جاذبه های گردشگری

قلعه بهستان (دودکش جن)

در نزدیکی شهرستان ماهنشان استان زنجان جاذبه ای مرموز و عجیب قرار گرفته است، بنایی که ردی از جن و دیو را بر چهره دارد و بومی ها ساختش را کار جنیان می‌دانند به همین دلیل است که به آن دودکش جن می‌گویند. «دودکش جن» دقیقاً همان‌جایی است که ماهنشان را شهری افسانه‌ای می‌کند و خیلی‌ها با وجود آن‌که از زنجان گذر کرده‌اند، ولی تابه‌حال نه آن را دیده و نه درباره‌اش شنیده‌اند. معلوم هم نیست پایه‌ نام‌گذاری آن چیست؛ شاید به اعتقادات کهن مردم این خطه برگردد؛ اما در اصل، «دودکش جن» نوعی سنگ قارچی‌شکل است که براثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است و در اصطلاح زمین‌شناسی به آن «Hoodoo» می‌گویند. از جاهای دیگری که در ماهنشان می‌توانید این پدیده‌های دوست داشتنی را ببینید قلعه بهستان است که به آن تخت دیو و کهن دژ هم می‌گویند. این قلعه‌ی افسانه‌ای با معماری دستکند و بی‌نظیر در دل کوه، در مسیر رودخانه‌ی قزل اوزن جای گرفته است و از آثار ملی کشور به شمار می‌رود. سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌اند و اتاق‌ها را به وجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آن‌ها به مجموعه نیز به صورت دالان‌هایی افزوده شده‌است. برخی از مردم محلی این آثار را به دلیل شکل عجیبشان «دودکش جن» یا «تخت دیو» می‌نامند.قدمت این مکان را به زمان مادها نسبت می‌دهند و تا دوره‌های اسلامی، همچنان پابرجا بوده و استفاده می‌شده است. شکل ظاهری بیرون قلعه بسیار تماشایی است و به گونه‌ی است که شبیه دیواره‌ای از دودکش‌های به هم چسبیده و تعدادی دودکش‌های جدا است و شما را به یاد قلعه‌های اسرارآمیز فیلم‌های و قصه‌ها خواهد انداخت. البته بهتر است بدانید که در شهر ماهنشان، دودکش‌ جن‌های زیادی وجود دارد؛ کافی است در مسیرتان دقت و توجه کنید تا بتوانید آن‌ها را ببینید.

عمارت مسعودیه

بنایی است که به دستور مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه قاجار در تهران میدان بهارستان ساخته شد. مساحت عمارت مسعودیه حدود 4000 مترمربع و تشکیل شده از بیرونی (دیوان خانه) و اندرونی و دیگر ملحقات است. در واقع نام این عمارت نیز برگرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته است که امروزه از جاهای دیدنی تهران محسوب می‌شود . مجموعه عمارت مسعودیه شامل 5 عمارت دیوانخانه، سفره خانه، حوض خانه، عمارت سید جوادی، عمارت مشیرالملکی و عمارت سردر است که در جای جای آن پر است از گچبری، کاشیکاری، خطاطی، نقاشی دیواری و به طوری کلی تزیینات نفیس، تقسیم بندیهای فضایی و عملکردهای متنوع. این مجموعه تاریخی دارای 7 کتیبه است که دو کتیبه در سردر اصلی، یک کتیبه در سردر کالسکه رو، دو کتیبه در عمارت دیوانخانه و دو کتیبه نیز در عمارت مشیریه قرار دارد . عمارت مسعودیه در طول سالهای عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بوده است. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یکی از پایگاه های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود. در سال 1287 در نزدیکی این عمارت بمبی دست ساز زیر کالسکه محمد علی شاه منفجر شد که بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس دست او داد. پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه خواهان به رگبار بسته شد . بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران جایی در گوشه این عمارت برپا شدند. در حدود سال های 1304 انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاق های آن نخستین کتابخانه رسمی کشور را که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود را گذاشت. چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاق های آن به عتیقه های باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایه گذاری شد. اشیای عتیقه همین جا در سال 1318 به موزه ملی منتقل شدند . این اثر در تاریخ 27 دی 1377 با شماره ثبت 2190 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و روزانه پذیرای شمار زیادی از هنرمندان و هنردوستان است . مطابق موافقت‌نامه‌ای که اواخر سال 1389 میان «سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور» و «شرکت سرمایه‌گذاری ساختمانی عظام» امضا شد پروژه مرمت، بازسازی و بهره‌برداری از عمارت مسعودیه به مدت 59 سال به این شرکت واگذار شد که قرار بوده مرمت این بنا در 3 سال انجام شود اما با گذشت 6 سال مرمت به طور کامل انجام نگرفت و خسارت های زیادی به دلیل اهمال در مرمت، به این مجموعه وارد شد. بعد از جنجال های فراوان میان صندوق احیای آثار تاریخی و شرکت سرمایه گذاری عظام سرانجام در تابستان 95 عمارت مسعودیه از این شرکت بازپس گرفته شد. هنوز کشمکش ها بین صندوق احیای آثار تاریخی و شرکت سرمایه گذاری عظام بر سر این بنا ادامه دارد.

