جاذبه های گردشگری

تکیه بیگلر بیگی

تکیه‌ی بیگلربیگی در بافت قدیم شهرستان کرمانشاه، در خیابان مدرس و مقابل مسجد جامع قرار دارد. ساخت این تکیه در سال ۱۳۰۹ ه.ق توسط مرحوم عبدالله خان فراش‌باشی ملقب به بیگلربیگی از مقامات مشهور و با نفوذ کرمانشاه در دوره‌ی قاجار شروع شد و عملیات ساخت آن در سال ۱۳۱۵ ه.ق یعنی ۶ سال بعد، به پایان رسید. همچنین تزیینات گچ‌بری و آیینه‌کاری آن در سال ۱۳۲۶ ه.ق تکمیل شد.
تکیه بیگلر بیگی از لحاظ آئینه کاری در میان تکیه های کرمانشاه بی نظیر است.
این تکیه دارای ۲۴ اتاق است که هر کدام از‌ آنها تزئیناتی زیبا دارند که بسیار جذاب و تماشایی است. زیباترین قسمت تکیه در سمت غربی حیاط است که تالار آئینه کاری بزرگی ساخته شده که به گنبد خانه حسینیه معروف است. این تالار با تزئینات عالی و کتیبه‌های متعددی مربوط به دوران سلطنت مظفرالدین شاه مزین شده و در دو سوی دیگر، اتاق وسیع مهمانخانه بیگلربیگی واقع گردیده‌است.
در این تکیه دو موزه وجود دارد که یکی موزه خط و کتابت است که در آن اسناد، مدارک، مستندات تاریخی و نسخه‌های خطی نگهداری می‌شود و در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است و دیگری موزه موزه پارینه‌سنگی زاگرس است که تنها موزه‌ی پارینه‌سنگی خاورمیانه است.

شهر باستانی استخر(اصطخر)

استخر نام شهری باستانی است واقع در استان فارس ایران. املای تاریخی آن اصطخر است.استخر بزرگ‌ترین شهر در دوران خود بوده و به گفته تاریخ نویسان چهاردروازه داشته که درحال حاضر یک از آنها در سر پیچ دوراهی مرودشت ارسنجان و دیگری در جنوب شهرمرودشت قرار داشته‌ است.
در هفت کیلومتری ویرانه‌های تخت جمشید، ویرانه‌های شهر استخر معروف به «تخت طاووس» قرار دارد. آثار بجامانده از این شهر شامل دروازه سنگی، ستون‌ها و دیواره‌های سنگی است که به روزگار هخامنشی تعلق دارد. در این شهر، بازمانده سازه‌های اسلامی، ساسانی و اشکانی و ظروف و آثار سده‌های آغازین هجری در آن کشف شده است‌. آب شهر استخر از رود سیوند تامین می‌شده‌است.
این شهر تا پایان پادشاهی ساسانیان از آبادترین و با شکوه ترین شهرهای ایران باستان بود، اما توسط اعراب تسخیر گردید و به دلیل خیزش‌های پیاپی مردم (از سال ۲۳ تا سال ۲۹ هجری) بارها فتح شد و مردم آن قتل عام شدند و پس از آن تنها ویرانه‌ای از آن برجای ماند.

پل طبیعت تهران

پل طبیعت تهران پل عابر پیاده ایست که به عنوان سازه ای مدرن و زیبا و از نماد های شهر تهران محسوب می‌شود. این پل به منظور اتصال بوستان آب و آتش در غرب به پارک طالقانی در شرق که توسط بزرگراه مدرس از هم جدا شده اند طراحی شده است.
در مسابقه ای که در سال 1387 از طرف شرکت نوسازی عباس آباد وابسته به شهرداری تهران برگزار شد و در آن عنوان شده بود که پل باید به گونه ای طراحی شود که مسائل زیست محیطی در طراحی آن مورد توجه قرار گیرد، دارای جاذبه های تفریحی باشد و تنها برای عبور و مرور به کار نرود و چهره ارتفاعات البرز را از جنوب به شمال مخدوش نکند، شرکت دیبا که در زمينه معماری، طراحی و تولید سازه های پارچه ای (سازه های چادری) در ايران فعالیت می‌کنند طرح پل طبیعت را مطرح و به عنوان طرح برنده برگزیده شد.
ساخت این پل که بزرگترین پل غیر خودرویی کشور است از پاییز سال 1389 آغاز و در پاییز 1393 پایان یافت. پس از افتتاح پل طبیعت تهران در مهر 1393، این پل به سرعت به یک فضای جمعی شهری تبدیل شد و مورد استقبال عموم قرار گرفت .
برخلاف پل های عابر پیاده که عملکرد صرفا عبوری دارند، این پل با طول 270 متر غیر از عملکرد ارتباط پیاده بین دو عرصه طبیعی شهر، با هدف حضور، مکث و دوام افراد ساخته شده است و به این منظور فضاهایی برای نشستن، فضاهای سبز و پوشش گیاهی و نیز رستوران‌ها و کافه‌هایی در سطوح مختلف آن طراحی و تعبیه شده است تا از این طریق میزان ماندگاری و دوام حضور افراد در فضا را افزایش دهد. خلق این سازه‌ی چالش برانگیز در ایران بی سابقه بوده و بر خلاف تمامی پل ها که با نقش عبوری طراحی و ساخته می‌شوند، پل طبیعت آن چنان که از نام آن بر می‌آید، به عنوان یک فضای شهری پویا و سرزنده، خود به عنوان یک مقصد شهری نقش آفرینی می‌کند که به عنوان یک فضای شهری به صورت آزادانه تمامی اقشار قادر به بهره مندی از آن هستند.
پل طبیعت تهران با ارتفاع 40 متر از سطح زمین در سه طبقه ساخته شده، طبقه نخست با وسعت 1450 متر مربع و دیوار های شیشه ای فضاهایی مانند کافه، رستوران و گالری ها را شامل می‌شود. طبقه دوم با وسعت 2870 متر مربع بیشتر برای عبور و مرور و توقف های کوتاه و نشستن بر روی سکو های تعبیه شده مورد استفاده است. این طبقه دارای طراحی خاص فضای سبز است همچنین دید فوق العاده ای از اطراف تهران به شما می‌دهد. طبقه سوم با مساحتی برابر 571 متر مربع به صورت دو حلقه بر روی طبقه دوم قرار گرفته اند که ظرفیت زیادی برای ورود مردم دارند و بهترین جای پل برای تماشای مناظر زیبا و گرفتن عکس های یادگاری و ملاقات های دوستانه و خانوادگی است.
پل طبیعت توسط معماری جوان به نام خانم لیلا عراقیان ( متولد 1362 ) در سن 25 سالگی طراحی شده و با کمک همکاران دیگر او در گروه دیبا همچون علیرضا بهزادی تکمیل شده است.
لیلا عراقیان فارغ‌التحصیل معماری از دانشگاه شهید بهشتی و فوق لیسانس از دانشگاه بریتیش کلمبیا است که در سال 1384 به همراه همکارش علیرضا بهزدای شرکت سازه های پارچه ای دیبا را تاسیس کردند. شرکت دیبا پس از اجرای سازه های چادری پارک آب و آتش تهران، به مسابقهٔ طراحی پل طبیعت دعوت شد و طرحشان برگزیده شد .
پل طبیعت تنها سازه ای زیبا در دل طبیعت نیست. این پل یک سازه شگفت معماری است. سازه ای که از سوی مراکز علمی و دانشگاهی و مهندسی کشور مورد تقدیر قرار گرفته است. برای نخستین بار سال 92 انجمن فولاد ایران، این سازه را سازه برتر فولادی کشور در سال 92 شناخت. هنوز چند هفته از بهره برداری این پل نگذشته بود که جایزه جهانی خشت طلایی به پل طبیعت تعلق گرفت و در فصل پایانی سال 93 پل طبیعت در رده 6 پل برتر کشور در سال 1393 معرفی شد.
جوایز دیگر شامل : برترین پل شهری در چهارمین کنفرانس بین المللی پل در دانشگاه امیرکبیر، تهران در سال 1393 - جایزه Architizer A+ در بخش پل و بزرگراه ها، نیویورک، ایالت متحده امریکا در سال 1394 - جایزه MEIDAA در بخش پروژه های عمومی و شهری خاورمیانه، دوبی، امارت متحده عربی در سال 1394 - جایزه نقره ای IPMA برای مدیریت پروژه، پاناما در سال 1394 - جایزه معماری آسیا، استانبول، ترکیه در سال 1394 - جایزه معمار برای فضاهای عمومی، تهران، ایران در سال 1394 - جایزه بین المللی خوارزمی در سال 1396
همچنین لیلا عراقیان به همراه علیرضا بهزادی در سال ۲۰۱۶ جایزه معماری آقاخان که یکی از معتبرترین جوایز بین‌المللی معماری است را دریافت نموده است.
منبع : fa.wikipedia.org - dibats.com - abasabad.tehran.ir

