جاذبه های گردشگری

قلعه بهستان (دودکش جن)

در نزدیکی شهرستان ماهنشان استان زنجان جاذبه ای مرموز و عجیب قرار گرفته است، بنایی که ردی از جن و دیو را بر چهره دارد و بومی ها ساختش را کار جنیان می‌دانند به همین دلیل است که به آن دودکش جن می‌گویند. «دودکش جن» دقیقاً همان‌جایی است که ماهنشان را شهری افسانه‌ای می‌کند و خیلی‌ها با وجود آن‌که از زنجان گذر کرده‌اند، ولی تابه‌حال نه آن را دیده و نه درباره‌اش شنیده‌اند. معلوم هم نیست پایه‌ نام‌گذاری آن چیست؛ شاید به اعتقادات کهن مردم این خطه برگردد؛ اما در اصل، «دودکش جن» نوعی سنگ قارچی‌شکل است که براثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است و در اصطلاح زمین‌شناسی به آن «Hoodoo» می‌گویند. از جاهای دیگری که در ماهنشان می‌توانید این پدیده‌های دوست داشتنی را ببینید قلعه بهستان است که به آن تخت دیو و کهن دژ هم می‌گویند. این قلعه‌ی افسانه‌ای با معماری دستکند و بی‌نظیر در دل کوه، در مسیر رودخانه‌ی قزل اوزن جای گرفته است و از آثار ملی کشور به شمار می‌رود. سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌اند و اتاق‌ها را به وجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آن‌ها به مجموعه نیز به صورت دالان‌هایی افزوده شده‌است. برخی از مردم محلی این آثار را به دلیل شکل عجیبشان «دودکش جن» یا «تخت دیو» می‌نامند.قدمت این مکان را به زمان مادها نسبت می‌دهند و تا دوره‌های اسلامی، همچنان پابرجا بوده و استفاده می‌شده است. شکل ظاهری بیرون قلعه بسیار تماشایی است و به گونه‌ی است که شبیه دیواره‌ای از دودکش‌های به هم چسبیده و تعدادی دودکش‌های جدا است و شما را به یاد قلعه‌های اسرارآمیز فیلم‌های و قصه‌ها خواهد انداخت. البته بهتر است بدانید که در شهر ماهنشان، دودکش‌ جن‌های زیادی وجود دارد؛ کافی است در مسیرتان دقت و توجه کنید تا بتوانید آن‌ها را ببینید.

ارگ راین

یکی از باشکوه‌ترین آثار تاریخی استان کرمان ارگ زیبای و منحصر به فرد راین است که در شهر تاریخی راین در فاصله 100 کیلومتری جنوب کرمان و بر دامنه کوه هزار، چهارمین رشته کوه مرتفع ایران و مرتفع‌ترین قله جنوب کشور قراردارد. این بنای تاریخی یکی از بزرگ‌‌ترین و مهمترین بناهای خشتی جهان است. ارگ راین در جنوب غربی شهر کنونی راین در استان کرمان ایران قرار دارد. ارگ راین با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع نشسته بر تارک تاریخ، میراث ارزشمند و ثروت فرهنگی تاریخی که سالیانه میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجیست و دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم است. این بنای خشتی تا حدودی به ارگ تاریخی بم شبیه است و بر بالای تپه ای قرار دارد. این قلعه تا 150 سال پیش، قابل سکونت بوده است.