مسجد جامع کاشان

مسجد جامع کاشان مربوط به دوره سلجوقی (623هجری قمری) مصادف با 1158 ه.ش است این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۱۵ با شمارهٔ ثبت ۲۵۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در لایه‌ برداری های اخیر از گچبری های محراب عصر سلجوقی، آثار و تزییناتی متعلق به دوره آل بویه کشف و شناسایی شده است. در شبستان تابستانی این بنا که در زیر شبستان زمستانی قرار دارد، طرح های بسیار زیبای کاشی کاری دیده می‌‌شود و درکف این شبستان آثاری از کوره‌های پخت ظروف چینی به وسیله کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در گذشته کشف شده است.مسجد جامع کاشان (مسجد جمعه کاشان) دو محراب دارد که قبله یکی کج و قبله دیگری راست است، و دارای شبستان و گنبد و حوضخانه است و چند بار مرمت شده که تاریخ آنها معلوم نیست. این مسجد که کهن سال ترین بنای تاریخی کاشان است، در خیابان باباافضل و در محله میدان کهنه از محلات قدیمی کاشان قرار دارد و دوره تاریخی آن به سلجوقیان، ایلخانیان، زندیان می‌رسد. این بنا داری گنبد آجری با مقصوره و ایوان مرتفع زیر گنبد و صحن وسیع، دو شبستان بزرگ و یک شبستان تحتانی در ضلع شمالی و حوضخانه در وسط است. ایوان اصلی که درضلع غربی واقع است در بلند ترین نقطه تیزه طاق در حدود 8/ 13 متر و در قسمت همسطح با پشت بام ارتفاع آن 2/ 11 متر است.

خانه طباطبایی ها

یکی از زیباترین و دیدنی ترین بناهای تاریخی کاشان، خانه طباطبایی هاست که در محله سلطان امیر احمد در بافت قدیم کاشان در خیابان علوی واقع شده است. خانه طباطبائی ها کاشان که از شاهکارهای هنر معماری قدیم به شمار می‌رود به وسیله مرحوم سیدجعفر طباطبایی که از تجار معروف فرش آن زمان بود در سال ۱۲۵۰هجری قمری ساخته شده است. معمار، طراح و سازنده این خانه استاد علی مریم از معماران برجسته دوره قاجار در کاشان بوده که با بهره گیری از تجارب معماران گذشته و با تکیه بر نبوغ ذاتی و قدرت خلاقیت و ابتکار خود، بنای این خانه را در ۱۰ سال به سرانجام رسانده است. خانه طباطبایی دارای تزیینات دل انگیز بسیار و اتاق ها و درهای دل نشین با ستون های زیبا است. در این بنا از فن گچبری به گونه ی ارزشمندی بهره برداری شده است و در روبروی شاه نشین آن استخر طویل زیبایی به چشم می‌خورد.

خانه بروجردی ها

خانه بروجردی ها از معروفترین بناهای شهر کاشان و از آثار تاریخی شهر کاشان در محله سلطان میراحمد در جنوب شرقیِ شهر کاشان واقع شده است. خانه بروجردی ها در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری ساخته شده و تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌ است. خانه ی بروجردی ها نمونه یکی از خانه های مسکونی اعیان نشین دوره ی قاجار در کاشان است و اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان هم است. خانه بروجردی ها با بادگیرهای قرینه هلالی شکل زیبایی بر بام تالار و کلاه فرنگی روی آن یکی از زیباترین جلوه های معماری ایرانی را به معرض نمایش می‌گذارد. نقاشی‌های ارزنده و گچ ‌بری‌ها زیر نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشی ایران دوران قاجار “مرحوم میرزا ابوالحسن غفاری کاشان” (بنیانگذار اولین مدرسه نقاشی در ایران) و برادرزاده اش “مرحوم میرزا محمدخان غفاری کاشانی” ملقب به “کمال الملک” ترسیم و طرح های گچبری خانه نیز با نظارت این دو استاد به انجام رسیده است. بانی این خانه، حاج سید حسن نطنزی از بازرگان ‌های نطنزی مقیم کاشان و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بوده‌ است. خانه بروچردی ها در دو طبقه و در بعضی قسمت ها مثل قسمت جنوبی که با سرداب دارای سه طبقه است نمادی از خانه های سنتی ایران است. بر خلاف تصور عامه، این خانه به اهالی بروجرد متعلق نبوده بلکه چون مراودات تجاری این بازرگانان نطنزی الاصل کاشانی بیشتر با تجار شهر بروجرد انجام می‌شده، لذا کاشانی ها به ایشان بروجردی می‌گفته اند.

حمام سلطان امیراحمد

حمام تاریخی سلطان امیراحمد نمونه ای از منحصر بفرد ترین حمام های ایران از نظر معماری و تزئینات با وسعت 1102 متر مربع در شهر کاشان است که در محله سلطان امیراحمد در خیابان علوی کاشان واقع شده است حمام سلطان امیر احمد در سال 1355 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 1351 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. قدمت حمام تاریخی سلطان امیراحمد که وجه تسمیه آن به جهت مجاورت با امامزاده سلطان امیر احمد است را از شواهد و آثار مکشوفه به دوران سلجوقیان نسبت می‌دهند و لیکن بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجار است. در واقع از آثار به جا مانده دوران قبل از زلزله معروف 1192 هـ. ق کاشان قدمت این حمام را به دوران سلجوقیان نسبت می‌دهند و لیکن بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجاراست. حمام های تاریخی کاشان، از جمله آثار باشکوهی هستند که در دوران صفوی مورد ستایش جهانگردان داخلی و خارجی گردیده است.