بازار تجریش

بازار تاریخی تجریش یکی از معروف ترین بازار های فعال قدیمی تهران است که در محله قدیمی تجریش در شمال تهران در کنار امامزاده صالح واقع شده است که طرفداران بسیار دارد و مردم زیادی از تمام نقاط تهران برای خرید به این بازار رجوع می‌کنند.
در این بازار از انواع صنایع دستی تا انواع خشکبار، شیرینی و میوه جات یافت می‌شود. همچنین مغازه های زیور آلات، طلا فروشی، ساعت فروشی، پارچه فروشی، لوازم الکترونیکی و ... نیز وجود دارد. همه این ها بازار تجریش را به بازاری رنگارنگ از همه چیز هایی که احتیاج دارید تبدیل کرده که قدم زدن در میان آن نیز جذابیت دارد .
بازار سرپوشیده تجریش که نمونه کوچکی از بازار تهران است از قدیمی‌ترین مراکز خرید شمیران محسوب می‌شود و دو محله سرپل و تجریش را به هم وصل می‌کند. این بازار درب های مختلفی داشته و از یک طرف به میدان تجریش و از سمت دیگر به امامزاده صالح و کوچه های اطراف دسترسی دارد.
تکیه بزرگ تجریش یکی از قدیمی‌ترین تکیه‌های شهر تهران نیز در این بازار واقع شده که خود یکی از جاذبه های معروف بازار تجریش محسوب می‌شد. این تکیه که قدمت آن به زمان قاجار بر می‌گردد و در فهرست آثار ملی به سمت رسیده، محل برگزاری تعذیه های باشکوهی در ایام محرم و اربعین است.
بازار تجریش بعد از مرمتی که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در آن انجام داده _ از جمله کاشی کاری های سردر مغازه ها _ جلوه ای زیباتر گرفته است.
این بازار خروجی هایی نیز به بازار های نوساز اطراف مانند پاساژ قائم، ارگ و مرکز خرید تندیس دارد. همچنین رستوران های سنتی و فرنگی و کافه های متعددی در اطراف بازار وجود دارد که می‌توانید در کنار لذت بردن از قدم زدن در میان این بازار قدیمی و خاطره انگیز و مردم بسیاری که در حال رفت و آمدن، کمی استراحت کرده و یک وعده غذای لذیذ میل نمایید.

امامزاده عبدالله قم - قلعه چم

بوستان علوی

بوستان علوی یکی از پارک های قدیمی و معروف استان قم است که در بلوار غدیر و جنوب غربی شهر قم قرار دارد و همواره مورد اقبال مردم استان قم بوده است. این بوستان وسیع و سر سبز یکی از محل های کمپینگ مهم در شهر قم است و امکانات لازم برای مسافران در آن ایجاد شده است.
پیست اسکیت، پیست دوچرخه سواری، مسیر پیاده روی، زمین های ورزشی، وسایل بازی کودکان، رستوران، گلخانه، کمپینگ مسافرین (سکو و آلاچیق، ظرفشویی و...)، بوفه و مسجد از بخش های بوستان علوی هستند. همچنین شهربازی علوی و مجموعه تفریحی سورتمه کوهستان در این بوستان قرار دارند.