موزه دکتر رهگشای

در 130 کیلومتری اصفهان و در شهر بادرود از توابع شهرستان نطنز موزه ای وجود دارد که بزرگترین گنجینه مردم شناسی بادرود به شمار می‌رود. این موزه با عنوان سراموزه رهگشای شناخته می‌شود که در خانه شادروان علی اکبر رهگشای به همت فرزند ايشان دکتر محمد رهگشای، یکی از مجموعه داران مشهور کشور ایجاد شده است. رهگشای به همراه همسر فرانسوی اش در سال 1372 خانه پدری اش را که در بادرود قرار داشت تعمیر کرد و تعمیرات اساسی را در سال 1375 به پایان رساند. وی پس از اتمام تعمیرات خانه پدری، سراموزه رهگشای را تاسیس کرد. دکتر رهگشای در این خانه بیش از 2 هزار قطعه تاریخی را نگه داشته و در معرض دید عموم قرار می‌دهد. این اشایای تاریخی آداب و سنن مردمان حاشیه کویر را به گردشگران نشان می‌دهند. خانه رهگشای در کوچه « کوچه باغ » واقع گردیده که به ورودی باغات سرسبز و با طراوت ختم می‌شده و دلیل وجه تسمیه آن کوچه نیز بوده است. بنای این خانه از نظر کالبدی، جزو خانه های تیپ اقلیم خشک بوده که دانش معماری آن در تطابق و هماهنگی با اقلیم بیابانی کاملا مشهود است، به گونه ای که طی چهار فصل سال، به راحتی می‌توان از فضاهای آن استفاده کرد. میریام گوتس همسر دکتر رهگشای در این خصوص می‌گوید : « اصالتا فرانسوی و وکیل دادگستری بوده و نزدیک به 36 سال است که ازدواج کرده و صاحب دو فرزند است که آنها اکنون برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رفته اند و دخترش در فرانسه و پسرش نیز در مونترال کانادا مشغول به تحصیل است. تقر یبا 20 سال پیش و زمانی که فرزندان من کوچک بودند و پدر شوهرم نیز نزدیک به 90 سال داشت تصمیم گرفتیم حداقل برای دوره دبستان فرزندانم به اینجا سفر کنیم و پس از آن با توجه به اینکه در اینجا وضعیت خوبی داشتیم همینجا ماندگار شدیم. پدر شوهرم در این منطقه یک حالت کدخدایی داشت و در 13 سال پیش که فوت شد ما تصمیم گرفتیم تا درب این منزل بسته نشود؛ در واقع اینجا یادبودی از پدر شوهرم است و در ابتدا اصلا به فکر ایجاد موزه نبودیم. وقتی 20 سال پیش به ایران آمدم دیدم بچه‌ها حداقل در مقطع دبستان اطلاعات کمی از فرهنگ و تاریخ ایران دارند این بود که کاری کردیم که اینجا پایگاهی باشد تا آنها بتوانند از هر لحاظی با گذشته خود آشنا شوند. » یکی از قسمت های این سراموزه خانه عروسک محلی است که شامل ۳۴ ماکت خانه عروسکی است که از حدود ۱۵۰ عروسک دست ساز شناسنامه دار با لباس های محلی از جنس پارچه، چوب، کرک قالی، نخ و پنبه و سایر موادی که با محیط زیست سازگاری دارد تشکیل شده است. عروسک های محلی سراموزه معرف افراد حقیقی و شخصیت های نخستین مشاغل و حرفه منطقه بادرود است. این موزه دومین موزه عروسک‌های سنتی در استان اصفهان است و پیش از این کاشان نیز چنین موزه‌ای را افتتاح کرده بود. عروسک های این موزه با عروسک های کاشان با توجه به اینکه هر 2 در حاشیه کویری هستند تفاوت خاصی ندارد. این عروسک‌ها توسط بانوان منطقه ساخته شده که شامل شخصیت‌هایی مانند دلاک، ماما، گروه‌های شادمانی، حکیم‌باشی، قالی باف، کوزه‌گر و سایر حرفه‌هایی که در این منطقه کویری وجود داشته‌اند می‌شود . شایان ذکر است در این سراموزه فعالیت های پژوهشی و آموزشی چون برگزاری کلاس‌های خوش‌نویسی، نقاشی و طراحی با کمک اساتید محلی، انجام کارگاه‌های آموزش نجوم و آشنایی کودکان و نوجوانان با مبانی علم اخترشناسی و رصد اجرام به کمک تلکسکوپ و بازسازی اجرام اسمانی با توپ و خمیر بازی، شناخت و معرفی گیاهان دارویی و ادویه‌جات در چارچوب مدرسه‌ی سبز، آموزش طراحی و ساخت عروسک‌های بومی ننه نخودی برای نونهالان، آشنایی کودکان با خانواده‌ی نت موسیقی با کمک روش‌های نوین آموزشی برای کودکان، کارگاه‌های آشنایی و شناخت تمبر، نقشه، نسخه، خط و سکه با بهره‌گیری از دانش کارشناسان مجرب مجموعه‌دار و غیره انجام می‌گیرد. خانه و موزه رهگشای از اماکن زیبای تاریخی است که به کسانی که از بادرود و نطنز گذر می‌کنند توصیه می‌شود تا ساعاتی را برای بازدید از این خانه تاریخی کنار بگذارند.

عمارت مسعودیه

بنایی است که به دستور مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه قاجار در تهران میدان بهارستان ساخته شد. مساحت عمارت مسعودیه حدود 4000 مترمربع و تشکیل شده از بیرونی (دیوان خانه) و اندرونی و دیگر ملحقات است. در واقع نام این عمارت نیز برگرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته است که امروزه از جاهای دیدنی تهران محسوب می‌شود . مجموعه عمارت مسعودیه شامل 5 عمارت دیوانخانه، سفره خانه، حوض خانه، عمارت سید جوادی، عمارت مشیرالملکی و عمارت سردر است که در جای جای آن پر است از گچبری، کاشیکاری، خطاطی، نقاشی دیواری و به طوری کلی تزیینات نفیس، تقسیم بندیهای فضایی و عملکردهای متنوع. این مجموعه تاریخی دارای 7 کتیبه است که دو کتیبه در سردر اصلی، یک کتیبه در سردر کالسکه رو، دو کتیبه در عمارت دیوانخانه و دو کتیبه نیز در عمارت مشیریه قرار دارد . عمارت مسعودیه در طول سالهای عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بوده است. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یکی از پایگاه های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود. در سال 1287 در نزدیکی این عمارت بمبی دست ساز زیر کالسکه محمد علی شاه منفجر شد که بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس دست او داد. پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه خواهان به رگبار بسته شد . بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران جایی در گوشه این عمارت برپا شدند. در حدود سال های 1304 انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاق های آن نخستین کتابخانه رسمی کشور را که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود را گذاشت. چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاق های آن به عتیقه های باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایه گذاری شد. اشیای عتیقه همین جا در سال 1318 به موزه ملی منتقل شدند . این اثر در تاریخ 27 دی 1377 با شماره ثبت 2190 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و روزانه پذیرای شمار زیادی از هنرمندان و هنردوستان است . مطابق موافقت‌نامه‌ای که اواخر سال 1389 میان «سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور» و «شرکت سرمایه‌گذاری ساختمانی عظام» امضا شد پروژه مرمت، بازسازی و بهره‌برداری از عمارت مسعودیه به مدت 59 سال به این شرکت واگذار شد که قرار بوده مرمت این بنا در 3 سال انجام شود اما با گذشت 6 سال مرمت به طور کامل انجام نگرفت و خسارت های زیادی به دلیل اهمال در مرمت، به این مجموعه وارد شد. بعد از جنجال های فراوان میان صندوق احیای آثار تاریخی و شرکت سرمایه گذاری عظام سرانجام در تابستان 95 عمارت مسعودیه از این شرکت بازپس گرفته شد. هنوز کشمکش ها بین صندوق احیای آثار تاریخی و شرکت سرمایه گذاری عظام بر سر این بنا ادامه دارد.