بازار سنتی کاشان

بازار کاشان یا همان بازار سنتی کاشان از جمله مهمترین آثار تاریخی و دیدنی شهر کاشان است و از اواسط خیابان بابا افضل تا حدود دروازه دولت ادامه دارد مجموعه بازار کاشان نیز با سامان مندی فضاهای معماری و همجواری با راه ‌های بازرگانی باستانی، یکی از پر رونق ‌ترین و باشکوه‌ ترین بازارهای ایران به شمار می‌‌آید. دوران اوج و رواج بازار کاشان مربوط به زمان صفویه و به خصوص دوران شاه عباس اول است. غالبا سیاحان و جهانگردانی که در عصر صفوی و قاجار، به ایران و به خصوص کاشان سفر می‌ کردند همواره عظمت و شکوه بازار کاشان را مورد تمجید قرار می‌‌دادند.بازار کاشان با وجود رونق و زیبایی بسیار در دوران سلجوقی و صفوی، به سبب زلزله شدید در سال ۱۱۹۲ قمری ویران شد و در پی وقوع این حادثه علاوه بر تخریب ابنیه تاریخی شهر، بافت بازار نیز از بین رفت. بازار فعلی کاشان روی بقایای بازار قدیم که در اثر آن زلزله فروریخته بود، بازسازی شد. فضاهای معماری امروز بازار کاشان در واقع از بازسازی‌های دوران قاجاریه و بخصوص دوره حکمرانی فتحعلی شاه باقی ‌مانده است.وجود چهار سوق میانچال و راسته های فرعی یا بازارچه‌های کفاش‌ها، بزازها، ریسمانچی‌ها و بازار ملک بر شکوه و جلال این بازار کاشان می‌افزاید.

باغ و حمام فین

باغ فین و حمام فین کاشان در 6 کیلومتری جنوب شهر کاشان در انتهای خیابان امیرکبیر فعلی و روستای فین کوچک قدیم قرار دارد و از با ارزش ‌ترین آثار تاریخی کاشان است بنای بر جای مانده باغ از دوران صفوی است که بر روی بناهای دوره دیلمی ساخته شده و از لحاط باغ آرایی و آب رسانی دارای اهمیت ویژه‌ ای است بناهای این باغ شامل سر درب ورودی و برج و باروی آن، شتر گلوی صفوی در میانه باغ، شتر گلوی فتح علی شاهی و اتاق شاه نشین در جنوب خاوری باغ، موزه ‌در باختر باغ و حمام ‌های کوچک و بزرگ و کتابخانه در خاور باغ می‌شود.حمام فین کاشان که در باغ فین قرار دارد همان مکان تاریخی است که ناصرالدین‌شاه در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم خود امیرکبیر را در آن به قتل رساند. وسعت باغ فین بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برج های استوانه شکل محصور شده‌ است. در مقایسه با بسیاری از باغ‌ های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی مشروب می‌ شود.در جنوب باغ فین چشمه آبی موسوم به چشمه سلیمانیه، با قریب به دوازده سنگ آب وجود دارد. آب آن فوق العاده صاف است ولی به واسطه داشتن بعضی املاح برای آشامیدن مناسب نیست. لازم به ذکر است که موزه ملی کاشان هم در این باغ قرار دارد.

خانه موزه عروسک و اسباب بازی

موزه عروسک و اسباب بازی در بافت تاریخی شهر کاشان و در خانه ای قدیمی متعلق به دوران قاجار قرار دارد که قدمت آن به بیش از 150 سال پیش باز می‌گردد.
این خانه تاریخی متعلق به جعفر علامه فیضی شاعر و روحانی اواخر دوره قاجار است که توسط مدیر موزه خریداری و پس از مرمت و آماده سازی به موزه اسباب بازی و عروسک تبدیل شد. بنای موزه عروسک و اسباب بازی، با نام خانه سهرابی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه عروسک و اسباب بازی در زیرزمین دست کن این خانه تاریخی قرار دارد و با طی کردن پله ها و عبور از دالان، موزه را مشاهده خواهید کرد. بر دیوار های دالان نقاشی هایی از عجایب المخلوقات به چشم می‌خورد که فضای خاص این موزه را تداعی می‌کند.
این موزه توسط بخش خصوصی اداره می‌شود. عروسک ها و اسباب بازی ها توسط مدیریت موزه "امیر سهرابی" در نتیجه ی سال ها سفر و پژوهش در شهرها و روستاهای ایران، گردآوری شده است. قصه ی زندگی این عروسک ها توسط راهنمایان موزه برای بازدید کنندگان بیان می‌شود.
قدیمی‌ترین عروسک‌های خیمه ‌شب ‌بازی ایران با قدمت ۱۵۰ سال، عروسک‌های محلی ایران، نمونه‌هایی از عروسک‌های ملل دیگر، و اسباب‌ بازی‌هایی از حدود ۱۰۰ سال پیش در این موزه قابل مشاهده هستند.
بازدید از موزه عروسک و اسباب بازی کاشان علاوه بر اینکه شوق بازی و کودکی را بیدار می‌کند، شما را با تاریخ و فرهنگ اسباب بازی و عروسک های ایران و جهان آشنا می‌سازد.
در زمستان 1396، پس از انجام عملیات بازسازی، بخش اقامتی نیز به این موزه تاریخی اضافه شد و تحت عنوان اقامتگاه بوم گردی موزه عروسک و اسباب بازی فعالیت خود را آغاز کرد. اقامتگاه موزه عروسک و اسباب بازی دارای 7 باب اتاق است که حیاط مجموعه را احاطه کرده اند. سبک سنتی اتاق ها حفظ شده و فضای شاد و رنگانگی برای‌ آنها طراحی شده که در هماهنگی کامل با موضوع موزه است و حس کودکی را برای مهمانان به وجود می‌آورد.
فروشگاه اسباب بازی و عروسک های دست ساز، کارگاه ساخت عروسک و شربت خانه از دیگر بخش های این مجموعه هستند. در مدت زمانی که در موزه هستید فرصت بازی، تماشای نمایش (خیمه شب بازی) و تجربه ساخت عروسک و اسباب بازی برایتان پیش خواهد آمد.
قرارگیری خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان در خیابان فاضل نراقی، موجب دسترسی آسان به امامزاده چهل دختران، خانه تاریخی طباطبائی ها، خانه بروجردی ها، قلعه جلالی و حصار سلجوقی می‌شود.

