاجار است .
طرح توسعه حرم با توجه به افزایش زائران از سال 1374 شروع شده و با خرید خانه‌ها و واحدهای تجاری اطراف جهت توسعه ادامه دارد. طبق طرح جامعی که برای این امامزاده درنظر گرفته شده، قرار است در سه مرحله، 16 هزار متر مربع به فضای زیارتگاه اضافه شود .
بنای امامزاده از سال 1351 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته و به شماره 909 ثبت گردیده است .