زیارتگاه چک چک

زیارتگاه چک چک یزد در شهر اردکان قرار دارد و یکی از مهم ترین و مقدس ترین زیارتگاه ها برای پیروان دین زرتشت به شمار می‌رود. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و همه این زیارتگاه ها برای آنها حائز اهمیت است اما زیارتگاه چک چک به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه از معروفیت بیشتری برخوردار است و هر سال در ایام مختلف سال نه تنها میزبان تعداد زیادی از زرتشتیان ایران و جهان بلکه میزبان گردشگران مسلمان نیز هست . اما در روزهای 24 تا 28 خرداد این مکان اختصاصا در اختیار زرتشتیان قرار دارد و پیروان این آیین از شهرها و استانها و کشورهای مختلف در این مراسم شرکت می‌کنند . به دلیل موقعیت قرارگیری این مجموعه در دل کوه برای عموم کسانی که در بالا رفتن از بلندی مشکل دارند و ناتوان به شمار می‌آیند نیز بسیار نامناسب است. پس اگر قصد بازدید از آن را دارید باید بدانید که راه نسبتا سختی را باید پشت سر بگذارید. آتشکده چک چک یزد حدود ۳۶۰ پله سیمانی دارد. در واقع رسیدن به زیارتگاه مستلزم بالا رفتن از این تعداد زیاد پله در مسیری پیچ‌درپیچ است که در طول آن، نوشته‌هایی از اوستا روی دیوار دیده می‌شود. در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است، تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می‌ریزد . چند شعله شمع به طور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد . همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش محوطه کوچک زیارتگاه است. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن برای تبرک به زائران اهدا می‌شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می‌رسد . برخی نیز این زیارتگاه را با عنوان پیر سبز می‌شناسند، این عبارت از دو واژه پیر و سبز تشکیل شده است: در آیین مهر (آیین پرستش الهه میترا)، پیر به آخرین گام عرفانی گفته می‌شود و به سبب وجود درختان کهنسال چنار، واژه سبز را به آن افزوده اند.

مسجد جامع کاشان

مسجد جامع کاشان مربوط به دوره سلجوقی (623هجری قمری) مصادف با 1158 ه.ش است این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۱۵ با شمارهٔ ثبت ۲۵۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در لایه‌ برداری های اخیر از گچبری های محراب عصر سلجوقی، آثار و تزییناتی متعلق به دوره آل بویه کشف و شناسایی شده است. در شبستان تابستانی این بنا که در زیر شبستان زمستانی قرار دارد، طرح های بسیار زیبای کاشی کاری دیده می‌‌شود و درکف این شبستان آثاری از کوره‌های پخت ظروف چینی به وسیله کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در گذشته کشف شده است.مسجد جامع کاشان (مسجد جمعه کاشان) دو محراب دارد که قبله یکی کج و قبله دیگری راست است، و دارای شبستان و گنبد و حوضخانه است و چند بار مرمت شده که تاریخ آنها معلوم نیست. این مسجد که کهن سال ترین بنای تاریخی کاشان است، در خیابان باباافضل و در محله میدان کهنه از محلات قدیمی کاشان قرار دارد و دوره تاریخی آن به سلجوقیان، ایلخانیان، زندیان می‌رسد. این بنا داری گنبد آجری با مقصوره و ایوان مرتفع زیر گنبد و صحن وسیع، دو شبستان بزرگ و یک شبستان تحتانی در ضلع شمالی و حوضخانه در وسط است. ایوان اصلی که درضلع غربی واقع است در بلند ترین نقطه تیزه طاق در حدود 8/ 13 متر و در قسمت همسطح با پشت بام ارتفاع آن 2/ 11 متر است.