قله برف انبار

قله برف انبار با ارتفاعی بیش از 3200 متر از سطح دریا، بلندترین قله استان قم محسوب می‌شود که در رشته کوه برف انبار در روستای فردو و بخش کهک شهرستان قم واقع شده است. این قله در فاصله ی 60 کیلومتری جنوب شهر قم و 10 کیلومتری جنوب شرقی روستای فردو قرار دارد. رایج ترین و آسان ترین مسیر دسترسی به این قله از طریق راه امامزاده بوره یا باوره ی فردو است.
قله برف انبار که بام استان قم محسوب می‌شود، دارای چشم انداز های بسیار زیبا است و در فصل زمستان از برف یکپارچه سفیدپوش می‌شود و جلوه ای بسیار تماشایی می‌یابد. این قله در تمام فصول سال کوه نوردانی از استان قم و دیگر استان ها را به خود جذب می‌کند.
علت نامگذاری این قله به برف انبار وجود دره ای به عمق 600 متر در کنار قله برف انبار است که باعث شده برف در فصل زمستان به میزان زیادی در آن انباشته گردد، به طوری که با گذشت فصول سرد و بعضا تا فصل تابستان نیز این دره مملو از برف های یخ زده باشد. البته در سال های اخیر با گرم شدن زمین، دیگر این قله در تابستان ها برفی ندارد و برف آن سهم چشمه های زیرزمینی آن می‌شود.
در مسیر صعود از روستای "فردو" و کوهپایه برف انبار دو چشمه دائمی خنگ و گوارا از فاصله 100 متری از یکدیگر وجود دارد که از دل کوه و سه چال برف خیز برف انبار جریان می‌یابند و به باغ های انبوه فردو منتهی می‌شوند. همچنین این چشمه ها از معدود چشمه های اّبی می‌باشند که در تمام طول سال در استان گرمسیر قم، آب جاری دارند و خشک نمی‌شوند.
از بلندای قله برف انبار فضای بسیار زیبایی از رشته کوهی نه چندان بلند ولی بسیار زیبا دیده می‌شود. در اطراف این کوه چشم اندازهای بسیاری خود نمایی می‌کند. در غرب این کوه قله پلنگ آبی و در شرق آن قله سلطان سعد شاه با ارتفاعی کمتر خود نمایی می‌کند. در شمال قله برف انبار، قله دماوند قرار دارد که در روزهای آفتابی و صاف قابل مشاهده است.
از مشخصه های این قله نصب چهار میله بلند در مسیر و به فاصله تقریبا مساوی در طول مسیر است که علی رغم مشخص بودن مسیر قله در فصول بدون بارش، هدایت گر مطمئنی جهت تشخیص مسیر صعود، به خصوص در فصل زمستان است. در حال حاضر پناهگاه ندارد اما در کنار قله عملیات نصب پناهگاه در حال اجرا است.
مسیر دسترسی به قله برف انبار از سه استان قم(روستای فردو)، اصفهان(کاشان-مشهد اردهال-روستای زر و کروگان) و مرکزی(دلیجان-نراق-روستای جاسب یا روستای زر و کروگان) ممکن است. اما مسیر استان قم و روستای فردو بهترین مسیر است چرا که مقدار زیادی از آن دارای جاده خاکی و تا خود قله مسیر خاکی مالرو و پایکوبی شده دارد. بقیه مسیر ها فاقد مسیر پاکوب هستند.
جهت دسترسی به منطقه از طریق استان قم، پس از پشت سر گذاشتن جمکران، وارد جاده قدیم قم - کاشان شده، سپس جاده ای فرعی در سمت غرب با فاصله 16 کیلومتری از قم، ما را به سمت شهر کهک رهنمون می‌سازد، پس از گذشتن از روستاهای خور آباد، صرم و ورجان و طی حدود ۲۰ کیلومتر به کهک رسیده و از آنجا نیز بعد از گذشتن از چنارک، میم و خاوه و طی حدود ۲۱ کیلومتر به روستای ُفردو خواهید رسید. مبدا صعود امام زاده بوره یا استخر آبی که پشت امامزاده به فاصله 800 متری قرار دارد، است که این مناطق حدود ۴ کیلومتر بعد از ُفردو قرار دارند. جهت صعود از این نقطه (امام زاده بوره)، وارد دره زهاب(در پشت امام زاده) می‌شوید که مشخصه آن وجود جاده خاکی در داخل دره است. این جاده جهت دسترسی به باغ ها کشیده شده است. پس از طی حدود یک ساعت به چشمه، که تقریبا در انتهای دره قرار دارد می‌رسید. بعد از چشمه در سمت راست، یالی با شیب ملایم و پاکوب مشخص، که در طول مسیر با میله های راهنما علامت گذاری شده، بعد از حدود ۲ ساعت ما را به قله 3208 متری برف انبار می‌رساند. از قله می‌توان یا ازهمین مسیر برگشت، یا برنامه رابه گونه ای دیگر طرح ریزی کرد و از سمت دیگر آن(جنوب)، یعنی به سمت منطقه جاسب که از این منطقه با سرسبزی اش معروف است نیز برگشت.
منبع : bamdadclub.ir - sofehfree.blogsky.com - mehrnews.com - parsmiras.ir - tivan85.blogfa.com

غار سالمستان

غار سالمستان یکی از جاذبه های طبیعی روستای فردو است که در بخش کهک شهرستان قم واقع شده است. این غار در فاصله 8 کیلومتری روستای فردو و در دره ای واقع در ارتفاعات شمالی این روستا قرار دارد.
روستای فردو یکی از روستاهای قدیمی، خوش آب و هوا و ییلاقی استان قم است که از جاذبه های طبیعی فراوانی برخوردار است.
غار طبیعی سالمستان از نوع رسوبی آهکی و دارای قندیل های متعدد آهکی و بلوری است. این غار به صورت افقی است و دو طبقه دارد. ورودی غار با عرض کمتر از یک متر است و ورود به آن نیازمند تجهیزات مناسب است. غار سالمستان همواره مورد توجه بومیان و غارنوردان حرفه ای بوده است. در سال 1392 کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان قم به همراه غارنوردان استان پس از بازدید و مستند سازی این غار آن را در لیست پیشنهادی برای حفاظت در کارگروه غارشناسی استان قرار دادند.
با توجه به آثار تخریب‌های اولیه در محوطه غار که توسط بازدید کنندگان از آن ایجاد شده است، اداره کل حفاظت از محیط زیست استان قم از عموم همشهریان و بومیان درخواست دارد با حفاظت از این غار طبیعی، از هرگونه دخل و تصرف، جداکردن قندیل‌ها، دیوار نویسی و رهاکردن زباله درغار جدا خودداری کرده و قبل از ورود به آن هماهنگی‌های لازم را صورت دهند.
منبع : fa.wikipedia.org - mehrnews.com - سازمان حفاظت محیط زیست

