محوطه باستانی قلی درویش

محوطه باستانی قلی درویش در حاشیه جنوبی شهر تاریخی قم واقع شده است و قدمتی هفت هزار ساله را برای قم اثبات می‌کند. طبق لایه نگاری و کاوش ها در تپه قلی درویش، آثار سه دوره پیش از میلاد یعنی عصر برنز قدیم، عصر برنز جدید و عصر آهن در این محوطه مشاهده است و درواقع از 3500 پیش از میلاد تا 1200 پیش از میلاد را شامل می‌شود. همچنین آثاری از دوره ساسانی و سلجوقی نیز در این محوطه پیدا شده است .
بناهای به جا مانده از دوره عصر آهن در این منطقه به چند دسته تقسیم می‌شود : 1.واحدهای مسکونی 2.فضاهای مرتبط با فعالیت های تجاری – اداری و اقتصادی 3. فضاهای معرف کنش های آئینی – مذهبی 4. بقایای معماری نظامی (و احتمالاً سیاسی- حکومتی) 5. واحدهای معرف فعالیت های تخصصی صنعتی(فلزگری- سفالگری)
کشف یک گور خمره‌ای در این مکان و در کف یک اطاقک از جمله شواهدی است که آثار تدفین در محل سکونت را در طول عصر برنز قدیم این محوطه اثبات می‌کند و از شواهد مستند تدفین‌های خمره‌ای در حاشیه فلات مرکزی محسوب می‌شود.
محوطه باستانی قلی درویش تا پیش از گسترش سطح وسیع و کم سابقه تخریب و تسطیح در دهه های اخیر وسعتی بالغ بر 100 هکتار و ارتفاع آن حدود 20 متر بوده است. اما امروز حدود 30 هکتار از وسعت محوطه به شکل تسطیح شده بر جای مانده است .
کاوش های تپه ی قلی درویش از سال 1381 شروع شده و همچنان ادامه دارد؛ البته تا پیش از انجام کاوش‌های علمی باستان‌شناختی در این محوطه، تمام مدارک و منابع موجود پیرامون پیشینه تاریخی شهر قم بنیان این شهر را در قدیمی‌ترین حدس‌ها به دوره ساسانی و سده‌های نخستین اسلامی مربوط می‌ساخت اما لایه‌نگاری و کاوش‌های محوطه باستانی قلی درویش سابقه تاریخی و فرهنگی قم را به هزاره‌های پنجم و چهارم پیش از میلاد برد.
بر این اساس می‌توان گفت قم همواره در طول تاریخ، سرزمینی مقدس و یکی از کانون‌های اصلی مذهبی و فرهنگی فلات ایران به شمار می‌رفته است. در واقع کاوش‌های باستان‌شناسی در قلی درویش نشان داد بر خلاف فرضیات رایج، فرهنگ‌های عصر آهن از همان ابتدای ورود به فلات ایران از ساختارهای بسیار پیشرفته اجتماعی، اقتصادی و صنعتی برخوردار بوده‌اند.
کاوش‌ها و بررسی‌های باستان شناختی که در سه دهه اخیر در مناطق مختلف استان قم (به عنوان مثال تپه شادقلی خان) انجام شد به وضوح نشان داد که منطقه قم، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری در مسیر شاهراه های اصلی ارتباطات فرهنگی، بازرگانی شرق باستان، از ادوار پیش از تاریخ تا کنون حلقه ارتباط و تعامل بین مراکز و حوزه های مختلف فرهنگی ایران به شمار می‌رفت .
درحال حاضر این محوطه باستانی مسقف شده و به یک سایت موزه تبدیل شده است که می‌توانید از این محوطه باستانی بازدید کنید .
منبع : mehrnews.com - t.me/qom_miras