باغ تالار نیاسر

باغ تالار ازآثار جالب و دیدنی شهر نیاسر است که در ختان کهنسال و بس رفیع آن زبانزد خاص و عام است درختان سر به فلک کشیده که بسیار زیبا و دل انگیز است در این باغ قدیمی و زیبا که آب چشمه اسکندریه در میان آن جاریست و به آبشار منتهی می‌گردد و درختان آن از این آب سیراب می‌شوند عمارت بسیار زیبا و بدیع بنا نهاده شده است که به کوشک تالار معروف است .ساختمان فعلی کوشک از جمله بناهای باقی مانده از عمارت باغ تالار است و قدمت آن به دوران صفویه و در زمان شاه سلطان حسین صفوی که آخرین پادشاه این دوران است، بر می‌گردد.این عمارت و بنای تاریخی که روبه ویرانی بود به همت شهرداری و همکاری مسئولین ذیربط مرمت شده و آماده بازدید مهمانان گرانقدر است. از دیگر خصوصیات این مکان مشرف بودن آن به تمامی شهر نیاسر و اطراف آن است به عبارت دیگر در هر نقطه از نیاسر این امکان قابل رؤیت است. همچنین این باغ دارای استخر قایقرانی نیز است.

آرامگاه سهراب سپهری

آرامگاه سهراب سپهری (شاعر و نقاش) در روستای مشهد اردهال کاشان در صحن امامزاده سلطان علی بن محمدباقر است. سنگ قبر این شاعر ارزشمند تا به حال به دلایل مختلف بارها تعویض شده است و بحث هایی پیرامون این قضیه وجود دارد که اخیرا هم پیشنهاد شده مزار وی را تغییر مکان دهند.

خانه طباطبایی ها

یکی از زیباترین و دیدنی ترین بناهای تاریخی کاشان، خانه طباطبایی هاست که در محله سلطان امیر احمد در بافت قدیم کاشان در خیابان علوی واقع شده است. خانه طباطبائی ها کاشان که از شاهکارهای هنر معماری قدیم به شمار می‌رود به وسیله مرحوم سیدجعفر طباطبایی که از تجار معروف فرش آن زمان بود در سال ۱۲۵۰هجری قمری ساخته شده است. معمار، طراح و سازنده این خانه استاد علی مریم از معماران برجسته دوره قاجار در کاشان بوده که با بهره گیری از تجارب معماران گذشته و با تکیه بر نبوغ ذاتی و قدرت خلاقیت و ابتکار خود، بنای این خانه را در ۱۰ سال به سرانجام رسانده است. خانه طباطبایی دارای تزیینات دل انگیز بسیار و اتاق ها و درهای دل نشین با ستون های زیبا است. در این بنا از فن گچبری به گونه ی ارزشمندی بهره برداری شده است و در روبروی شاه نشین آن استخر طویل زیبایی به چشم می‌خورد.

خانه بروجردی ها

خانه بروجردی ها از معروفترین بناهای شهر کاشان و از آثار تاریخی شهر کاشان در محله سلطان میراحمد در جنوب شرقیِ شهر کاشان واقع شده است. خانه بروجردی ها در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری ساخته شده و تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌ است. خانه ی بروجردی ها نمونه یکی از خانه های مسکونی اعیان نشین دوره ی قاجار در کاشان است و اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان هم است. خانه بروجردی ها با بادگیرهای قرینه هلالی شکل زیبایی بر بام تالار و کلاه فرنگی روی آن یکی از زیباترین جلوه های معماری ایرانی را به معرض نمایش می‌گذارد. نقاشی‌های ارزنده و گچ ‌بری‌ها زیر نظر دو هنرمند بزرگ و نامدار نقاشی ایران دوران قاجار “مرحوم میرزا ابوالحسن غفاری کاشان” (بنیانگذار اولین مدرسه نقاشی در ایران) و برادرزاده اش “مرحوم میرزا محمدخان غفاری کاشانی” ملقب به “کمال الملک” ترسیم و طرح های گچبری خانه نیز با نظارت این دو استاد به انجام رسیده است. بانی این خانه، حاج سید حسن نطنزی از بازرگان ‌های نطنزی مقیم کاشان و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بوده‌ است. خانه بروچردی ها در دو طبقه و در بعضی قسمت ها مثل قسمت جنوبی که با سرداب دارای سه طبقه است نمادی از خانه های سنتی ایران است. بر خلاف تصور عامه، این خانه به اهالی بروجرد متعلق نبوده بلکه چون مراودات تجاری این بازرگانان نطنزی الاصل کاشانی بیشتر با تجار شهر بروجرد انجام می‌شده، لذا کاشانی ها به ایشان بروجردی می‌گفته اند.