کوه دو برادران

کوه دو برادران یکی از ارتفاعات استان قم است که در مشرق شهر قم پشت مسجد جمکران و در نزدیکی کوه خضر قرار دارد .
این کوه در واقع از دو کوه هم شکل و هم ارتفاع که به یکدیگر متصل می‌باشند، تشکیل یافته و به همین دلیل به «کوه دو برادران» معروف شده است .همچنین این کوه با نام کوه نیایش نیز خوانده می‌شود .
این کوه در ضلع جنوب شرقی شهر مقدس قم و سمت قبله قرار دارد، و در واقع نزدیکترین کوه به مسجد مقدس جمکران است که چشم انداز زیبائی در برابر دیدگان مشتاقان مسجد حضرت مهدی(عج) ایجاد کرده است .
از نکات جالب توجه در خصوص کوه دو برادران این است که وقتی عکس کوه را به اندازه 90 درجه بچرخانیم، به شکل صورت انسان درمی‌آید .
منظره ی زیبای کوه های سمت راست جاده اولین چشم اندازی است که پس از مسجد در دید هر عابری خودنمائی می‌کند. پدیده ای طبیعی، پرشکوه با قامتی برافراشته چهره ی زیبای انسانی که در حالتی عارفانه وبا آرامشی خاص روی به آسمان کرده، تندیس شگفتی که طبیعت بر کوهی در سمت قبله ی جمکران پرداخته است، و تصویر پرشکوهی که تنها در نقطه ای که مسجد بنا شده اینچنین واضح قابل مشاهده است .
اين مکان افزون بر نزديکي به جمکران داراي جاذبه مناسبي براي ورزش است که در روزهاي تعطيل پذيراي کوهنوردان است.
این کوه اگرچه کم‌ارتفاع است اما دارای صخره‌ها و پرتگاه‌های خطرناکی است (ضلع جنوبی آن یکی از بلندترین پرتگاه‌های دنیاست) به همین جهت صعود به آن نیازمند در اختیار داشتن تجربه و تجهیزات کافی است. عدم آشنایی کامل کوهنوردان با منطقه و حادثه‌خیز بودن کوه دوبرادران با پرتگاه‌های زیاد تاکنون حوادث تلخ بسیاری به خود دیده است .
منبع : seeiran.ir - qomseir.blogfa.com - qomefarda.ir

امامزاده نورعلی

بقعه امامزاده نورعلی (ع) در بخش کهک شهرستان قم و در روستای سرسبز و خوش آب و هوای کرمجگان واقع شده است. روستای کرمجگان در فاصله 45 کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد. این امامزاده یکی از پر بازدیدکننده ترین امامزادگان استان قم محسوب می‌شود.
نسب شریف امامزاده نورعلی(ع) روستای کرمجگان با چهار واسطه به امام چهارم، حضرت زین العابدین(ع) منتهی می‌شود. اکثر اجداد او از بزرگان سادات حسینی در طبرستان به شمار می‌آمدند. پسر عموی ایشان امام حسن‌بن‌علی الاطروش، مؤسس دولت علویان در طبرستان است که با اقتدار کامل به مدت پنج سال بر بخش‌های وسیعی از شمال ایران حکومت می‌کرد و بنیانگذار حکومت علوی در آن نواحی بود.
پس از وفات اطروش به سال ۳۰۴ هـ. ق و اختلاف فرزندان او بر سر جانشینی وی، احمد ابوعلی فرزند امامزاده نورعلی(ع) که به صاحب الخال مشهور و در دستگاه اطروش از موقعیت ممتازی برخوردار بود به قم مهاجرت کرد و مورد احترام بزرگان این شهر قرار گرفت و کمی پس از آن نقابت سادات قم به او تفویض شد و فرزندان و نوادگان او در قم از موقعیت فوق‌العاده‌ای بهره‌مند شدند و پیوسته مورد احترام قمی‌ها بودند.
امامزاده نورعلی(ع) که از نخستین سادات اشرفی حسینی مهاجر قم است، از احترام فوق‌العاده‌ای برخوردار و به زهد و تقوی شهرت داشت. پس از مهاجرت فرزند او به قم، احترام ایشان دو چندان شد.
امامزاده نورعلی به دلیل گرمای شدید قم در فصل تابستان به یکی از روستاهای قم (کرمجگان) نقل مکان کرده تا اینکه در قرن چهارم هجری وفات یافته و در روستای کرمجگان به خاک سپرده شد.
یکی از دلایل جذب گردشگران به این امامزاده جاذبه های طبیعی روستای کرمجگان است. کرمجگان روستايي با طبيعت بکر در ارتفاعات قرار دارد. چند قله دو تا سه هزار متري اين روستا را احاطه کرده که ارتفاع زياد از سطح دريا و احاطه شدن توسط کوه‌ها و آب‌هاي زير زميني فراوان باعث سرسبزي و خوش آب و هوايي اين منطقه شده است. ‏
باغ های گردو اطراف امامزاده نورعلی را فرا گرفته است اما در سال های اخیر باغ های امامزاده به سبب استفاده نامناسب بازدیدکنندگان دچار آسیب های فراوانی شده است.
منبع : yjc.ir - mehrnews.com

امامزاده فاضل (ابوالفضل علی)

بقعه امامزاده ابوالفضل علی معروف به فاضل از نوادگان امام جواد (ع) در بخش کهک شهرستان قم و در ارتفاعات مشرف به روستای بیدهند واقع شده است. این امامزاده در فاصله 40 کیلومتری جنوب شهر قم قرار دارد.
امامزاده فاضل یکی از امامزادگان مورد توجه مردم استان قم است که در مناسبت‌های مختلف، پذیرای خیل عظیم زائران و مشتاقان فرهنگ اهل بیت(ع) است.
امامزاده فاضل بر فراز کوه کوچکی مخروطی شکل در بالای روستای بیدهند و مشرف بر آبادی و دره ای پوشیده از درخت قرار دارد.
در طول سال های اخیر این امامزاده توسعه، فضاسازی و نوسازی شده است. ماه رمضان سال 1390 ضریح مطلای این امامزاده نصب گردید.
منبع : isna.ir - emamzadegan.ir - tabnakqom.ir

کاروانسرای حوض سلطان

کاروانسرای حوض سلطان یا رباط حوض سلطان، کاروانسرایی به جا مانده از دوره قاجار است که در مسیر جاده قم تهران (اتوبان خلیج فارس) واقع شده است. این کاروانسرا در 15 کیلومتری شمال شرقی دریاچه نمک حوض سلطان قرار دارد و در کنار یک کاروانسرا متعلق به دوره صفویه در دشت‌های جنوبی کوهمره، در دوره ناصرالدین شاه قاجار احداث گردید.
کاروانسرای حوض سلطان بنایی آجری است که بر روی پایه ای سنگی استوار شده است. تنها مدخل کاروانسرا به صورت پیش خوانی دربرابر حیاط اصلی قرار می‌گیرد. از آنجا می‌توان وارد دروازه اصلی کاروانسرا شد. درطرفین این دروازه اتاق هایی برای نگهبانان و دوقهوه خانه وجود دارد. حیاط اصلی با قرینه سازی کامل، شامل ایوان هایی است که در دیگر کاروانسراها مشاهده می‌شود .
در کنار ایوان ها، راهروهایی وجود دارد که به اصطبل ها راه دارد. در کناریکی از ایوان ها پلکانی به طرف بالاخانه می‌رود. پشت سراین ایوان ها تالاری وجود دارد که هوایش به وسیله چهارتنوره، مطبوع و خنک می‌شود.
اصطبل مرکب از دهلیز وسیعی درگوشه شمال شرقی است که به یک تالار ستون دار منتهی می‌شود.
کاروانسرای حوض سلطان آب انباری دارد که محل ذخیره آب مورد استفاده روزانه بوده است. اطراف حیاط نیز اتاق های آجری با ازاره ها یی از سنگ سفید آهکی وجود دارد. جلوی کاروانسرا حیاط دیگری با طاق نما دیده می‌شود. پیش از حیاط اصلی مکانی است که هنگام وزش غبار و بادهای سوزان، کاروانیان با اقامت درآن محفوظ می‌ماندند .
اطراف کاروانسرا طاق نماهایی وجود دارد که اسب سواران از آن استفاده می‌کردند. درسمت جنوب نیز چند اتاق ساخته شده که دیوارشان به دیوار کاروانسرای قدیمی صفویه چسبیده است.
در گوشه جنوب غربی پیشخوان، یک حمام، مرکب از یک اتاق بزرگ و دو اتاق کوچک قرار دارد. اتاق بزرگ تر به عنوان رخت کن و سربینه به کار می‌رفت. یکی از دو اتاق کوچک برای شستشو بود و اتاق دوم حوضچه ای برای آب تنی داشت. کوره حمام در زیر این مجموعه قرار دارد. این کاروانسرا مدت زیادی دایر نبود و به سبب ایجاد دریاچه حوض سلطان راه عبور ازآن مسیر مسدود شد و به سرعت متروک گردید.
این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ باشمارهٔ ثبت ۷۶۹۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : wikipedia.org - tebyan.net