خانه عباسیان

مجموعه خانه عباسیان کاشان در خیابان علوی در کوی سلطان امیراحمد واقع شده است. این مجموعه از لحاظ معماری و تزیینات حایز اهمیت فراوان است که به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزئینات گچبری و نقاشی و کاربری تزئینات معماری اسلامی نظیر رسمی بندی، یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک در اوج زیبایی و ظرافت می‌ باشد .
خانه عباسیان بین سال های ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۸ هجری قمری به درخواست محمد ابراهیم تاجر کاشی که از تاجران معروف چینی و بلور منطقه بود، ساخته شد. این عمارت در مساحتی به وسعت ۵ هزار متر مربع از ۵ طبقه و ۵ حیاط برخوردار است.
جلوه هایی از معماری اصیل ایرانی-اسلامی در طرح های بدیع و نقش های خیال انگیز گچ بری و انواع تزیینات، خود را به نمایش گذاشته اند و این زیبایی به حدی چشم نواز است که طبق نظر کارشناسان، این مجموعه را به عنوان نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی-اسلامی در نظر گرفته اند و به واسطه قرارگیری در نزدیکی بسیاری از جاذبه های گردشگری کاشان، سالانه با استقبال ده ها هزار گردشگر داخلی و خارجی مواجه می‌شود.
بخش های مختلف خانه عباسیان : ورودی و هشتی، اتاق آينه، سر پوشیده بزرگ، ايوان بهاره، سر پوشيده کوچک، اتاق مرکزی ( شاه نشین )، آب انبار، دريچه راه مخفی، اتاقک مخفی، سرويس های بهداشتی قدیمی، حوضخانه، چاه آب، حیاط باغ، سرداب بزرگ، رخشويخانه، عبادتگاه، بخش خدمه، مطبخ، حیاط خدمه و ... .
حیاط حوضخانه مدتی محل تدریس درس حوزوی آیت الله علوی بوده است. هر کدام از این حیاط ها کارایی خاصی را برای صاحب بنا داشته اند، مثلا حیاط بیرونی خانه عباسیان بیشتر محل پذیرایی مهمانان و محل رفت و آمد مردم به این بنا محسوب می‌شده است. دو تالار سرپوشیده بزرگ و کوچک، اتاق آینه، نورگیر کلاه فرنگی، سرداب، یک حلقه چاه آب و آب انبار کوچک خانگی از دیگر بخش های حیاط بیرونی عمارت عباسیان است. در گذشته حیاط اندرونی خانه عباسیان محل زندگی افراد خانواده بوده است. این حیاط دارای اتاق های متعدد تودرتو، اتاق شاه نشین، اتاق نیایش، رختشویخانه، مطبخ، چاه آب، سرداب و ... است.
حیاطی مجهز که اهالی خانه در هر اتاقی که دوست داشتند می‌توانستند وقت بگذرانند، اما بخش دیگری از عمارت عباسیان حیاط باغ است که به علت تغییرات فراوان در طول تاریخ بسیار آسیب دیده است طوری که قسمتی از این حیاط در سال های اخیر به کلی تخریب شده و هشت خانه جدید و امروزی در آن ساخته شده است.
قسمت قدیمی تر این بنا به صورت مخروبه همچنان باقی مانده است. جایی که در گذشته گل ها و درختانی زیبا آن را محصور کرده بودند و چند حوض آب زیبا در آن جا خوش کرده بود .
آیت الله علوی، این حیاط را محل اقامه نماز جماعت خود قرار داده بود، به همین خاطر این شخص در میان اهالی کاشان به «آقا سید محمد باغ» معروف بوده و همه با این عنوان صدایش می‌زدند. در ساخت حیاط حوضخانه معماری ویژه ای به کار برده شده است چرا که کانال های ورودی آب قنات به خانه از میان پایه های خشتی این حیاط عبور کرده است.
این خانه در سال ۱۳۷۴، توسط هیات امنای احیاء و مرمت بافت تاریخی کاشان با همکاری وزارت صنایع و معادن وقت، خریداری و مورد مرمت کامل قرار گرفت و در سال ۱۳۷۷، با شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
اکنون، بخشی از این عمارت زیبا، در اختیار بنیاد سهراب سپهری، نقاش و شاعر نامدار تعلق گرفته و کل عمارت نیز تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار دارد .