خانه عامری ها

خانه عامری ها در دوران زندیه بنا شده و یکی از بزرگترین خانه ‌های تاریخی شهر کاشان به شمار می‌‌رود این خانه شامل حدود 85 اتاق و چندین حیاط است که قدیمی ‌ترین آن حیاط بیرونی و اندرونی است. خانه عامری‌ ها در دوران قاجار در قرن 13 هجری قمری به وسیله مرحوم سهام السلطنه عامری به عنوان محل سکونت فامیلی توسعه یافته است و بناهای دیگری به آن اضافه شد. خانه عامری ها از گستردگی فراوانی برخوردار است و مساحت آن نزدیک به هفت هزار مترمربع با زیربنای وسیعی است که به گونه ی هماهنگ و حساب شده ساخته شده است. مساحت عرصه این مجموعه که از چند خانه مجزای مجاور و در ارتباط با یکدیگر شکل گرفته مشتمل بر 3 خانه با 5 حیاط مرکزی به صورتی اندرونی و بیرونی همراه با فضاهای سرپوشیده متعدد و متنوع است. بازدیدکنندگان این خانه تاریخی با تهیه بلیط ورودی، تنها می‌توانند از حیاط و محیط بیرونی خانه تاریخی عامری ها بازدید کنند. زیرا در حال حاضر این اتاق ها و فضای داخلی این مکان به هتل سرای سنتی عامری ها تعلق دارد.

حمام سلطان امیراحمد

حمام تاریخی سلطان امیراحمد نمونه ای از منحصر بفرد ترین حمام های ایران از نظر معماری و تزئینات با وسعت 1102 متر مربع در شهر کاشان است که در محله سلطان امیراحمد در خیابان علوی کاشان واقع شده است حمام سلطان امیر احمد در سال 1355 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 1351 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. قدمت حمام تاریخی سلطان امیراحمد که وجه تسمیه آن به جهت مجاورت با امامزاده سلطان امیر احمد است را از شواهد و آثار مکشوفه به دوران سلجوقیان نسبت می‌دهند و لیکن بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجار است. در واقع از آثار به جا مانده دوران قبل از زلزله معروف 1192 هـ. ق کاشان قدمت این حمام را به دوران سلجوقیان نسبت می‌دهند و لیکن بنای فعلی سربینه آن بازمانده دوران قاجاراست. حمام های تاریخی کاشان، از جمله آثار باشکوهی هستند که در دوران صفوی مورد ستایش جهانگردان داخلی و خارجی گردیده است.

بازار سنتی کاشان

بازار کاشان یا همان بازار سنتی کاشان از جمله مهمترین آثار تاریخی و دیدنی شهر کاشان است و از اواسط خیابان بابا افضل تا حدود دروازه دولت ادامه دارد مجموعه بازار کاشان نیز با سامان مندی فضاهای معماری و همجواری با راه ‌های بازرگانی باستانی، یکی از پر رونق ‌ترین و باشکوه‌ ترین بازارهای ایران به شمار می‌‌آید. دوران اوج و رواج بازار کاشان مربوط به زمان صفویه و به خصوص دوران شاه عباس اول است. غالبا سیاحان و جهانگردانی که در عصر صفوی و قاجار، به ایران و به خصوص کاشان سفر می‌ کردند همواره عظمت و شکوه بازار کاشان را مورد تمجید قرار می‌‌دادند.بازار کاشان با وجود رونق و زیبایی بسیار در دوران سلجوقی و صفوی، به سبب زلزله شدید در سال ۱۱۹۲ قمری ویران شد و در پی وقوع این حادثه علاوه بر تخریب ابنیه تاریخی شهر، بافت بازار نیز از بین رفت. بازار فعلی کاشان روی بقایای بازار قدیم که در اثر آن زلزله فروریخته بود، بازسازی شد. فضاهای معماری امروز بازار کاشان در واقع از بازسازی‌های دوران قاجاریه و بخصوص دوره حکمرانی فتحعلی شاه باقی ‌مانده است.وجود چهار سوق میانچال و راسته های فرعی یا بازارچه‌های کفاش‌ها، بزازها، ریسمانچی‌ها و بازار ملک بر شکوه و جلال این بازار کاشان می‌افزاید.

باغ و حمام فین

باغ فین و حمام فین کاشان در 6 کیلومتری جنوب شهر کاشان در انتهای خیابان امیرکبیر فعلی و روستای فین کوچک قدیم قرار دارد و از با ارزش ‌ترین آثار تاریخی کاشان است بنای بر جای مانده باغ از دوران صفوی است که بر روی بناهای دوره دیلمی ساخته شده و از لحاط باغ آرایی و آب رسانی دارای اهمیت ویژه‌ ای است بناهای این باغ شامل سر درب ورودی و برج و باروی آن، شتر گلوی صفوی در میانه باغ، شتر گلوی فتح علی شاهی و اتاق شاه نشین در جنوب خاوری باغ، موزه ‌در باختر باغ و حمام ‌های کوچک و بزرگ و کتابخانه در خاور باغ می‌شود.حمام فین کاشان که در باغ فین قرار دارد همان مکان تاریخی است که ناصرالدین‌شاه در سال ۱۸۵۲ میلادی صدراعظم خود امیرکبیر را در آن به قتل رساند. وسعت باغ فین بالغ بر ۲۳ هزار مترمربع و شامل یک حیاط مرکزی است که به وسیله دیوار، بارو و برج های استوانه شکل محصور شده‌ است. در مقایسه با بسیاری از باغ‌ های ایرانی مشابه، باغ فین با آب قابل توجهی مشروب می‌ شود.در جنوب باغ فین چشمه آبی موسوم به چشمه سلیمانیه، با قریب به دوازده سنگ آب وجود دارد. آب آن فوق العاده صاف است ولی به واسطه داشتن بعضی املاح برای آشامیدن مناسب نیست. لازم به ذکر است که موزه ملی کاشان هم در این باغ قرار دارد.