کاروانسرای سنگی محمدآباد

کاروانسرای سنگی محمدآباد که در متون تاریخی از آن به عنوان کاروانسرای دیر کاج یاد شده است، در فاصله 48 کیلومتری شمال شرقی قم و در نزدیکی روستای محمدآباد کاج در منطقه قمرود واقع شده است. این قلعه در نقطه ثقل راه های تاریخی قم به ری و ساوه و درحال حاضر جاده قم-گرمسار قرار دارد.
کاروانسرای سنگی محمدآباد قدمتی مربوط به دوره سلجوقی دارد. با توجه به شواهد معماری و منابع تاریخی، این کاروانسرا در نیمه اول قرن ششم هجری قمری مصادف با زمان فرمانروایی سلطان سنجر سلجوقی احداث شده است. بقایای قلعه گلی محمدآباد با قدمت دوره اشکانی بر روی تپه ای در کنار این کاروانسرا دیده می‌شود.
کاروانسرای محمدآباد در منطقه تاریخی قمرود واقع شده و یکی از 93 آثار تاریخی فرهنگی منطقه قمرود است. قدمت منطقه قمرود به سال های پیش از میلاد برمی گردد و آثار دوره های تاریخی مختلف به طور پراکنده در منطقه مشاهده شده است.
این محل در طول تاریخ جزئی از قلمرو قم محسوب می‌شد و در طی قرون و اعصار مختلف منزلگاه مهمی بر سر راه های قم به ری، قم به ورامین و ساوه به طرف خراسان (مسیر جاده بزرگ خراسان) و برعکس بوده است. موقعیت آن در حاشیه کویر به گونه ای بود تا کاروانیان علاوه بر استفاده در مسیر شمال به جنوب در مسیر شرق به غرب نیز از آن استفاده می‌کردند.
وجود بقایای قلعه گلی محمدآباد بر فراز صخره ای طبیعی در 30 متری شمال کاروانسرا با قدمت دوره اشکانی نشانگر قدمت و موقعیت سوق الجیشی و ارتباطی این مسیر از دوران باستان است.
کاوشگران قلعه گلی محمدآباد معتقدند با افزایش جمعیت و همزمان با دوران رونق و آبادانی این قلعه در دوران سلجوقی کاروانسرای سنگی احداث گردید و تمام این محل به صورت یک شهر یا آبادی بزرگ از وضعیت اقتصادی قابل توجهی برخوردار بوده است.
این محل و مسیر در تمام دوران اسلامی تا پایان عصر صفوی کماکان راهی معتبر و مورد استفاده بود ولی بعد از تغییر مسیر راه قم به ری در عصر قاجار و استفاده از راه دوم، این راه و این کاروانسرا به تدریج متروک گردید.
کاروانسرای دیرکاج با فرمی مستطیلی و پلانی چهار ایوانی حیاط دار به گروه کاروانسراهای مناطق مرکزی ایران تعلق دارد. کاروانسرا دارای دو حیاط است. حیاط اول که در شرق واقع گردیده فاقد حجره ها و تاسیسات جانبی است و احتمالا برای نگهداری احشام و ستوران مورد استفاده بوده است.
ورودی حیاط دوم که بخش اصلی کاروانسرا است در جبهه غربی حیاط اول تعبیه گردیده است. با سردری بلند و دو طبقه که دارای طاق نماهای تزئین شده آجری در جانبین است. طبقه فوقانی سردر احتمالا محل استقرار کاروانسرا سالار بوده است.
دالان مستطیل شکل، راهروی اتصال دو حیاط است که ایوان جنوبی بنای اصلی نیز محسوب می‌شود.
ایوان جبهه غربی بنا (درست رو به روی ورودی) وسیع تر از سایر ایوان های است و در جانبین دارای فضاهای متفاوت و ویژه ای است. یکی ساختمان دو طبقه کنج شمال غربی است که با اتاق های مجلل و خوش منظر که جایگاه ویژه افراد خاص بوده و دیگری فضای مستطیل شکل طبقه همکف که احتمالا اصطبل اختصاصی بزرگان ساکن در طبقه فوقانی بوده است.
برخلاف شکل مرسوم کاروانسراهای دوره های بعدی، کاروانسرای دیرکاج مانند اغلب کاروانسراهای عصر سلجوقی فاقد اصطبل در پشت حجره ها و گرداگرد صحن است.
حصار کاروانسرا با عظمتی چشم گیر با لاشه سنگ پوزه کوه و ملاط گچ و آهک و قطری نزدیک به سه متر ارتفاعی دو برابر تاسیسات داخلی گرداگرد بنا را در برگرفته و دارای چهار برج نیم دایره در گوشه ها و سه برج پشتیبان در میان اضلاع شمالی، جنوبی و غربی است.
مصالح ساختمانی کاروانسرای محمدآباد لاشه سنگ های کوه های همجوار است که تماما در حصارها، برج ها، پی اتاق ها، حجره ها و جرز رواق ها به کار رفته است. طاق های بیضوی و آهنگ اتاق ها، رواق ها و ایوان ها با استفاده از آجر است. از شواهد موجود پیدا است که تعمیرات متعددی طی قرون و اعصار در این کاروانسرا صورت گرفته است.
طرح مرمت کاروانسرای سنگی محمدآباد سال 1396 توسط سازمان میراث فرهنگی آغاز شد. کاروانسرای سنگی به همراه قلعه گلی محمدآباد با توجه به موقعیت جغرافیایی مناسب، قابلیت تبدیل شدن به منطقه گردشگری را دارا هستند.
منبع : مقاله کاروانسرای دیرکاج (نویسنده : کاظم عرب)
isna.ir