کاخ عالی قاپو

کاخ عالی قاپو در واقع عمارتی پرشکوه و زیبا است که در غرب میدان امام ( میدان نقش جهان ) و روبروی مسجد شیخ لطف الله واقع شده است. این بنای زیبا از مهمترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری و مربوط به دوره صفوی است که از شهرتی عالمگیر برخوردار است. اصل بنا در دوره شاه عباس اول احداث شده و در دوره جانشینان او الحاقات و تعمیراتی در آن انجام شده است. ساختمان دارای 5 طبقه است که هر طبقه تزئینات مخصوصی دارد. اگر چه این قصر در دوره های بعد از صفویه لطمات فراوان دیده است، هنوز نیز شاهکارهائی از تزئینات و نقاشی های عصر صفویه در آن، بینندگان را به تحسین وا می‌دارد. در چهل ساله اخیر به دلیل آن که خطر ویرانی کاخ عالی قاپو را تهدید می‌کرد و همچنین به علت توجه مردم و ارگانهای دولتی به میراث های فرهنگی، مرمت هائی توسط هیأت های متخصص داخلی و خارجی در آن انجام گرفته است.

عمارت سرای بدیع (خانه حاج رسولی ها)

بنای تاریخی سرای بدیع که اکنون به عنوان مجتمع فرهنگی، سیاحتی و هنری معرفی می‌گردد متعلق به تجار دوره سلطنت قاجار و حدود 240 سال قبل مشتمل بر 4 باب خانه مسکونی آن زمان بوده که سه باب از آنها طی قرون گذشته تخریب شده و یک باب خانه باقیمانده در سال 1383 توسط انسانی عاشق به میراث های ملی کشور بنام آقای علی اصغر بدیعی از وارثین بنا خریداری، مرمت و بازسازی شده است . قدمت این سرا به اواخر دوره صفوی می‌رسد. خانه باقیمانده مطابق با الگو برداری از خانه های زمان صفوی به صورت یک دست و بدون اضافه نمودن هیچ بخش الحاقی به کالبد اصلی آن مرمت شده است. مرمت و بازسازی این بنا در یک دوره 10 ساله و با صرف حدود 12 میلیار تومان به صورت شخصی و توسط آقای بدیعی با گماردن هنرمندان زیاد و چیره دستی شکل گرفته است. خانه فعلی ۱۴۰۰ متر مربع زیر بنا دارد که به طور کامل و مطابق با اصول مهندسی، رطوبت زدایی و ایمن سازی شده است. خانه‌ای که امروز چون نگینی در کوچه حاج رسولی های خیابان چهارباغ پایین اصفهان می‌درخشد. همچنین سرای بدیع دارای چند واحد اقامتی است که جهت اهداف خاص و متناسب با امکانات سرای بدیع در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. بنا بر فضای تاریخی و قدیمی خانه در اینجا با انواع غذاها و نوشیدنی های بومی و سنتی پذیرایی می‌شود. این بنا دارای سیصد ویترین و جانمایی جهت نمایشگاه و فروشگاه آثار هنری و صنایع دستی است. سرای بدیع ( خانه حاج رسولی های اسبق ) به شماره 9060 به ثبت میراث فرهنگی استان اصفهان در آمده است.

کاخ هشت بهشت

در کنار چهار باغ اصفهان کاخ ها و کلاه فرنگی های با صفایی ساخته شده بوده که از‌ آنها تنها کاخ هشت بهشت باقی مانده است. این کاخ که زمانی به عنوان زیباترین کاخ دنیا نامیده می‌شده است در سال 1080 هجری و در زمان شاه سلیمان صفوی ( دوران صفویه ) در نزدیکی باغ بلبل بنا شده است. کاخ در دو طبقه بر روی یک هشت ضلعی به بلندای 130 سانتی متر ساخته شده است. بنای کاخ طرحی هشت پهلو دارد و تلاش شده با توجه به نام کاخ، الگوها و نمادهایی از عدد هشت به اجرا درآورده شود. چنان چه شمار واحدهای ساختمانی هشت تا، حوض مرکزی هشت پهلو است، آجرهای کف پوش هشت پهلویی نیز دارد. اتاق های دو واحد ساختمانی آن نیز هشت پهلو است. باغ وسیعی که عمارت در وسط آن واقع شده به نام باغ بلبل جزئی از باغ بزرگ و وسیع نقش جهان بوده است که شاه اسماعیل اول در اصفهان احداث کرد که قابل ذکر است دوران صفوی اوج قدرت و عظمت باغ سازی ایرانی بوده است و در زمان جانشینان او به خصوص شاه عباس اول قسمتی از این باغ به میدان و قسمت‌های دیگر آن به چهار باغ و باغ‌های گوناگون اطراف آن تبدیل می‌شود. از مهم‌ترین این باغ‌ها می‌توان باغ چهلستون، باغ گلدسته، باغ نارنجستان، باغ بادامستان، باغ دمور، باغ نگارستان، باغ خیمه‌گاه و باغ بلبل در ضلع شرقی چهارباغ، باغ تخت در ضلع غربی چهارباغ را نام برد. زیبایی این باغ و درختان، حوضچه ها و جوی های در آن و عمارت های بزرگ با تزئینات زیبا و شگرف واقع در‌ آنها به قدری زیبا بوده که تمام سیاحان گذشته از دیدن آن شگفت زده می‌شدند اما در دوره قاجار و در زمان حکمرانی ظل‌السلطان پسر ناصر الدین شاه تغییرات زیادی در این باغ ها انجام شده، تعداد زیادی فروخته شده، کاخ ها و عمارت ها از بین رفته و از این باغ وسیع تنها باغ بلبل با وسعت کمتر که در حال حاضر به نام پارک شهید رجایی نامیده می‌شود و عمارت هشت بهشت در آن باقی مانده است . این باغ و کاخ در آن به شماره 227 به ثبت ملی رسیده است.