خانه موزه عروسک و اسباب بازی

موزه عروسک و اسباب بازی در بافت تاریخی شهر کاشان و در خانه ای قدیمی متعلق به دوران قاجار قرار دارد که قدمت آن به بیش از 150 سال پیش باز می‌گردد.
این خانه تاریخی متعلق به جعفر علامه فیضی شاعر و روحانی اواخر دوره قاجار است که توسط مدیر موزه خریداری و پس از مرمت و آماده سازی به موزه اسباب بازی و عروسک تبدیل شد. بنای موزه عروسک و اسباب بازی، با نام خانه سهرابی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه عروسک و اسباب بازی در زیرزمین دست کن این خانه تاریخی قرار دارد و با طی کردن پله ها و عبور از دالان، موزه را مشاهده خواهید کرد. بر دیوار های دالان نقاشی هایی از عجایب المخلوقات به چشم می‌خورد که فضای خاص این موزه را تداعی می‌کند.
این موزه توسط بخش خصوصی اداره می‌شود. عروسک ها و اسباب بازی ها توسط مدیریت موزه "امیر سهرابی" در نتیجه ی سال ها سفر و پژوهش در شهرها و روستاهای ایران، گردآوری شده است. قصه ی زندگی این عروسک ها توسط راهنمایان موزه برای بازدید کنندگان بیان می‌شود.
قدیمی‌ترین عروسک‌های خیمه ‌شب ‌بازی ایران با قدمت ۱۵۰ سال، عروسک‌های محلی ایران، نمونه‌هایی از عروسک‌های ملل دیگر، و اسباب‌ بازی‌هایی از حدود ۱۰۰ سال پیش در این موزه قابل مشاهده هستند.
بازدید از موزه عروسک و اسباب بازی کاشان علاوه بر اینکه شوق بازی و کودکی را بیدار می‌کند، شما را با تاریخ و فرهنگ اسباب بازی و عروسک های ایران و جهان آشنا می‌سازد.
در زمستان 1396، پس از انجام عملیات بازسازی، بخش اقامتی نیز به این موزه تاریخی اضافه شد و تحت عنوان اقامتگاه بوم گردی موزه عروسک و اسباب بازی فعالیت خود را آغاز کرد. اقامتگاه موزه عروسک و اسباب بازی دارای 7 باب اتاق است که حیاط مجموعه را احاطه کرده اند. سبک سنتی اتاق ها حفظ شده و فضای شاد و رنگانگی برای‌ آنها طراحی شده که در هماهنگی کامل با موضوع موزه است و حس کودکی را برای مهمانان به وجود می‌آورد.
فروشگاه اسباب بازی و عروسک های دست ساز، کارگاه ساخت عروسک و شربت خانه از دیگر بخش های این مجموعه هستند. در مدت زمانی که در موزه هستید فرصت بازی، تماشای نمایش (خیمه شب بازی) و تجربه ساخت عروسک و اسباب بازی برایتان پیش خواهد آمد.
قرارگیری خانه موزه عروسک و اسباب بازی کاشان در خیابان فاضل نراقی، موجب دسترسی آسان به امامزاده چهل دختران، خانه تاریخی طباطبائی ها، خانه بروجردی ها، قلعه جلالی و حصار سلجوقی می‌شود.