قلعه گلی محمدآباد

قلعه گلی محمدآباد کاج در 50 کیلومتری شمال شرقی قم، شمال روستای محمدآباد کاج، بر کناره جاده و در کنار کاروانسرای سنگی محمدآباد واقع شده است. این قلعه در نقطه ثقل راه های تاریخی قم به ری و ساوه و درحال حاضر جاده قم-گرمسار قرار دارد.
قدمت این بنای خشتی به دوره اشکانی برمی گردد و تا دوره صفویه مورد استفاده بوده است. این قلعه در منطقه تاریخی قمرود واقع شده و یکی از 93 آثار تاریخی فرهنگی منطقه قمرود است. قدمت منطقه قمرود به سال های پیش از میلاد برمی گردد و آثار دوره های تاریخی مختلف به طور پراکنده در منطقه مشاهده شده است.
دیوار خشتی ضخیم به جا مانده از این قلعه بر روی تپه ای قرار دارد. این دیوار قطور و بلند همچنان سرپاست و تا پشت قلعه و گرد شارستان ادامه دارد.
پشت دیوار، ورودی قلعه است که به اتاق‌هایی با سقف طاقی شکل منتهی می‌شود. سمت راست، شکافی به راهی است که فروریخته و مقصد آن مشخص نیست و سمت چپ به سرایی دیگر می‌رسد.
برجی بر کناره قلعه ایستاده است و بر بالای تپه‌ی به جا مانده از قلعه ظرافت‌های بیشتری پیدا می‌شود: طاقی که با خشت‌های کهن اشکانی بنا شده است هنوز سالم و سرپاست و در کنارش گوشواری گلی با ظرافتی دیدنی خودنمایی می‌کند. در میانه قلعه چاهی با عمق سی متری یا بیشتر هست که در میانه بیابان خشک اطرافش هنوز از پس سالها، آب هم دارد و در ضلع دیگر قلعه ردی از سقفی دیرین با قوسی شگفت به جای مانده است.
به طور کلی قلعه گلی محمدآباد به سه بخش تقسیم می‌شود. 1)بخش اصلی، ارگ مرکزی یا حاکم نشین 2)بخش شارستان که معمولا نظامی ها و افراد متمول تر در آن ساکن می‌شدند 3)بخش خارجی که برای اسکان عامه مردم و فضاهای خدمات عمومی کاربرد داشته است.
قلعه گلی محمدآباد در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و در گذشته به لحاظ موقعیت جغرافیایی برای مسافران بسیار حائز اهمیت بوده است. در حال حاضر نیز در کنار شاهراه مواصلاتی قرار دارد و کاروانسرای سنگی محمدآباد نیز در نزدیکی این قلعه است و این منطقه می‌تواند به منطقه گردشگری تبدیل شود.
این قلعه از معدود قلعه های خشتی این منطقه است و به این دلیل که از دوره اشکانی آثار چندانی در ایران و جهان وجود ندارد، می‌توان با مطالعه و بررسی و کاوش این قلعه اطلاعات بسیار ارزشمندی از معماری و فرهنگ دوره اشکانی دریافت کرد.
برنامه مستندنگاری، ساماندهی و کاوش قلعه‌گلی محمد آباد قمرود با هدف تدوین طرح جامع پژوهش، حفاظت و مرمت در سال 1395 آغاز شد. فاز نخست این طرح با هدف تعیین عرصه و حریم حفاظتی انجام شد.
در اطراف قلعه گلی بقایای ظروف شکسته و کاشی های لعاب دار فراوان دیده می‌شود. طی کاوش ها آثار اجاق و سفال های دوره تاریخی مشاهده است.
منبع : irna.ir - qom.irib.ir - masoudborbor.com

قلعه مظفر آباد

قلعه مظفرآباد یکی از قلعه های تاریخی استان قم است که قدمتی مربوط به دوره قاجار دارد و در منطقه قمرود واقع شده است.
به طور کلی منطقه قمرود جزو مناطقی در استان قم است که سکونت گاه و محل تردد انسان ها در سال های پیش از میلاد بوده است و آثار تاریخی متنوعی در دوره های تاریخی مختلف (به صورت پراکنده در منطقه) را شامل می‌شود.
قلعه مظفرآباد از آثار میرزا نظام غفاری معروف به مهندس الممالک و به نام يکي از پسران اوست. مهندس الممالک از نخستین تحصیل‌کرده‌های ایران در فرانسه و از رجال مهم دوره قاجار بود که در زمان سلطنت مظفرالدین شاه،‌بعنوان وزیر تجارت در دربار حضور داشت. او همچنین در ضلع شرقی قلعه کهنه قمرود، محل زندگی برای خانواده خود ساخته بود که در حال حاضر قسمت هایی از آن به جا مانده و در روستای قمرود قرارد دارد.
قلعه مظفرآباد دارای پنج برج است که چهار برج آن در چهار گوشه و یک برج در میانه ضلع شرقی قرار دارد. در قلعه به سمت غرب باز می‌شود و دارای یک حیاط مرکزی است که در چهار طرف، حجره هایی با یک ایوان به عرض بیش از یک متر قرار دارد. کنار در ورودي نيز حمامي ساخته بودند.
این اثر در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۰۹۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : qommiras.ir - aparat.com - wikipedia.org

قلعه قمرود

یکی از قلعه های تاریخی استان قم قلعه قمرود است که در فاصله 27 کیلومتری مرکز شهر قم در حاشیه قمرود، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان قم، ‌در شمال کوه سفید قرار دارد.
به طور کلی منطقه قمرود جزو مناطقی در استان قم است که سکونت گاه و محل تردد انسان ها در سال های پیش از میلاد بوده است و آثار تاریخی متنوعی در دوره های تاریخی مختلف (به صورت پراکنده در منطقه) را شامل می‌شود.
قمرود دارای دو قلعه قدیمی و جدید است که در حال حاضر به دلیل گسترش روستای قمرود رو به ویرانی رفته اند و تنها قسمت‌هایی از این دو قلعه به جای مانده است.
قدمت قلعه قدیمی به دوران صفویه و یا قبل از آن باز می‌گردد که متاسفانه اکنون به صورت باربند و یا آغل گوسفند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قلعه دوم را که در ضلع شرقی قلعه قدیمی واقع شده،‌میرزا نظام غفاری معروف به مهندس الممالک بنا کرده است. وی از نخستین تحصیل‌کرده‌های ایران در فرانسه و از رجال مهم دوره قاجار بود که در زمان سلطنت مظفرالدین شاه،‌بعنوان وزیر تجارت در دربار حضور داشت.
بنا بر متون تاریخی او این قلعه را در دو طبقه با بادگیر و حوضخانه برای سکونت خانواده و اطرافیان خود در کنار قلعه قدیمی ساخته بوده است.
همچنین مهندس الممالک قلعه مظفرآباد که در 5 کیلومتری قمرود قرار دارد را برای پسر خود ساخته بود.
منبع : yjc.ir - qom.ir

