قلعه های سارو

در ده کیلومتری شمال شرقی سمنان در محلی به نام کلاته سارو که چشمه سار زیبایی است و بر فراز دو رشته کوه طرفین آن، آثار دو قلعه مستحکم و پر ابهت به چشم می‌خورد. وجود پرتگاه های خطرناک و صعب العبور بودن راه این دو دژ را به صورت دژهای تسخیر ناپذیر در آورده است. تاریخ بنای اولیه این قلاع را منسوب به دوره پیشدادیان و کیانیان می‌دانند. دو قلعه مذکور در دوره تسلط اشکانیان و اسپهدان طبرستان یکی از پایگاه های مهم آنان به شمار می‌رفته است. قلعه شمالی که نسبت به قلعه جنوبی کوچکتر است و ساروی کوچک نامیده می‌شود بر اثر مرور زمان و سوانح طبیعی و همچنین خرابکاری افراد طماع برای بدست آوردن گنجینه تا اندازه ای ویران شده ولی اسکلت استوار و محکم آن از عظمت گذشته سخن می‌گوید. قلعه جنوبی یا ساروی بزرگ بر روی قلعه کوه بلندتر و روبروی ساروی کوچک قرار دارد شبیه دژ گرد کوه دامغان بنا گردیده و استحکام زیاد و راه صعب العبور آن این قلعه را در زمره مهمترین قلاع نظامی و دفاعی ایالت قومس درآورده است. ظاهر ساختمان از سه طبقه تشکیل یافته و چنین به نظر می‌رسد که طبقه اصطبل، طبقه دوم محل سکونت رعایا و خانواده آنان و طبقه سوم که دارای معبد و حمام و آبدارخانه بوده بارگاه می‌نامیده اند، محل سکونت سربازان مدافع و بزرگان قلعه بوده است. در چهار جانب دو قلعه مذکور، برج های مدوری به منظور دیده بانی ساخته شده است. در ساختمان قلعه های سارو، سنگ و گچ و آجر و ملات به کار رفته است.