خانه عباسیان

مجموعه خانه عباسیان کاشان در خیابان علوی در کوی سلطان امیراحمد واقع شده است. این مجموعه از لحاظ معماری و تزیینات حایز اهمیت فراوان است که به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزئینات گچبری و نقاشی و کاربری تزئینات معماری اسلامی نظیر رسمی بندی، یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک در اوج زیبایی و ظرافت می‌ باشد .
خانه عباسیان بین سال های ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۸ هجری قمری به درخواست محمد ابراهیم تاجر کاشی که از تاجران معروف چینی و بلور منطقه بود، ساخته شد. این عمارت در مساحتی به وسعت ۵ هزار متر مربع از ۵ طبقه و ۵ حیاط برخوردار است.
جلوه هایی از معماری اصیل ایرانی-اسلامی در طرح های بدیع و نقش های خیال انگیز گچ بری و انواع تزیینات، خود را به نمایش گذاشته اند و این زیبایی به حدی چشم نواز است که طبق نظر کارشناسان، این مجموعه را به عنوان نامزد دریافت جایزه زیباترین بنای مسکونی ایرانی-اسلامی در نظر گرفته اند و به واسطه قرارگیری در نزدیکی بسیاری از جاذبه های گردشگری کاشان، سالانه با استقبال ده ها هزار گردشگر داخلی و خارجی مواجه می‌شود.
بخش های مختلف خانه عباسیان : ورودی و هشتی، اتاق آينه، سر پوشیده بزرگ، ايوان بهاره، سر پوشيده کوچک، اتاق مرکزی ( شاه نشین )، آب انبار، دريچه راه مخفی، اتاقک مخفی، سرويس های بهداشتی قدیمی، حوضخانه، چاه آب، حیاط باغ، سرداب بزرگ، رخشويخانه، عبادتگاه، بخش خدمه، مطبخ، حیاط خدمه و ... .
حیاط حوضخانه مدتی محل تدریس درس حوزوی آیت الله علوی بوده است. هر کدام از این حیاط ها کارایی خاصی را برای صاحب بنا داشته اند، مثلا حیاط بیرونی خانه عباسیان بیشتر محل پذیرایی مهمانان و محل رفت و آمد مردم به این بنا محسوب می‌شده است. دو تالار سرپوشیده بزرگ و کوچک، اتاق آینه، نورگیر کلاه فرنگی، سرداب، یک حلقه چاه آب و آب انبار کوچک خانگی از دیگر بخش های حیاط بیرونی عمارت عباسیان است. در گذشته حیاط اندرونی خانه عباسیان محل زندگی افراد خانواده بوده است. این حیاط دارای اتاق های متعدد تودرتو، اتاق شاه نشین، اتاق نیایش، رختشویخانه، مطبخ، چاه آب، سرداب و ... است.
حیاطی مجهز که اهالی خانه در هر اتاقی که دوست داشتند می‌توانستند وقت بگذرانند، اما بخش دیگری از عمارت عباسیان حیاط باغ است که به علت تغییرات فراوان در طول تاریخ بسیار آسیب دیده است طوری که قسمتی از این حیاط در سال های اخیر به کلی تخریب شده و هشت خانه جدید و امروزی در آن ساخته شده است.
قسمت قدیمی تر این بنا به صورت مخروبه همچنان باقی مانده است. جایی که در گذشته گل ها و درختانی زیبا آن را محصور کرده بودند و چند حوض آب زیبا در آن جا خوش کرده بود .
آیت الله علوی، این حیاط را محل اقامه نماز جماعت خود قرار داده بود، به همین خاطر این شخص در میان اهالی کاشان به «آقا سید محمد باغ» معروف بوده و همه با این عنوان صدایش می‌زدند. در ساخت حیاط حوضخانه معماری ویژه ای به کار برده شده است چرا که کانال های ورودی آب قنات به خانه از میان پایه های خشتی این حیاط عبور کرده است.
این خانه در سال ۱۳۷۴، توسط هیات امنای احیاء و مرمت بافت تاریخی کاشان با همکاری وزارت صنایع و معادن وقت، خریداری و مورد مرمت کامل قرار گرفت و در سال ۱۳۷۷، با شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
اکنون، بخشی از این عمارت زیبا، در اختیار بنیاد سهراب سپهری، نقاش و شاعر نامدار تعلق گرفته و کل عمارت نیز تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار دارد .

تپه سیلک

تپه سیلک یا همان تپه های سیلک کاشان در ضلع جنوبی غربی شهر کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین یعنی خیابان امیر کبیر واقع شده است که شامل دوتپه شمالی و جنوبی یا همان گورستان الف – ب به فاصله 600 متری از هم است گورستان الف با قدمت 3500 ساله در 200 متری جنوب قرار داشت که امروزه بروی آن بلوار امیرالمومنین کشیده شده است گورستان ب نیز با قدمت 3000 ساله در زیرباغ ها و مزارع کشاورزی ضلع غربی تپه قرار گرفته است و تنها زیگورات سیلک که 15.94 متر از ارتفاع آن باقی مانده است که از سه طبقه سکوی مطبق و یک پاگرد در جنوب سکوی اول و یک راه بالا رو ساخته شده است که در بازسازی جدبد بنای زیگورات این راه به شکل پلکان نشان داده شده است که کهن ترین زیگورات های ایران است و در دوره چهارم در کنار معبد اصلی شهر سیلک بنا شده است.هن ‌ترین مردم دشت ‌نشین، مردم محل سیلک (Sialk) نزدیک کاشان بودند که آثار زندگی ایشان را در آنجا به دست آورده ‌اند. میدان‌گاه باستانی سیلک در منطقه فین کاشان واقع شده ‌است و پیشینه ای نزدیک به هفت هزار سال دارد. تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا نیایشگاه مردمان باستانی بوده ‌است که از گل رس و سفال ساخته شده ‌است.

کاخ عالی قاپو

کاخ عالی قاپو در واقع عمارتی پرشکوه و زیبا است که در غرب میدان امام ( میدان نقش جهان ) و روبروی مسجد شیخ لطف الله واقع شده است. این بنای زیبا از مهمترین شاهکارهای معماری اوائل قرن یازدهم هجری و مربوط به دوره صفوی است که از شهرتی عالمگیر برخوردار است. اصل بنا در دوره شاه عباس اول احداث شده و در دوره جانشینان او الحاقات و تعمیراتی در آن انجام شده است. ساختمان دارای 5 طبقه است که هر طبقه تزئینات مخصوصی دارد. اگر چه این قصر در دوره های بعد از صفویه لطمات فراوان دیده است، هنوز نیز شاهکارهائی از تزئینات و نقاشی های عصر صفویه در آن، بینندگان را به تحسین وا می‌دارد. در چهل ساله اخیر به دلیل آن که خطر ویرانی کاخ عالی قاپو را تهدید می‌کرد و همچنین به علت توجه مردم و ارگانهای دولتی به میراث های فرهنگی، مرمت هائی توسط هیأت های متخصص داخلی و خارجی در آن انجام گرفته است.