قره تپه قمرود

قره تپه قمرود یکی از محوطه های تاریخی استان قم است که با قدمتی مربوط به هزاره چهارم تا ششم پیش از میلاد شناسایی شده است.
کاوش ها در تپه قمرود از سال 1372 آغاز شد و اکنون آثار مکشوفه از این تپه در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.
این اثر در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۱۹۹۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاوش های باستانی تپه قمرود به سرپرستی استاد میرعابدین کابلی باستان شناس صورت گرفته است و کتابی هم توسط ایشان در این زمینه به نام "کاوش های قره تپه قمرود" در سال 1394 منتشر گردید.
با توجه به کاوش ها، منطقه قمرود محل زندگی انسان ها یا محل تردد‌ آنها در هزاره های پیش از میلاد بوده است. منطقه شامل دو بخش است که به وسيله رودخانه قمرود به دو بخش تقسيم شده است. عموماً ساحل راست يا بخش شرقي را قمرود و بخش غربي را البرز مي نامند. رونق این دو بخش به لحاظ سکونت مردم در طول تاریخ متغیر بوده است. به همین دلیل محوطه ها و آثار شناسايي شده در کل منطقه پراکنده است.
گروه باستان شناسي منطقه قمرود درسال 1367 نخستين گام را براي شناسايي منطقه برداشت. اين برنامه در پنج سال در طي فصل پاييز يا بهار صورت گرفت ومنجر به شناسايي 93 اثر فرهنگي شد که کهن ترين آنها به دوره فرا پارينه سنگي وجديدترينشان به عصر قاجار تعلق دارد. اين آثار درمجموع عبارت اند از تپه ها، محوطه ها، قلعه ها، کاروانسراها، پل ها، بندها و ميل ها.
منبع : irna.ir - old.qomchto.ir - wikipedia.org

تپه صرم

یکی از مهم ترین محوطه های عصر آهن (هزاره اول پیش از میلاد) منطقه فلات مرکزی، تپه صرم است. این تپه در حدود 16 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان قم در بخش کهک در حد فاصل دو روستای خورآباد و صرم قرار دارد.
تپه صرم در سال 1380 به صورت تصادفی کشف می‌شود و تا کنون 6 فصل کاوش در این تپه تاریخی صورت گرفته است.
تپه باستانی صرم در واقع یک گورستان از عصر آهن است که متعلق به هزار و 500 سال قبل از میلاد است. آریایی هایی که در سال های پیش از میلاد(همزمان با عصرآهن) وارد فلات ایران شدند، فرهنگ جدیدی آورده و گورستان های خود را جدای از محل زندگی خود ایجاد کردند. در حالی که تا قبل از آن مردم بومی اموات را در زیر بناهای مسکونی دفن می‌کردند.
در گذشته هدایا و نذوراتی در گورستان ها همراه با اموات دفن می‌کردند که این هدایا و نذورات در گورستان های مناطق مختلف کشور متفاوت است. در این گورستان، ظروف سفالی خاکستری، لاوک ها (ظرف چوبین بزرگ و مدّور دارای لبه ای کوتاه )، لیوان ها، فنجان ها و خمره ها، لوازم آرایشی، مقداری اشیای فلزی شامل زیور آلات مفرغی و ادوات جنگی همراه با اموات به خاک سپرده شده است. هدایا و میزان آن تا حدودی به وضعیت اقتصادی و جنسیت فرد متوفی بر می‌گردد که کاوش‌ها به جمع آوری اطلاعات مختلف از نوع وضعیت اجتماعی و باورهای این دوران کمک شایانی می‌کند.
سفال های کشف شده در تپه صرم شباهت زیادی با سفال های قلی درویش دارد و یکی از ویژگی های سفال های عصر آهن، رنگ خاکستری آنها ست که در این دوره بیشتر با فرم بازی می‌کردند و فرم های متنوعی از سفال در این مکان شناسایی شده است و نقاشی ندارند.
این گورستان به طور تقریبی 600 سال مورد استفاده بوده و به همین جهت تدفین های متعددی وجود دارد که روی هم قرار گرفته اند. وسعت این گورستان به بیست و دو هزار متر مربع می‌رسد.
بافت خاک تپه صرم، بافت شنی ماسه ای است و دارای درصد بالای آهک است، باعث خورندگی اسکلت ها می‌شود و اسکلت ها به صورت کامل به دست نمی‌آید، اما تحقیقات نشان داده است که شیوه های تدفین اموات به شکل خاص است و اموات به صورت جمع شده تدفین می‌شدند. این اسکلت ها مربوط به سه هزار و 500 سال پیش است.
طبق کاوش های صورت گرفته، تدفين ها همگي به شيوه جنيني يا خوابيده به پهلو با دست و پاهايي جمع شده صورت گرفته است. در خاکسپاري مردگان باستاني در صرم جهت و سمت خاصي رعايت نشده است و جهت تدفين ها از شمال شرقي تا شمال غربي ادامه دارد، اين اجساد به احتمال بسيار زياد رو به آفتاب دفن شده اند يعني با توجه به جهتي که خورشيد در ساعت فوت او داشته او را به همان سمت خورشيد دفن مي کردند.
یکی دیگر از ویژگی منحصر به فرد گورستان تپه صرم، گونه های معماری قبور است که در هیچ جای ایران به این تعداد شناسایی نشده است، به طوری که تا کنون 12 مدل گور شناسایی شده است.
گورهای توده خشتی یکی از انواع گورهاست که به صورت نامنظم ایجاد می‌شود و در زیر آن فرد دفن شده و تدفین های دیگر پیرامون آن گور صورت می‌گیرد که این روش در مورد بزرگ یک خانواده و سایر اعضا صدق می‌کند.
یک چینه خشتی، دو چینه خشتی، چهار چینه خشتی و تدفین با پلان چلیپایی از جمله انواع تدفین هایی است که برای اولین بار در تپه صرم به دست آمده است.
این محوطه در تاریخ 29 تیر ماه 1378 ش با شماره 2344 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : qom3002.blogfa.com - mehrnews.com - shabestan.ir - tnews.ir