سی و سه پل (پل الله وردی خان )

سی‌وسه‌ پل یا پل الله‌وردی خان پلی با 33 دهانه، 295 متر طول و 14 متر عرض است، که توسط الله‌وردی خان اوندیلادزه بر روی زاینده‌رود در شهر اصفهان و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی در سال 1011 هجری ساخته شده و محل برگزاری مراسم جشن آب‌پاشان و همچنین مراسم خاج‌شویان ارامنهٔ اصفهان در دورهٔ صفویه بوده است . این پل در گذشته «پل جلفا» نامیده می‌شد (زیرا از این طریق به جلفا که تازه احداث شده بود می‌رسیدند). به «الله وردیخان» نیز معروف است زیرا سردار مشهور شاه عباس اول که به ساختن این پل مأمور گردید به این نام نامیده می‌شود. در طرفین پل معبر باریک مسقفی است که در سراسر طول پل دیده می‌شود. این پل تاریخی و زیبا دارای یک پیاده رو برای گردش در بالا و یک پیاده رو در پایین است. پیاده رو پائین گذرگاه مسقفی است که میان پایه های مرکزی پل و به فاصله کمی از بستر رودخانه ایجاد شده است . این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شمارهٔ ثبت 110 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

منار جنبان

ایوان منارجنبان در حقیقت مزار و مقبره یکی از عارفان و زهّاد مشهور قرن هشتم هجری به نام عمو عبدالله کارلادانی است که از آثار تک ایوانی دوران ایلخانی بوده که در حدود 800 سال پیش بنا گردیده است. اما برخی از محققین عقیده دارند که مناره ها در حدود 300 سال بعد از ساخت بنا و توسط دانشمندان دوره صفوی به ایوان مزبور برای متفاوت شدن بنا افزوده شده است. نکته ای که باعث شهرت منارجنبان شده و هر مسافری را برای بازدید از آن ترغیب می‌کند این است که حرکت دادن یک مناره نه تنها مناره دیگر را به حرکت در می‌آورد بلکه تمامی ساختمان مرتعش می‌شود. اگر فردی از 17 پله داخل هر مناره که از بام بنا تا بالای هر مناره وجود دارد، بالا رفته و دست‌های خود را داخل یکی از دیوارهای واسط میانی پنجره‌های فوقانی آن قفل و شروع به تکان دادن مناره کند، مناره به حرکت در آمده و هم‌زمان با آن مناره دیگر و در واقع کل ساختمان به نوسان در می‌آید که تنها نوسان مناره قابل دیدن است . این بنا در مسیر اصفهان به نجف آباد و در روستایی به نام کاردلان واقع است که امروزه به سبب گسترش شهرنشینی این روستا جزئی از شهر اصفهان به حساب می‌آید که در مسیر خیابان آتشگاه در شش کیلومتری غرب اصفهان قرار دارد. ارتفاع ایوان مقبره عمو عبدالله از سطح زمین بقعه 10 متر و ارتفاع هریک از دو مناره 5/7متر است و کل بنا مساحتی در حدود 146 متر مربع دارد.

چشمه آب گرم و دهکده گل سرخ ورتون

چشمه آب معدنی و آب گرم ورتون شامل چشمه های آبگرم معدنی، حمام ها و حوضچه های آبگرم ( بیشتر‌ آنها مخروبه اند ولی برخی از‌ آنها سالم بوده و مورد استفاده مراجعه کنندگان است ) و یک بنای سنگی تاریخی به نام حوض مراد با کاربری آبگرم و متعلق به دوره صفویه و بقعه متبرک آن (معروف به امامزاده آبگرمی) است. نقل است که این آبگرم گاهی مورد استفاده خانواده سلطنتی قرار می‌گرفته است. حمام تاریخی ( ورتون ) پس از مرمت در سال 1390 و برپایی تجهیزات تفریحی و اقامتی در آن، هر ساله از مسافران بسیاری پذیرایی می‌کند . در اطراف این آبگرم و حمام تاریخی مجموعه گردشگری اقامتی رفاهی با نام دهکده گل سرخ وجود دارد. این مجموعه که اتاق های آن به صورت کلبه های مجزا از هم ساخته شده با مخلوطی از کاهگل و سنگ به شکل سنتی تزیین شده اند و به دو دسته با تختخواب و بدون تخت با لحاف و تشک و کرسی در فصل زمستان تقسیم می‌شوند. در سفره خانه مجموعه هم می‌توانید غذاهای سنتی مثل چلو گوشت و خورشت آلوچه سنتی را امتحان کنید و لذت ببرید . در عین حال، تفریح جالبی که برای گردشگران در نظر گرفته شده است، دوچرخه سواری در یک مسیر کوهستانی به طول دو هزار و 300 متر است. اگر دوچرخه همراه نبرده اید، می‌توانید یک دوچرخه کرایه کنید و از رکاب زدن در هوای لطیف و طبیعت بکر اطراف و سپس استراحت در آبگرم لذت ببرید . این اثر در تاریخ 7 خرداد 1387 با شمارهٔ ثبت 22935 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد امام (مسجد جامع عباسی)