عمارت سرای بدیع (خانه حاج رسولی ها)

بنای تاریخی سرای بدیع که اکنون به عنوان مجتمع فرهنگی، سیاحتی و هنری معرفی می‌گردد متعلق به تجار دوره سلطنت قاجار و حدود 240 سال قبل مشتمل بر 4 باب خانه مسکونی آن زمان بوده که سه باب از آنها طی قرون گذشته تخریب شده و یک باب خانه باقیمانده در سال 1383 توسط انسانی عاشق به میراث های ملی کشور بنام آقای علی اصغر بدیعی از وارثین بنا خریداری، مرمت و بازسازی شده است . قدمت این سرا به اواخر دوره صفوی می‌رسد. خانه باقیمانده مطابق با الگو برداری از خانه های زمان صفوی به صورت یک دست و بدون اضافه نمودن هیچ بخش الحاقی به کالبد اصلی آن مرمت شده است. مرمت و بازسازی این بنا در یک دوره 10 ساله و با صرف حدود 12 میلیار تومان به صورت شخصی و توسط آقای بدیعی با گماردن هنرمندان زیاد و چیره دستی شکل گرفته است. خانه فعلی ۱۴۰۰ متر مربع زیر بنا دارد که به طور کامل و مطابق با اصول مهندسی، رطوبت زدایی و ایمن سازی شده است. خانه‌ای که امروز چون نگینی در کوچه حاج رسولی های خیابان چهارباغ پایین اصفهان می‌درخشد. همچنین سرای بدیع دارای چند واحد اقامتی است که جهت اهداف خاص و متناسب با امکانات سرای بدیع در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. بنا بر فضای تاریخی و قدیمی خانه در اینجا با انواع غذاها و نوشیدنی های بومی و سنتی پذیرایی می‌شود. این بنا دارای سیصد ویترین و جانمایی جهت نمایشگاه و فروشگاه آثار هنری و صنایع دستی است. سرای بدیع ( خانه حاج رسولی های اسبق ) به شماره 9060 به ثبت میراث فرهنگی استان اصفهان در آمده است.

کاخ هشت بهشت

در کنار چهار باغ اصفهان کاخ ها و کلاه فرنگی های با صفایی ساخته شده بوده که از‌ آنها تنها کاخ هشت بهشت باقی مانده است. این کاخ که زمانی به عنوان زیباترین کاخ دنیا نامیده می‌شده است در سال 1080 هجری و در زمان شاه سلیمان صفوی ( دوران صفویه ) در نزدیکی باغ بلبل بنا شده است. کاخ در دو طبقه بر روی یک هشت ضلعی به بلندای 130 سانتی متر ساخته شده است. بنای کاخ طرحی هشت پهلو دارد و تلاش شده با توجه به نام کاخ، الگوها و نمادهایی از عدد هشت به اجرا درآورده شود. چنان چه شمار واحدهای ساختمانی هشت تا، حوض مرکزی هشت پهلو است، آجرهای کف پوش هشت پهلویی نیز دارد. اتاق های دو واحد ساختمانی آن نیز هشت پهلو است. باغ وسیعی که عمارت در وسط آن واقع شده به نام باغ بلبل جزئی از باغ بزرگ و وسیع نقش جهان بوده است که شاه اسماعیل اول در اصفهان احداث کرد که قابل ذکر است دوران صفوی اوج قدرت و عظمت باغ سازی ایرانی بوده است و در زمان جانشینان او به خصوص شاه عباس اول قسمتی از این باغ به میدان و قسمت‌های دیگر آن به چهار باغ و باغ‌های گوناگون اطراف آن تبدیل می‌شود. از مهم‌ترین این باغ‌ها می‌توان باغ چهلستون، باغ گلدسته، باغ نارنجستان، باغ بادامستان، باغ دمور، باغ نگارستان، باغ خیمه‌گاه و باغ بلبل در ضلع شرقی چهارباغ، باغ تخت در ضلع غربی چهارباغ را نام برد. زیبایی این باغ و درختان، حوضچه ها و جوی های در آن و عمارت های بزرگ با تزئینات زیبا و شگرف واقع در‌ آنها به قدری زیبا بوده که تمام سیاحان گذشته از دیدن آن شگفت زده می‌شدند اما در دوره قاجار و در زمان حکمرانی ظل‌السلطان پسر ناصر الدین شاه تغییرات زیادی در این باغ ها انجام شده، تعداد زیادی فروخته شده، کاخ ها و عمارت ها از بین رفته و از این باغ وسیع تنها باغ بلبل با وسعت کمتر که در حال حاضر به نام پارک شهید رجایی نامیده می‌شود و عمارت هشت بهشت در آن باقی مانده است . این باغ و کاخ در آن به شماره 227 به ثبت ملی رسیده است.