چهار طاقی نویس

چهار طاقی یا آتشکده نویس در 100 کیلومتری قم و 2/5 کیلومتری غرب روستای نویس در بخش خلجستان استان قم واقع شده است. این بنای باستانی در دامنه بلندی های دشت برزو (ارتفاعات غربی روستای نویس) قرار دارد و به همین دلیل آتشکده یا چهار طاقی برزو نیز خوانده می‌شود. محلی ها نیز از این بنا به عنوان چهار طاقی نام می‌برند.
چهارطاقی نویس از نمونه های اولیه چهارطاقی های منفرد دوره ساسانی است که در ابعادی کوچک و محلی برپا شده و تا اوایل دوره اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. برخی کارشناسان هم قدمت بنا را به دوره ی پارت ها نسبت می‌دهند. چهارطاقی های منفرد در ایران معمولا کاربرد آتشکده و تقویم فصول را داشته اند.
آتشکده نویس با شکل متقارن چهار وجهی و با قاعده مربع است. بنا از چهار پایه با چهار طاق تشکیل شده که گنبدی به واسطه چهار فیلپوش بر روی آنها ساخته شده است. مصالح بنا منحصراً عبارت است از قلوه سنگ و لاشه‌سنگ‌های بدون تراش با ملات گچ. چهار سوی بنا، چشم‌اندازی باز و بدون هیچگونه در یا پنجره و مانعی است.
آتشکده نویس در طول تاریخ آسیب های زیادی دید و سازمان میراث فرهنگی استان قم نمای جنوبی و طاق های آسیب دیده آن را مرمت کرده است. محوطه پیرامون بنا را زمین‌های زراعی و املاک شخصی در برگرفته که نشانه و شواهدی از وجود آثار و سازه‌های باستانیِ دیگر در اطراف آن دیده نمی‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که در چهارطاقی نویس نیز همچون دیگر چهارطاقی‌های منفرد ایران و از جمله چهارطاقی مشهور نیاسر، ملاحظات تقویمی و تناسب با نقاط طلوع خورشید به هنگام اعتدالین و نیز انقلاب‌های تابستانی و زمستانی بکار بسته شده است. محور و ساختار بنا و نسبت اندازه طول پایه‌ها به فاصله میان آنها و زاویه‌های منتج شده از آن با توجه به ارتفاع افق محلی به گونه‌ای است که در هنگام‌‌هایی از سال، پرتوهای خورشید در راستاهای سنجیده شده‌‌ای از بنا می‌تابند و از روزنه‌های میان پایه‌ها دیده می‌شوند.
این اثر در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شماره ثبت ۳۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع : ghiasabadi.com - iran-newspaper.com

دریاچه حوض سلطان

دریاچه نمکی حوض سلطان در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران واقع شده است و در حاشیه اتوبان قم به تهران با سپیدی نمک هایش دیده می‌شود. این دریاچه که به دریاچه ساوه قم و دریاچه شاهی هم معروف است به مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومتر مربع در شمال شرق شهرستان قم واقع شده است.
دریاچه حوض سلطان بسته به اینکه در چه زمانی از سال باشیم و میزان بارندگی چقدر باشد ظاهری متفاوت به خود می‌گیرد به طوری که در فصل های بی باران در آن آب چندانی وجود ندارد و کف نمکی اش کاملا مشخص است اما در فصل زمستان آب، کف دریاچه را فرا می‌گیرد. دریاچه در واقع دو چاله جدا از هم است که به چاله غربی حوض سلطان و به چاله شرقی حوض مره می‌گویند. این دو چاله با یک آبراه به هم راه دارند هر وقت بارندگی زیاد می‌شود اول حوض مره مملوء از آب می‌شود و آب اضافه سرریز شده و به چاله حوض سلطان می‌رود.
این دریاچه با سطح صیقلی خود عنوان بزرگترین آینه طبیعی ایران را به خود اختصاص داده است.در این دریاچه می‌توانید شاهد انعکاس تصویر آسمان در زمین باشید. در اوقاتی که آب کمی در دریاچه وجود دارد گردشگران به پیاده روی های طولانی و لذت بخش در کف دریاچه می‌پردازند.
بهترین زمان برای بازدید از این منطقه اوایل بهار و یا اواسط پاییز است زیرا آب و هوای کویر در تابستان ها به شدت گرم و در زمستان ها سرد است.
دریاچه حوض سلطان در اثر ساخت جاده شوسه تهران قم در سال 1883 میلادی تشکیل شده و چون بازمانده دریای بزرگ ساوه است به آن دریاچه ساوه هم می‌گویند. این دریاچه از رودهای زیادی مثل رودشور تغذیه می‌شود و هر سال نمک زیادی از آن گرفته می‌شود برای همین در میان دریاچه، جاده خاکریزی وجود دارد که از آن عبور و نمک را استخراج می‌کنند. اما خودرو ها هم برای عبور، از روی همین جاده می‌گذرند تا در باتلاق فرو نروند.
هر چند در محاوره‌ها و حتی بسیاری متون کارشناسی لفظ دریاچه حوض سلطان متداول شده اما برخی کارشناسان معتقدند در واقع حوض سلطان یک تالاب است. یکی از پنج تالاب استان قم که به تائید کنوانسیون بین‌المللی رامسر رسیده است. در محل حوض سلطان سطح ایستایی آب صفر است و در واقع می‌شود گفت که این منطقه یک ابر چشمه است.
گونه های جانوری گوناگونی نیز در این منطقه زندگی می‌کنند. انواع کبوتر، پرندگان مهاجر نظیر هوبره، غاز خاکستری، آنقوت، لک لک، انواع عقاب و غیره را می‌توان از جمله پرندگانی هستند که در این منطقه دیده شده اند.
پستاندارانی نیز از قبیل خرگوش، موش صحرایی، روباه و گاهی آهو هم دیده می‌شوند. در میان خزندگان منطقه حضور مارها و سوسمارها که در کنترل بیولوژیک آفات نقش دارند، بارز است. انواع عنکبوت، رتیل، موریانه و مورچه‌های کمیاب در اطراف دریاچه گسترده هستند.
یکی دیگر از ویژگی های جالب این دریاچه وجود بیش از ۲۴۰ گونه از ریز موجودات هوازی در دریاچه هست موجوداتی مثل جلبک‌ها و باکتری‌ها که از شرایط ژنتیک خاصی برخوردارند و حتی می‌توانند در این شرایط خیلی شور به زندگی ادامه بدهند.برخی باکتری‌ها، جلبک‌ها و لجن‌های این تالاب ارزش دارویی یا صنعتی دارند.
منبع : eligasht.com - mehrnews.com