مسجد امام که به نام‌های مسجد جامع عباسی، مسجد سلطانی و مسجد شاه نیز شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان در اصفهان است که ساخت آن در طی دوران صفوی در قرن یازدهم هجری و در سال 1020 هجری قمری به فرمان شاه عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع گشته و در دوره شاه صفی (در سال 1038-1052ق‌/ 1629-1642م‌) به پایان رسیده و همینطور الحاقات دیگر مسجد تا حدودا سال های 1077 هجری قمری یعنی آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم و اولین سال سلطنت شاه سلیمان و یا سال 1095 هجری قمری ادامه داشته است که نشان می‌دهد اتمام تزیینات و الحاقات مسجد در دوره جانشینان شاه عباس اول صورت گرفته است.
یکی از ویژگی های خاص این مسجد گنبد آن است. این گنبد در حدود 400 سال پیش به‌ گونه‌ای طراحی شده که اگر در زیر و نزدیک به مرکز آن بایستید، صدا با وضوح و شدت بالا انعکاس می‌یابد حتی اگر آرام صحبت کنید. این وِیژگی گنبد مسجد در گذشته به دلیل عدم وجود دستگاه های صوتی و … برای سخنرانی ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفته است و البته منحصر به فرد بودن این ویژگی و عدم وجود آن در سایر آثار باستانی ایران، نشان از دانش بالای سازندگان و معماران این گنبد از مسائل فیزیکی و ریاضی مربوط به پژواک صوت دارد.
این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 107 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کاخ موزه چهل ستون

بنای کاخ چهل ستون به دوره صفوی بر می‌گردد که در زمان شاه عباس اول به صورت ساختمانی کوچک به شکل کوشک یا کلاه فرنگی ساخته شد و در زمان شاه عباس دوم توسعه یافت و چهل ستون نامیده شد. این کاخ از جمله کاخ هاییست که در باغ وسیع و بزرگ جهان نما که تا میدان اصلی و مرکزی چهارباغ عباسی ادامه داشت ( شروع‌ آنها عالی قاپو بود ) ساخته شدند. در این محوطه بزرگ که چند کاخ سلطنتی نیز مستقر بود عماراتی مانند تالار اشرف، جبه خانه، رکیب خانه، کشیک خانه، تالار طویله، کاخ هشت بهشت، توحید خانه و برخی عمارات دیگر ساخته شد. در سال 1327 این کاخ به موزه تبدیل شده که در سال 1343 به منظور مرمت تعطیل شده و دوباره بعد از انقلاب اسلامی در سال 1367 کاخ چهل ستون تبدیل به موزه گردید.

میدان نقش جهان (میدان امام)

میدان زیبای نقش جهان یا میدان امام که در گذشته به میدان شاه معروف بود در دوره صفوی در سال 11 هجری ( دوره شاه عباس اول ) بنا شده است که از زیباترین میدان های جهان به شمار می‌رود. این میدان با شکوه برای انجام مسابقات و بازی های معمول آن عصر مانند چوگان و قاپوق اندازی مورد استفاده قرار می‌گرفت و سان و رژه سربازان و سپاهیان نیز در همین محل انجام می‌شد. میدان امام ( نقش جهان ) به طول 525 متر و عرض 159 متر مانند زنجیری 4 اثر تاریخی مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام ( مسجد شاه سابق، مسجد جامع عباسی )، سر در بازار قیصیریه و کاخ عالی قاپو را به هم متصل کرده است. چهار طرف میدان نیز چهار بازار قرار دارد که به وسیله حجره هایی که دور تا دور میدان جای گرفته اند به میدان متصل شده اند که بیشتر به صنایع دستی زیبا و اعلاء از جمله قلم کاری، مسگری، مینا کاری و غیره ( اکثر صنایع دستی ایران در غرفه های گرداگرد این میدان یافت می‌شوند ) کار دست استادان چیره دست مرتبط می‌شوند که همان جا در مقابل دیدگان رهگذران به هنر خود مشغولند که همین امر یکی از جذابیت های ویژه میدان نقش جهان به شمار می‌رود. میدان نقش جهان در تاریخ 8 بهمن 1313 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. همچنین این میدان در اردیبهشت 1358 جزء نخستین آثار ایرانی بود که به ثبت میراث جهانی یونسکو درآمد.

دیر آمناپرگیچ مقدس (کلیسای وانک)

دیر آمنا پر گیچ مقدس که کلیسای وانک (هُوسپ آرِماتاتسی مقدس) در آن واقع شده است، مهم ترین مجموعه مذهبی و فرهنگی ساخته شده توسط ارامنه اصفهان در محله جلفای نو است. این دیر مرکز تربیت کشیش و خلیفه بوده است و به نوعی «حوزه علمیه مسیحی» محسوب می‌شود. موزه ی کلیسای وانک و کلیسای وانک از بخش های قابل بازدید برای عموم گردشگران در این دیر است.
محله جلفای نو، محله ای شناخته شده در اصفهان است که ارامنه پس از کوچانده شدن از محل سکونت خود در جلفای نخجوان(کرانه رودخانه ارس) به اصفهان توسط شاه عباس اول، در این محله زندگی می‌کنند.‌ آنها در طول سالیان کوشیده اند که فرهنگ و هنر موطن خود را در این محله پیاده سازی و حفظ کنند و آن را جلفای نو نام گذاری کرده اند.
هنرمندان ارمنی در جلفای نو با بهره جویی از میراث هنری سرزمین آبا و اجدادی خود و تأثیرپذیری از هنر ایرانی به ابداع آثار هنری گوناگون از جمله بنای کلیساها و عمارت های مجلل پرداختند. ارمنیان که در جلفای نخجوان کلیسا و دیری به نام «سورپ آمِناپرگیچ وانک» به معنای دیر ناجی مقدس همگان داشتند در 1605 میلادی نیز در جلفای اصفهان کلیسای کوچکی در دیری به همین نام بنا کردند. ساختمان فعلی آن از 1014 هجری (1605 ميلادی) تا سال 1066 هجری (1655 ميلادی) طول کشيد.
به دلیل اهمیتی که دیر آمنا پر گیچ مقدس از نظر سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای ارمنیان داشته با گذشت زمان تغییراتی را در معماری اولیه ی آن ایجاد کرده اند. مجموعه ی این دیر کلیسای اصلی و صحن آن، ناقوس خانه، کتابخانه، چاپخانه، موزه، برج ساعت، بنای یادبود نژادکشی ارمنیان، مرکز اسناد، اتاق های مخصوص اقامت اسقف و تالارهای اجتماعات است که تمامی این بناها مجموعاً دارای مساحتی بالغ بر 8731 متر مربع است.
کلیسایی که در دیر آمنا پرگیچ قرار دارد به نام کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس است که به کلیسای وانک معروف است. کار ساخت این کلیسا و تزیینات داخلی آن 9 سال به طول انجامید. در کتیبه ی ارمنی ای که بر بالای سردرِ ورودیِ این بنا قرار گرفته آمده است: «کلیسای آمِناپرکیچ در سال 1655م، در دوران پادشاهی شاه عباس دوم و در زمان جاثلیق فیلیپوس، به دست راهب این دیر، خلیفه داوید و با کمک­های مالی مردم جلفا بنا شد...».
کلیسای هُوسپ آرِماتاتسی مقدس یا همان کلیسای وانک، دارای پلانی مستطیل شکل در جهت شرقی غربی با ابعاد 10.53*14.92متر است که سقف و گنبد آن بر روی قوس هایی که به دیوارهای کلیسا و دو ستون بزرگ متصل به دیوارهای جانبی وصل شده اند تکیه دارد. گنبد اصلی کلیسا دارای دوازده متر ارتفاع و هشت نورگیر است که به صورت دوجداره ساخته شده و فاقد هرگونه تزیینات خارجی است. در سمت غربی گنبد اصلی نیز گنبد قوسی شکل دیگری قرار گرفته.
مصالح به کار رفته در بنا عبارت اند از آجر و خشت. کلیه ی قسمت های داخلی کلیسا با گچ پوشانده و بر روی آنها نقاشی هایی با رنگ روغن و با موضوعاتی از کتاب مقدس ترسیم شده به گونه ای که تمامی سطح دیوارهای داخلی کلیسا پوشیده از نقاشی های بسیار زیباست، اما دیوارهای خارجی هیچ گونه تزیینی ندارند و به صورت قاب بندی هایی با نمای آجری طراحی شده­ اند.
محراب کلیسا در قسمت شرقی بنا واقع شده و در دو طرف آن اتاقک هایی چهار گوش و در زیر محراب نیز مدفن بانی کلیسا، خلیفه داوید و پدر صنعت چاپ ایران، خلیفه خاچاطور گِساراتسی، قرار گرفته است.
نخستين بنايی که در بدو ورود به دیر آمنا پر گیچ توجه بازديدکننده را به خود جلب می‌کند ساختمان برج ساعت است که در بالای در ورودی دير قرار گرفته و از سه طبقه تشکيل يافته. در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سيصد کيلوگرم نصب شده، که صدای ناقوس آن تا دور دستها شنيده مي شود. اين برج و ساعت را مارديروس هوناتانیان در سال 1931 بنا کرده است.
در سمت شمال غربی محوطه ی حیاط کلیسا بنای یادبود شهدای نسل کشی ارامنه در سال 1915 میلادی بدست دژخیمان دولت عثمانی ترکیه دیده می‌شود. این بنا در سال 1975 میلادی، در شصتمین سالگرد نسل کشی ساخته شد. بنا در یک محوطه ی مربعی شکل قرار دارد. در مرکز آن چهار ستون افراشته شده اند که در بالا به هم می‌پیوندند. اطراف این برج تخته سنگ های حکاکی شده با نقوش هنر ارمنی چیده شده اند و در گوشه ی چپ بنا طرح چشمه ی جاویدان قرار گرفته است.
از مهم ترین قسمت های دیر آمنا پر گیچ که برای بازدید عموم طراحی شده و قدمتی 100 ساله دارد، موزه ی کلیسای وانک یا موزه خاچاطور گِساراتسی است که اشیا با ارزش تاریخی، فرهنگی و هنری ارامنه در این موزه نگهداری می‌شود. بنای فعلی موزه کلیسای وانک دارای دو طبقه است و یکی از موزه های جذاب و دیدنی استان اصفهان است. اطلاعات و توضیحات بیشتر درباره این موزه را می‌توانید در سایت مهنواز مشاهده کنید.
منبع : vank.ir - wikipedia.org